Żółw Karetta (Caretta caretta)

Zaliczany do największych żółwi morskich świata, pokonujący ogromne odległości dla jedzenia i rozrodu. Zwierzę współgrające z rytmem Ziemi i będące ważnym elementem naturalnej układanki, a należące do gatunku samice okazują się bardziej agresywne od samców. Poznajmy nieco bliżej żółwia Karetta.

Klasyfikacja

• Gromada: gady
• Rząd: żółwie
• Podrząd: żółwie skrytoszyjne
• Rodzina: żółwie morskie
• Rodzaj: Caretta
• Gatunek: karetta/żółw Karetta

Występowanie

Pływa w umiarkowanych i tropikalnych wodach świata, a miejsca gniazdowania są najliczniejsze spośród wszystkich żółwi morskich. Żyje w Atlantyku, Pacyfiku, Oceanie Indyjskim i Morzu Śródziemnym.

Największa populacja

Największa populacja Oceanu Atlantyckiego zamieszkuje południowo-wschodnie wybrzeże Ameryki Północnej oraz Zatokę Meksykańską. Nieliczne osobniki żyją natomiast wzdłuż wybrzeży Europy i Afryki. Lęgową Mekką jest Floryda, na której doliczono się ponad 67 000 gniazd. Miejsca gniazdowania obejmują także tereny bardziej wysunięte na północ (Wirginia) i na południe (Brazylia), na wschodzie wybierają Wyspy Zielonego Przylądka.

Żółwie z Oceanu Indyjskiego

Żółwie z Oceanu Indyjskiego żerują u wybrzeżu Afryki, Półwyspu Arabskiego i w Morzu Arabskim. Gniazdowiska znajdują się od Archipelagu Wysp Bazaruto (Mozambik) do iSimangaliso Wetland Park (RPA). Największe lęgowisko znajduje się w Omanie, gdzie rocznie powstaje ok. 15 000 gniazd. Nieco mniejszą popularnością cieszy się Australia Zachodnia, w której odnajduje się średnio 1000 – 2000 gniazd żółwia Karetta.

Żółwie z Oceanu Spokojnego

Osobniki z Pacyfiku żerują w Morzu Wschodniochińskim oraz u wybrzeży Półwyspu Kalifornijskiego. Na lęgowiska wybierają Australię Wschodnią i Japonię – istotnym miejscem do tego przeznaczonym jest Wielka Rafa Koralowa (in. Wielka Rafa Barierowa u wybrzeży Australii). Czasami składają jaja w Vanuatu i Tokelau, natomiast aż 40% samic z populacji pacyficznej wykopuje gniazda na Wyspie Yakushima. Dobrym żerowiskiem dla niedojrzałych żółwi są wody, w których występuje ciepły prąd morski Kuro Siwo. Popularnym żerowiskiem dla żółwi wschodnio-pacyficznych są wybrzeża Kalifornii Dolnej, zapewniające duże ilości pożywienia dla osobników niedojrzałych i dorosłych.

Żółwie z Morza Śródziemnego

Morze Śródziemne to idealne miejsce dla młodocianych gadów, stające się swego rodzaju szkołą. Dorosłe żółwie spotykają się tam w miesiącach wiosenno-letnich. Aż 45% niedojrzałych osobników migruje potem do Atlantyku. Najpopularniejsze lęgowisko znajduje się w Grecji (ok. 3000 gniazd rocznie), w związku z tym władze greckie nie pozawalają samolotom startować, ani lądować na Wyspie Zakintos w lęgowe noce. Innymi, nieco mniej licznie odwiedzanymi lęgowiskami są wybrzeża Cypru i Turcji.

Jako wprawieni podróżnicy, żółwie Karetta płyną z prądami morskimi, dzięki czemu pokonują ogromne odległości.

Siedliska

Większość życia spędza w otwartym oceanie i w płytkich wodach przybrzeżnych. Rzadko wychodzi na ląd, z wyjątkiem samic, które na plażach tworzą gniazda i składają do nich jaja. Młode żółwi Karetta przebywają wśród gronorostów, a osobniki niedojrzałe i dorosłe preferują szelfy kontynentalne i płytkie ujścia rzek. W północno-zachodnim Atlantyku wybór siedliska jest zdeterminowany przez wiek danego zwierzęcia; nieletni żyją w estuariach, dorośli natomiast w głębokich wodach oceanicznych.

Żółw Karetta lubi stosunkowo wysoką temperaturę wody – na jej powierzchni z reguły panuje 13,3 – 28 st. C poza okresem lęgowym. Dla gniazdujących samic najlepsze są temperatury między 27 – 28 st. C. Młode przebywające w gronorostach dzielą terytorium z wieloma innymi organizmami (ok. 100 gatunków zwierząt), które nierzadko stają się zagrożeniem dla niewielkich i raczej bezbronnych żółwików. Często padają ofiarą skorupiaków (krabów), małych ryb, delfinów, tuńczyków i jeżowców.

