Karakal/ryś stepowy (Caracal caracal)
Alternatywna nazwa tego dzikiego kota nie została stworzona bez powodu. Wystarczy spojrzeć na karakala, aby zobaczyć podobieństwo do rysia zamieszkującego Eurazję. Charakterystyczne pędzelki i sterczące uszy są jego znakiem rozpoznawczym i czynią go stepowym odpowiednikiem rysia eurazjatyckiego choć pokrewieństwo między tymi dwoma kotowatymi jest dalekie.
Klasyfikacja
- Gromada: ssaki
- Rząd: drapieżne
- Rodzina: kotowate
- Rodzaj: Caracal
- Gatunek: karakal
- Nazwy: karakal, karakal stepowy, ryś stepowy
Istnieje 8 podgatunków karakala:
- Caracal caracal algira – występuje w północnej Afryce
- Caracal caracal caracal – występuje w południowej, środkowej i wschodniej Afryce
- Caracal caracal damarensis – występuje w Namibii
- Caracal caracal limpopoensis – występuje na terenie Botswany
- Caracal caracal lucani – występuje na terenie Gabonu
- Caracal caracal nubica – występuje w Etiopii i Sudanie
- Caracal caracal poecilictis – występuje w zachodniej Afryce
- Caracal caracal schmitzi – występuje w zachodniej Azji, Iranie, Arabii Saudyjskiej oraz Indiach
Nazwa.
Wyraz karakal pochodzi od tureckich słów „kara kulak”, które oznaczają „czarne ucho”. W języku Afrikaans nosi nazwę rooikat – „czerwony kot”.
Występowanie
Powszechnie występuje w Afryce Subsaharyjskiej, zwłaszcza na południu kontynentu. W centralnej i zachodniej Afryce jest raczej rzadkością. Zamieszkuje obszary górskie w pobliżu Sahary i półsuche tereny zalesione (sawanny, stepy). Kilka osobników obserwuje się na nadbrzeżnych równinach przy Rzece Atrek, wzdłuż Hari Rod oraz na pustyniach po obu stronach Rzeki Murgab. Karakal zajmuje rozmaite tereny, najchętniej przebywa na sawannach, w buszu, wilgotnych lasach i wiecznie zielonych lasach górskich.
Środowisko życia
- Suche sawanny
- Stepy
- Krzaczaste zarośla
- Półpustynie
Charakterystyka
Wygląd
Sylwetka smukła, osadzona na czterech długich i silnych nogach. Ubarwienie płowe, czerwonawe, lub piaskowe. jednolite na grzbiecie, po bokach ciała i na zewnętrznych stronach nóg. Wyjątkiem są niewielkie rejony na pysku, spodniej części ciała i wewnętrznej stronie kończyn przednich – dominuje tam biel z dodatkiem czarnych wzorów. Przez środek czoła przebiega ciemna pręga, nad oczami widoczne są czarne akcenty. Nos w kolorze kawy lub mlecznej czekolady. Zdarzają się również osobniki melanistyczne (całkowicie czarne).
Uszy biało-szaro-czarne z zewnątrz, natomiast od wewnątrz są zarośnięte białym puchem. Zwieńczeniem płatków uszu są długie (dłuższe niż u rysia eurazjatyckiego (Lynx lynx)), sztywne pędzelki. Głowa stosunkowo mała, szczęka krótka wyposażona w mocne, duże zęby. Wokół oczu rośnie jaśniejsza sierść, ale linia wodna jest czarna. Między poduszkami widoczna długa sierść chroniąca łapy przed skaleczeniami i umożliwiająca cichy chód. Samice są nieco mniejsze od samców.
Dieta i sposób polowania
Żywi się głównie zwierzętami ważącymi mniej niż 5 kg, w tym myszoskoczkami, postrzałkami i góralkami. Karakal jest na tyle zdolnym i sprawnym drapieżnikiem, że potrafi zapolować na większe ofiary, np. antylopy (dżejran, springbok, grym, ridbok górski, stenbok). Jako zwierzę przystosowane do suchego, gorącego klimatu potrafi przetrwać dłuższy czas bez wody. W okresach deficytu wodnego wystarczają mu płyny ustrojowe schwytanych ofiar.
