Kaberu etiopski (Canis simensis)

Kaberu, szakal etiopski (abisyński), wilk etiopski (abisyński)

Rodzinne afrykańskie wilki, zwane czasem wilkami etiopskimi lub szakalami abisyńskimi, to jedne z najrzadszych psowatych na świecie. Mało kto zdaje sobie w ogóle sprawę, że na Czarnym Lądzie żyją wilki. Afryka kojarzona jest bowiem z wielkimi drapieżnikami takimi jak lwy czy stadne i przebiegłe hieny. Kaberu – bo tak brzmi najczęściej używana nazwa tego wilka – nie jest tak często opisywany w świecie popularnonaukowym. A szkoda, bowiem te niepozorne pod względem wielkości psowate są bardzo aktywne, uspołecznione i po prostu piękne.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: drapieżne
• Rodzina: psowate
• Rodzaj: wilk (Canis)
• Gatunek: kaberu
• Podgatunki:
  • Canis simensis simensis
  • Canis simensis citernii

Występowanie

Obecnie na terenie Etiopii doliczono się 7 populacji kaberu. Wszystkie ograniczone są do 7 pojedynczych pasm górskich na wysokości 3000-4500 m n.p.m. Ponad 50% osobników przebywa w Górach Balie, a dokładniej w Parku Narodowym Gór Balie. Gatunek ten jest więc endemitem etiopskich gór.

Siedliska

Na swe siedliska wybiera otwarte wrzosowiska porośnięte niską roślinnością (poniżej 25 cm). Nie jest to jedyne kryterium wyboru terytorium – ważne jest również to, aby na danym terenie występowała dostateczna liczba gryzoni, którymi te wilki się żywią. Zazwyczaj siedliska kaberu ulokowane są na wysokościach 3200-4500 m n.p.m. Ze względu jednak na obecność afrykańskich rolników, gatunek ten występuje już niemal wyłącznie na najwyższych etiopskich szczytach.

Charakterystyka

Wygląd

Spośród wszystkich psowatych, kaberu najbardziej podobny jest do kojota preriowego. Oba gatunki są zbliżone do siebie pod względem wielkości i kształtu ciała. Podobnie zatem do kojota, kaberu ma długie kończyny oraz wydłużony, spiczasty pysk. W pysku natomiast znajdują się małe, szeroko rozstawione zęby, pomagające wilkowi chwytać małą zdobycz.

Futro ma kolor jasnej czerwieni z białym lub cynamonowym podszerstkiem. Broda, klatka piersiowa i wewnętrzna strona uszu są białe. W sezonie godowym samice stają się nieco żółtawe, natomiast niedojrzałe osobniki są grafitowoszare.

Wielkość

Samce są średnio o 20% cięższe od samic. Dorosłe kaberu obu płci mierzą zazwyczaj 84-100 cm długości i 53-62 cm wysokości w kłębie. Samce ważą średnio 14,2-19,3 kg, natomiast samice osiągają ciężar 11,2-14,5 kg.

Dieta i sposób polowania

W Górach Balie kaberu żywi się głównie szczurokretem wielkogłowym (Tachyoryctes macrocephalus), ale dietę uzupełniać może o myszowate i zającowate. Zdarza mu się upolować również pisklę gęsi lub ukraść jaja. Do tej pory tylko 2 razy zaobserwowano przypadek schwytania przez kaberu góralka przylądkowego (Procavia capensis) i młodej niali górskiej (Tragelaphus buxtoni).

Podejrzewa się, że wilki te spożywają czasem turzycę – roślinę z rodziny ciborowatych. Możliwe też, że kaberu spożywa padlinę, choć w walce o nią przegrywa z psami domowymi i gatunkiem afrykańskiego złotego wilka (Canis anthus). Kaberu z reguły nie jest zagrożeniem dla zwierząt gospodarskich, dlatego rolnicy często pozostawiają swoje stada bez nadzoru.

Chociaż kaberu jest zwierzęciem mocno uspołecznionym, poluje zazwyczaj samotnie. Najbardziej aktywny jest w ciągu dnia, czyli w czasie gdy gryzonie są ruchliwe. Wydaje się jednak, że w czasie polowań na większą zdobycz (np. młode niale górskie), kaberu działają w grupie.