Wygląd

Dorosłe żółwie ważą od 80 do 200 kg przy długości 70 – 95 cm, choć rekordowy okaz ważył ponad pół tony przy 213 cm długości pancerza. Głowa i skorupa (karapaks) mogą mieć odcień od żółto-pomarańczowego do czerwonawo-brązowego, natomiast plastron (brzuszna część pancerza) jest zazwyczaj jasnożółty. Kończyny i szyja są brązowo-żółte, mozaikowate. Na pysku widoczne są dosyć duże oczy i usta przypominające dziób.

Karapaks i plastron łączą się trzema parami płyt. Choć skorupa służy jako „zbroja”, żółw potrafi się do niej chować.

Dymorfizm płciowy jest raczej mało widoczny; samce mają dłuższe ogony i pazury na płetwach przednich oraz krótszy plastron. Ponadto, pancerz i głowa samca są szersze, a karapaks mniej wypukły niż żeński.

W oczach znajdują się gruczoły łzowe pozwalające na utrzymanie równowagi osmotycznej, usuwając nadmiar soli pobieranej w dużych ilościach z wody oceanicznej. Ciągle działające gruczoły sprawiają wrażenie, jakby żółw płakał.

Dieta

Żółw Karetta to wszystkożerca, żywiący się przeważnie bezkręgowcami, np. ślimakami, małżami i dziesięcionogami. Prawdopodobnie ma najbogatszą dietę spośród wszystkich żółwi morskich, obejmuje ona bowiem gąbki, koralowce, wieloszczety, mszywioły, „ciastka morskie”, strzykwy, ukwiały, głowonogi, rozgwiazdy, ryby, młode żółwie (w tym przedstawiciele tego samego gatunku), glony i rośliny naczyniowe. W trakcie migracji po otwartych wodach poluje na meduzy, kalmary i ryby latające.

Gad łapie zdobycz w szczęki i miażdży ją z bardzo dużą siłą. Pomocne podczas polowań są zaostrzone na brzegach płetwy przednie, umożliwiające manipulowanie zdobyczą. Podczas jedzenia w przełyku działają specjalne brodawki odfiltrowujące ciała obce, np. haczyki, itp. Dalszy odcinek przełyku również jest pokryty licznymi fałdami, stworzonymi w podobnym celu. Szybkość trawienia zależy od temperatury otoczenia – jest szybsza wraz z jej wzrostem.

Tryb życia

Zarówno na wolności, jak i w niewoli żółw przejawia największą aktywność za dnia. Często odpoczywa, rozkładając szeroko płetwy przednie wyglądając, jakby przygotowywał się do pływania. W takiej pozycji pozostaje w bezruchu z otwartymi lub przymkniętymi oczami, co jednak nie przeszkadza mu na szybką reakcję w razie ataku drapieżnika. Nocą śpi w podobnej pozie z tym, że oczy są całkowicie zamknięte, a zwierzę reaguje z opóźnieniem.

85% dnia spędza w wodzie – samce nurkują chętniej od samic, a średni czas zanurzenia wynosi 15 – 30 minut, choć pod wodą może pozostać nawet przez 4 godziny.

Młodociane i dorosłe osobniki zachowują się inaczej w środowisku wodnym – te pierwsze chowają przednie kończyny i odpychają się tylnymi, z czasem jednak coraz większą rolę podczas pływania pełnią płetwy przednie. Szacuje się, że w ten charakterystyczny sposób młode pływają przez ok. rok.

Letarg i migracje

Kiedy temperatura wody wyniesie 13 – 15 st. C, żółw zapada w letarg, przy ok. 10 st. C zaczyna dryfować, doprowadzając do niedokrwienia serca i śmierci. Na zimno bardziej odporne okazują się młode żółwie, serce wytrzymuje temperatury poniżej 9 st. C. Jedną z metod uniknięcia oszołomienia mięśnia sercowego są cykliczne migracje, dzięki którym zwierzęta przyspieszają tętno i metabolizm.

Agresja i konfrontacje

Na tle innych morskich kręgowców wyróżniają się ciekawą cechą – między samicami występuje agresja, będąca powszechnym rodzajem „komunikacji”. Konflikty mają miejsce z reguły na żerowiskach i przebiegają w 4 etapach:

• 1. patrzenie i dotykanie
• 2. konfrontacja pasywna charakteryzująca się kołysaniem głowy, konfrontacja agresywna polegająca na stawaniu twarzą w twarz i kołysanie głową
• 3. walka polegająca na łapaniu pyskiem pyska przeciwniczki
• 4. separacja, odpłynięcie w przeciwnych kierunkach lub pogoń

Nasilenie agresji zależne jest od poziomu hormonów, zapasów energii i miejsca. Na wszystkich etapach ogon jest trzymany w pozycji pionowej wskazując na gotowość do przejścia do etapu kolejnego, lub skręca się sugerując złożenie broni. Ponieważ każda „runda” wymaga wykorzystania większych ilości energii doprowadzając do wyczerpania, tendencja do bardziej agresywnych zachowań ma zatem miejsce na żerowiskach bogatych w pożywienie, ponieważ straconą energię można szybko nadgonić pokarmem.

