Żubr (Bison bonasus) – władca puszczy
Żubr – największy żyjący ssak Europy. Dorosłe osobniki mogą ważyć nawet tonę. Poprzez polowania i kłusownictwo doprowadziliśmy do całkowitego wyginięcia tych zwierząt na wolności. Na szczęście, dzięki osobnikom żyjącym w niewoli oraz pracy wielu zaangażowanych osób, udało się odtworzyć populację tego niezwykłego zwierzęcia.
Klasyfikacja
- Gromada: ssaki (Mammalia)
- Rząd: parzystokopytne (Artiodactyla)
- Rodzina: krętorogie (Bovidae)
- Rodzaj: Bison
- Gatunek: żubr (Bison bonasus)
W oficjalnej klasyfikacji wyróżnia się trzy podgatunki żubra:
- Żubra nizinnego (Bison bonasus bonasus) – jedyny żyjący przedstawiciel gatunku
- Żubra górskiego (kaukaskiego) (Bison bonasus caucasicus) – wymarły w 1927 roku; występował na Kaukazie oraz był drobniejszy i lżejszy od żubra nizinnego
- Żubr karpackiego (węgierskiego) (Bison bonasus hungarorum) – wymarł około 1790 roku, a jedyny wypchany okaz uległ zniszczeniu w latach 50. Zamieszkiwał tereny Karpat i Siedmiogrodu; istnienie tego gatunku często jest jednak kwestionowane
Występowanie
Żubr występował kiedyś w lasach całej Eurazji, czyli strefie klimatu umiarkowanego. Z powodu polowań, kłusownictwa, ograniczania jego siedlisk oraz chorób – został całkowicie wytępiony. Obecna populacja zamieszkująca Puszczę Białowieską została odtworzona, dzięki osobnikom, które przeżyły w niewoli.
Obecnie żubry w stanie dzikim żyją w Polsce, Rosji, na Białorusi, Litwie i Ukrainie.
Środowisko naturalne
Żubry najlepiej czują się w puszczach, gdzie przeważają wilgotne lasy nizinne. W Europie jedynym takim miejscem jest Puszcza Białowieska, leżąca na terenie Polski oraz Białorusi. Zajmuje ona obszar 1468 km2.
Żubry zawsze zamieszkują obszary położone blisko rzek, bagien czy innych zbiorników wodnych.
Cechy charakterystyczne
Cechą wyróżniającą żubry-samce od innych zwierząt jest przede wszystkim znaczna różnica między masywnością przedniej i tylnej części ciała. Przód jest o wiele bardziej rozbudowany, pokryty długą sierścią. Tył pozostaje drobniejszy, porośnięty jedynie krótkim włosiem.
Głowa żubra, w porównaniu z resztą ciała, także jest duża i ciężka. Zwierzęta wykorzystują ją jako „młyn” do rozdrabniania pokarmu. Aby ograniczyć jej wagę, kości czaszki wypełnione są pustymi przestrzeniami zwanymi zatokami.
Rogi – nie poroże
Czoło żubra jest szerokie i wypukłe, a zaraz pod nim znajduje się para niewielkich małych oczu. Zwierzę posiada także niewielkie, mocne rogi, które są zwrócone do przodu i środka. Rogi samców są większe niż samic – żadna płeć nie zrzuca jednak rogów, ale rosną im one przez całe życie, nie ulegając rozgałęzieniu. Racice są niewielkie, mają sierpowaty pokrój, a długość kroku żubra w stępie to około 1 metr.
W przeciwieństwie do jeleni, czy reniferów, żubr ma rogi, nie poroże.
Żubry mają także ogony zakończone gęstą kępką sierści.
Sierść tych zwierząt jest gruba, barwy brązowo-szarej i ciemniejsza w rejonie policzków, okolic warg oraz ogona. Ma ona większą długość z przodu niż z tyłu ciała. Włosy znajdujące się na szyi i podgardle tworzą „brodę”, a te rosnące na grzbiecie – „grzywę”.
Żubry posiadają dwa rodzaje sierści: letnią i zimową. Pora linienia jest jednak bardzo różna, ale najczęściej rozpoczyna się na przełomie lutego i marca. Trwa do lipca – to właśnie wtedy żubry całkowicie zrzucają zimową pokrywę.