Jego wielkim talentem jest wykonywanie wysokich skoków w trakcie polowania na ptaki. Na ziemi poluje przez pościg – bezszelestnie zbliża się do zdobyczy na odległość ok. 5 m, po czym przyspiesza do prędkości sprinterskiej. Mniejszą zdobycz zabija przez złamanie karku, większym zwierzętom rozrywa gardło. Jeśli nie jest w stanie zjeść ofiary za jednym zamachem, chowa padlinę między drzewami.
Usposobienie
Karakal to łowca aktywny w dzień lub w nocy. Jeżeli za dnia jest zbyt gorąco, preferuje nocne łowy, kiedy temperatura spada poniżej 20oC.
Jako zwierzę o prawdziwie kociej naturze, karakal jest samotnikiem, czasem można go obserwować w parach. Emituje różne odgłosy, specyficzne dla wszystkich kotowatych w tym syczenie, miauczenie czy warczenie. Wydaje również odgłosy podobne do szczekania, które prawdopodobnie pełnią funkcję ostrzegawczą. Zwierzę terytorialne, zaznacza rewir zapachem zawartym w odchodach zostawianych w widocznych miejscach i w moczu rozpylanym na krzakach.
Terytorium karakala ma szeroki zakres, wynoszący u samców średnio od 270 do 1100 km2. Przeciętnie terytoria samców mają 220 km2, a samic 57 km2. Wielkość rewiru jest uzależniona od pory roku. Terytorium samca często pokrywa terytoria kilku samic. Zauważono, że osobniki płci męskiej migrują 60 – 90 km na południe zanim ustanowią swoje rewiry, natomiast samice pozostają w pobliżu miejsca urodzenia. Oznacza to, że terytorium samicy pokrywa się często z rewirem jej matki.
Łatwe do oswojenia
Wbrew pozorom, są to zwierzęta bardzo łatwe do oswojenia. Pierwszym narodem, który udomowił karakale byli Chińczycy lub też Egipcjanie. Od Chińczyków inicjatywę przejęli Hindusi, którzy również zajęli się udomawianiem tych zwierząt. Podczas polowania ubierali je w specjalne stroje ze skór, przypominające gazele.
Później sztukę tę posiedli również Mongołowie, a także Persowie. Sam perski król z dynastii Achemenidów, Cyrus II Wielki polował korzystając z pomocy karakali. W dzisiejszych czasach istnieje tylko jeden lud na świecie, który do polowania używa tych zwierząt. Zamieszkuje on terytorium południowego Tadżykistanu (Azja).
Rozród
Gody trwają przez cały rok. W okolicach Sahary gody odbywają się w przeważnie w miesiącach zimowych. U samic ruja (okres płodności) trwa 5 – 6 dni. Kopuluje z wieloma samcami według określonej kolejności. Kolejność ta, a raczej rodzaj hierarchii, ma związek z wiekiem i wielkością samca. Kopulacja trwa od 90 sekund do 10 minut. Niektóre samce zaciekle walczą o dostęp do samicy.
Przyszła matka chowa się w jaskini, pniu drzewa lub norze wydrążonej w ziemi, aby móc rodzić z dala od drapieżników. Ciąża trwa 69 – 81 dni, w jednym miocie pojawia się od 1 do 6 kociąt. Nowo narodzone karakale ważą od 198 do 250 g. Otwierają oczy po 4 – 10 dniach od urodzenia. Poza bezpieczne legowisko mogą wyjść po ok. 1 miesiącu. Mleczne zęby są całkowicie ukształtowane po 50 dniach, a mleko przestają ssać po ok. 10 tygodniach. Kły rosną między 4 a 5 miesiącem życia, reszta zębów wyrasta w ciągu kolejnych 6 miesięcy. Młode pozostają z matką przez ok. 1 rok, do czasu osiągnięcia dojrzałości płciowej.
Ochrona
Te dzikie koty narażone są na czynne ataki kłusowników. Nie są jednak cenne ze względu na swoje futro, natomiast uważane są za zagrożenie, ponieważ często zaglądają na farmy, niszcząc je i zabijając tamtejszą zwierzynę.
Szczegółowe dane/wymiary
Karakal/Ryś stepowy (Caracal caracal)
- Długość: 75 – 105,7 cm (samce), 69 – 102,9 cm (samice)
- Długość ogona: 23,1 – 34 cm (samce), 19,5 – 34 cm (samice)
- Wysokość: 40 – 50 cm
- Waga: 8 – 20 kg (samce), 7 – 15,9 kg (samice)
- Długość życia: do 16 lat w niewoli (najstarszy odnotowany osobnik żył 19 lat)
Karakal (ryś stepowy) – ciekawostki
- Nazwa „karakal” pochodzi od tureckiego kara kulak (karakulak), co oznacza „czarne ucho”. W języku Afrikaans nosi nazwę rooikat – „czerwony kot”.