Kiedy poluje na gryzonie, staje na ziemi i czeka aż z nory wyjdzie ofiara. Kiedy ta pojawia się na powierzchni, wilk rzuca się na nią. Jeśli jednak zdobycz zdoła schować się, kaberu rozkopuje ziemię, niszcząc nory gryzoni.

Wiele razy obserwowano samotne kaberu wchodzące w stado dżelad brunatnych – małp pasących się na etiopskich równinach. Nie zaobserwowano, aby wilk ten kiedykolwiek zaatakował małpy. Wchodził między nie tylko w celu zapolowania na gryzonia. Co ciekawe, dżelady kulturalnie ignorowały obecność wilka.

Zachowania społeczne

Kaberu żyją w grupach rodzinnych złożonych maksymalnie z 20 osobników powyżej 1 roku życia. Najczęściej jednak obserwuje się grupy złożone z 6 osobników. Jeżeli na danym terenie jest zbyt mało pożywienia, grupę stanowić może jedynie para kaberu i ich młode.

W każdej takiej wspólnocie panuje hierarchia oparta na dominacji. Samiec i samica alfa są wyżej od pozostałych członków. O świcie, w południe i o zmierzchu dorosłe kaberu z grupy zajmują się patrolowaniem i znaczeniem terytorium. Nocą śpią w jednym miejscu, blisko siebie. Między członkami wspólnoty istnieje silna więź – świadczy o tym radosne witanie poszczególnych osobników.

Samce kopulują z reguły z samicami pochodzącymi z sąsiednich grup – w ten sposób unikają zjawiska chowu wsobnego. W każdym stadzie samice dominujące rodzą między październikiem i grudniem. W jednym miocie pojawia się 2-6 szczeniąt. Pierwsze 3 tygodnie życia spędzają w ściśle strzeżonej norze. Wyłącznie szczenięta spędzają czas w norach, natomiast osobniki dorosłe mieszkają pod wiszącymi skałami lub ukryte za głazami.

Przez pierwsze tygodnie młode żywią się mlekiem, potem są karmione mięsem przynoszonym przez wszystkich członków stada.

Rozmnażanie

Sezon godowy trwa między sierpniem i listopadem. Ciąża trwa 60-62 dni, po której na świat przychodzą bezzębnę, ślepe szczenięta. Przez pierwsze 3 tygodnie życia mieszkają w specjalnej norze, aż obrosną młodzieńczym futrem. Po ok. 5 tygodniach od urodzenia jedzą mleko i mięso, natomiast po ok. 10 tygodniach mleko zostaje usunięte z ich diety.

Ochroną i karmieniem młodych zajmują się wszyscy członkowie stada. Podległe samice mogą nawet karmić je swoim mlekiem. Kaberu dojrzewa płciowo w ok. 2 roku życia.

Szczegółowe dane/wymiary

Kaberu, kaberu etiopski (Canis simensis)

• Długość ciała bez ogona: 84-100 cm
• Długość ogona: 27-40 cm
• Wysokość w kłębie: 53-62 cm
• Waga: psy 14,2-19,3 kg, suki 11,2-14,5 kg
• Długość życia: 8-10 lat na wolności, rzadko do 12 lat

Kaberu etiopski – ciekawostki

• Kaberu jest jednym z najrzadszych psowatych na świecie.
• Kaberu to jeden z najbardziej zagrożonych mięsożerców Afryki (posiada status zagrożonego wyginięciem).
• Inne nazwy dla kaberu to: szakal etiopski, szakal abisyński, wilk etiopski, wilk abisyński.
• Całkowita populacja kaberu szacowana jest na 360-440 osobników.
• Wilk ten posiada krótki, ale gęsty podszerstek, który zapewnia zwierzęciu ochronę nawet przy -15^oC.
• Zabawy szczeniąt kaberu, imitujące walki, pomagają ustalić przyszłą hierarchię między rodzeństwem.
• Kaberu jest uznawany za gatunek rzadki, ale niewykluczone, że od zawsze jego populacja ograniczona była tylko do etiopskich gór.
• Wizerunek kaberu można było podziwiać na etiopskich znaczkach pocztowych z roku 1987.
• Współczesnymi zagrożeniami dla przetrwania gatunku są: utrata siedlisk, ingerencja człowieka na obszarach chronionych, wojny domowe, hybrydyzacje z psami domowymi.

Polecamy

• Psowate
• Hiena
• Likaon
• Dingo
• Cyjon
• Kojot
• Szakal
• Wilk grzywiasty
• Wilk