Dieta
Żubry żywią się głównie trawami, ale zjedzą także liście i pędy drzew. W miesiącach letnich dorosły samiec może zużyć nawet 32 kilogramy pożywienia w ciągu jednego dnia. Żerowanie, w okresie letnim, zajmuje żubrom nawet 80% całego dnia.
Zimą zwierzęta mieszkające w Puszczy Białowieskiej dokarmiane są sianem – można zaobserwować wtedy gromadzenie się całych stad wokół tego pożywienia.
Żubry muszą pić wodę codziennie. Utrudnione jest to głównie zimą, jednak zwierzę radzi sobie z problemem przez rozbijanie lodu silnymi kopytami. Pomimo, że ich ruchy są zazwyczaj powolne, żubry są bardzo zwinne – potrafią przeskoczyć strumień o 3 metrach szerokości czy płot wysoki na 2 metry.
Struktura społeczna
Żubry są zwierzętami stadnymi, tworzącymi zarówno grupy mieszane, jak i typowo męskie. Te pierwsze składają się z samic, cieląc, młodych w wieku od 2 do 3 lat oraz młodzieży-samców. Wielkość stada zależy od czynników środowiskowych. Przeciętnie jest to od 8 do 13 osobników, ale niektóre grupy po polskiej stronie Puszczy Białowieskiej liczą nawet 90 żubrów. Po stronie białoruskiej liczba ta jest jeszcze większa i dochodzi do 140 sztuk.
Stadu mieszanemu przewodniczy najczęściej samica z cielakiem.
Inaczej wyglądają grupy składające się wyłącznie z samców. Przede wszystkim są mniejsze – zazwyczaj to 2-3 osobniki, które podczas rui dołączają do grup mieszanych.
Żubry nie bronią swojego terytorium, a poszczególne grupy mogą łączyć się w większe stada, szczególnie podczas srogich, zimowych mrozów.
Rozmnażanie
Okres rui występuje od sierpnia do października. Choć samce osiągają dojrzałość płciową w wieku trzech lat, to dopiero po przekroczeniu 7 lat dopuszczone są do krycia samic.
Okres ciąży trwa 264 dni, a na świat przychodzi jedno młode. Już po 30 minutach od urodzenia staje ono na nogi, a po godzinie próbuje ssać mleko matki. Małe ważą przeciętnie od 27,6 do 24,4 kilogramów w zależności od płci.
Żubry w Polsce
Obecnie w Polsce żyje ok. 1200 żubrów (1224 osobniki w 2010 roku). W Bieszczadach żyje ok. 300 żubrów białowiesko-kaukaskich, pozostałe to żubry białowiesko-nizinne. Około 450 żubrów żyje w Puszczy Białowieskiej. W Puszczy Boreckiej żyje 70 osobników, w Puszczy Knyszyńskiej 54 żubry. Mniejsze stada występują również w nadleśnictwie Wałcz (województwo zachodniopomorskie) oraz w Puszczy Niepołomickiej. W sumie w zamkniętych hodowlach w Polsce (np. w Gołuchowie) żyje około 100 żubrów. W ogrodach zoologicznych znajduje się obecnie 41 żubrów.
Żubry na świecie
Całkowitą populację żubra na świecie szacuje się na nieco ponad 4 tysiące osobników. Pośród nich 1200 należy do linii żubrów białowiesko-nizinnych.
Żubr a bizon – porównanie
Porównanie żubra i bizona, ich podobieństwa i różnice – aby nie powtarzać tematu odsyłamy do artykułu na temat bizona.
Dane/Wymiary
Żubr (Bison bonasus)
Żubr to największy żyjący europejski ssak. Dymorfizm płciowy jest u nich widoczny – samice są lżejsze niż samce.
- Wysokość w kłębie: do 2 metrów
- Długość ciała: od 2,4 do 3,5 metra
- Długość ogona: od 60 do 80 centymetrów
- Racice: długość: 18 centymetrów; szerokość: 15 centymetrów
- Ciężar ciała: samiec: od 440 do 920 kilogramów; samica: 320 do 640 kilogramów
- Długość życia: samiec: do 23 lat; samica: do 26 lat
Żubr – ciekawostki
- Polowanie na żubry w XVI wieku było karane śmiercią.