- Mimo iż karakal i ryś posiadają charakterystyczne pędzelki na uszach, nie są one ze sobą bliżej spokrewnione. Ryś stepowy jest natomiast bliskim kuzynem serwala (Leptailurus serval/Felis serval) i egipskiego kota złocistego (Caracal aurata).
- Pędzelki na uszach mierzą ½ długości uszu.
- 92% karakali nie posiada drugich górnych zębów przedtrzonowych.
- Ryś stepowy skacze na wysokość ok. 2 m.
- Prawdopodobnie na wielkość terytorium – poza porą roku – ma wpływ wielkość danego samca, nie – jak dotąd twierdzono – ilość pożywienia na danym terenie.
- Pewna samica karakala kopulowała z trzema różnymi samcami i wracała do nich w każdym okresie rui. Kolejność „dopuszczania” partnerów była zawsze taka sama.
- Karakal uznawany jest za gatunek zagrożony wyginięciem na obszarze północnej Afryki, w republikach Azji Środkowej i Indiach określony mianem rzadko występującego. Zagłada z pewnością nie grozi mu na południu kontynentu afrykańskiego.
- W 1998 roku w Ogrodzie Zoologicznym w Moskwie stworzono krzyżówkę genetyczną karakala z kotem domowym.
- Karakal odgrywał ważną rolę w wierzeniach starożytnych Egipcjan. Znaleziono bowiem malowidła naścienne i rzeźby o tym świadczące, jak również zabalsamowane ciała tych dzikich kotów oraz innych kotowatych, których pośmiertnym zadaniem było strzeżenie grobu.
- Karakal to nazwa batalionu piechoty Sił Obronnych Izraela.
- Caracal to nazwa miasta leżącego w Rumunii.
Polecamy:
Czy możliwe jest sklonowanie dodo i czy gdzieś nad tym pracują?Proszę o szybką odpowiedź
W 2007 roku odnaleziono świetnie zachowany szkielet dront dodo (Raphus cucullatus), z którym naukowcy wiążą duże nadzieje, że pozwoli im wyizolować konieczne do takiego procesu DNA dodo.
Rzecz jednak w tym, że cały czas pomimo dotychczas podejmowanych wysiłków nie udało się przywrócić do życia jakiekolwiek gatunku, który wyginął.
Wymaga to cały czas prac, środków oraz wiedzy, której jeszcze dziś nie posiadamy.
Być może wkrótce to nastąpi, choć same procesy klonowania i przywracania zwierząt wymarłych do życia natrafiają na liczne dyskusje, zwolenników i przeciwników. Przeciwnicy twierdzą, że nie mamy moralnego prawa przywracać takich gatunków, że skoro wyginęły to znaczy, że natrafiły na niesprzyjające warunki i po przywróceniu i tak nie przetrwają.
Przeciwnicy tego procesu twierdzą również, że może on wymknąć się spod kontroli…
Nie chcemy tu stawać po żadnej ze stron, ale dla przypomnienia – przeciwnicy uruchomienie LHC (Large Hadron Collider) w Genewie twierdzili, że kiedy to się stanie, nastąpi koniec świata, bo stworzymy czarną dziurę, która nas pochłonie – jak wiemy, nic takiego nie nastąpiło…
Wracając jednak do dodo – naukowcy prowadzą pracę związane z przywrócenie do życia 24 gatunków i dodo (Raphus cucullatus) jest na tej liście.
_______
Tak przy okazji, to pytanie do innego działu – zwierzęta wymarłe 😉
Skoro nikt tego nie zrobił to może Polacy sklonują wymarły gatunek tura i zostaną zapisani do historii na stałe
czemu niema napisane karakal stepowy tylko karakal przecież to jest pełna nazwa gatunkowa pytam?
Obie nazwy są tożsame – karakal stepowy, karakal (Caracal caracal), choć karakal to także rodzaj, do którego zaliczane są dwa gatunki:
– Złotokot afrykański, kot złoty (Caracal aurata)
– Karakal stepowy, karakal (Caracal caracal)
Taka niejednoznaczność w nazewnictwie.