- Żubry czyszczą swoją sierść wylizując ją, bijąc ogonem, ocierając się o drzewa lub tarzając się. Najczęściej dzieje się to w okresie godowym, a miejsce tarzania nazywane jest w języku łowieckim kupryskiem.
- Najdłużej żyjący samiec żubra miał 23 lata, a samica 26.
- Żubry nie mają żadnych naturalnych wrogów. Jedynie czasami młode atakowane są przez wilki lub rysie.
Polecamy:
U żubrów ciekawe jest również to, że ich szerokość ciała jest powiązana z rozstawem rogów. Kiedy zwierzę w puszczy chce przejść między drzewami to najpierw sprawdza czy przejdzie mu głowa z rogami, jak da radę, to reszta ciała też przejdzie. Całkiem sprytne przystosowanie 😉
Ogółem żubry wywodzą się z grupy artiodactyla czyli z tej samej grupy co entelodontidae.
Jaki tryb życia prowadzą żubry?
Nocny,bo w nocy żubr chłodniejszy i smaczniejszy oraz ma pianę większą 😀 😀 😀 .
Dobre 🙂
zwierzę
Żubry prowadzą stadny tryb życia.
/dzienny czy nocny?
Wydaje mi się że oba 😉 .
JBon ma rację, żubry są aktywne zarówno w dzień, jak i w nocy. Najchętniej jednak pasą się w godzinach porannych i wieczornych.
Co zwierzę,drogi Arturze?Tak żubr to zwierzę 🙂 .
Tak samo jak Artur 😀 (na serio,Artur to człowiek,człowiek to zwierzę).
Czyli tak jak ty 🙂 .
Wiesz przecież, że Arturowi chodziło o zwierze a nie o żubra z pianką 😉
I tu cię zaskoczę,wiem,myślałem tylko że Artur napisał kolejny bezsensowny komentarz,jak kiedyś napisał komentarz o treści „kijek” 😀 .
W sumie masz rację, Arturowi często zdarzają się dziwne komentarze 🙂
chodziło mi o to że pisząc żubr chodziło mi o zwierzę.
Tak, domyśliliśmy się 🙂
Ej higgas jaki jest twój ulubiony artykuł?
Szczerze mówiąc to nie zastanawiałem się 🙂 Może te przekrojowe na temat fauny różnych kontynentów, albo te o podróżach (parki narodowe, wodospady, itp.)
do you know what i mean?
Nope 😉 .
Coś mi się,nie wydaję, czy nie ma naturalnych wrogów . Ostatnio podczas wycieczki w Bieszczady , przewodnik opowiadał nam o tym ,że żubr do tej pory był uważany za zwierzę tak potężne ,że nic mu nie jest w stanie zagrozić, jednak dwukrotnie wszedł w drogę niedźwiedziowi brunatnemu , co zakończyło się dla żubra śmiercią poprzez przetrącenie karku , jednym ciosem łapy.
To u nas są aż tak potężne niedźwiedzie, zdolne zabić żubra?
Tak jak juz pisałem, były to słowa przewodnika , wątpię by to sobie wymyślił. Wspominał również ,ze niedźwiedź uderza z siłą równą 7 tonom.. dla porównania Mike Tyson uderza z siłą 1,5 tony..
Czytałem o tym, że rzeczywiście takie dwa zdarzenia miały miejsce. Niemniej to wyglądało prawdopodobnie tak, że żubr został znalazł się w głębokim wozie i najprawdopodobniej złamał nogę (nogi) i stał się dla niedźwiedzia łatwym łupem. Z dorosłym dużym bykiem niedźwiedź by raczej nie zadzierał – w Polsce największe niedźwiedzie nie przekraczają 300-350 kg, a średnio ważą 200-250 kg. Dorosły samiec żubra waży od 500 do 900 kg, więc jest dużo masywniejszy i silniejszy od niedźwiedzia.