Zarówno samce, jak i samice wydają się być terytorialne i walczą z innymi żółwiami.

Rozmnażanie

Samica wyprowadza pierwszy w życiu lęg między 17, a 33 rokiem życia, natomiast okres godowy trwa ponad 6 tygodni. Prawdopodobnie mają miejsce zaloty, ale niezbyt dużo o nich wiadomo; samce lubią przytulać i gryźć potencjalną partnerkę. W tym czasie wykonują również specyficzne kołyszące ruchy głową i płetwami. Bardzo możliwe, że z kloak samic wydzielają się feromony dające znak samcom o płodności. Przed kopulacją samiec zbliża się do partnerki próbując ją pokryć, ale ona z reguły jest oporna. Potem partnerzy zaczynają krążyć wokół siebie.

Kiedy na horyzoncie pojawia się konkurent, samica „pozwala”, aby doszło walki. Zwycięzca ma prawo zapłodnić wybrankę. W czasie stosunku płciowego często dochodzi do zranień, samce bowiem drapią pazurami płetwy samic. Metodą na pokonanie rywala jest próba uszkodzenia płetw i ogona, kiedy ten próbuje kopulować. Obrażenia bywają na tyle poważne, że zwierzę musi wycofać się z zalotów na wiele tygodni, aby dojść do siebie.

W lęgu pojawia się średnio 112 jaj, a rocznie żółwica wyprowadza ich ok. 3, po czym robi sobie 2 – 3-letnią przerwę.

W przeciwieństwie do innych żółwi morskich, karetta nie odbywa zalotów ani kopulacji w pobliżu plaż lęgowych, ale wzdłuż szlaków migracyjnych między żerowiskami a lęgowiskami. Ostatnie badania wskazują, że owulacja przebiega dzięki kopulacji.

Na półkuli północnej łączenie w pary trwa od końca marca do początku czerwca, sezon lęgowy jest krótki, ma bowiem miejsce między majem i sierpniem, natomiast na półkuli południowej od października do marca.

Kilku ojców…

Jaja mogą być zapłodnione przez kilka samców, ponieważ samice mają zdolność przechowywania nasienia w jajowodach aż do owulacji. W związku z tym, „dziełem” jednego lęgu może być nawet 5 ojców, jednak ilość ich liczba uzależniona jest od rozmiarów samicy – jedna z hipotez zakłada, że samce wolą duże partnerki, bo – według nich – są bardziej płodne.

Przed złożeniem jaj samica wychodzi z wody i za pomocą tylnych płetw wykopuje na plaży gniazdo przypominające wgłębienie. Po złożeniu wszystkich jaj przyszła matka zasypuje je i wraca do wody. Proces ten trwa 1 – 2 godziny i ma miejsce na otwartej plaży lub na szczycie wydmy. Samica bardzo starannie wybiera miejsce lęgowe pod względem liczebności drapieżników czy nasłonecznienia.

Wczesne życie

Młode żółwie są ubarwione jasnobrązowo lub prawie czarno, są zatem pozbawione dorosłych odcieni żółci lub rudości. Mierzą ok. 4,6 cm długości i ważą średnio 20 g. Ich płeć jest uzależniona od temperatury panującej podczas inkubacji, mieszczącej się zazwyczaj w przedziale 26 – 32 st. C. W 32 st. rodzą się samice, w 28 st. samce, natomiast w 30 st. C na świecie pojawia się tyle samo samic co samców.

Po 80-dniowej inkubacji młode wykopują sobie drogę na powierzchnię, a odbywa się to zwykle nocą, kiedy łatwiej umknąć drapieżnikom i uniknąć skrajnych temperatur. Młode instynktownie kierują się w stronę oceanu, ponieważ widzą jaśniejszy pas horyzontu stworzony przez odbicie Księżyca w zwierciadle wody.

Podczas podróży z gniazda do oceanu pisklęta tracą nawet 20% masy ciała w wyniku odparowania wody. Na samym początku używają fal odpływowych, aby dostać się na odległość ok. 10 m od brzegu. Przez kolejne 20 godzin oddalają się od gniazda co raz bardziej. Co ciekawe, w nawigacji pomaga im zawarty w mózgu magnetyt reagujący z polem magnetycznym Ziemi.

Wiele piskląt, jako ochronę na otwartym oceanie, wykorzystuje gronorosty, aż do osiągnięcia 45 cm długości. Przez całe dzieciństwo żółw przebywa w środowisku pelagialnym, dopiero po przekroczeniu „magicznego” okresu młodocianego przenosi się do wód przybrzeżnych.

Szczegółowe dane i wymiary

Żółw Karetta (Caretta caretta)

• Długość pancerza: 70 – 100 cm (rekord 213 cm)
• Masa: 77 – 200 kg (rekordzista ważył 545 kg)
• Długość życia: 30 – 67 lat na wolności, do 33 w niewoli

Żółw Karetta – ciekawostki

• Żółw Karetta w trakcie migracji pokonuje jedne z najdłuższych dystansów w królestwie zwierząt. W 1996 roku jedna z samic o imieniu Adelita, wyposażona w satelitarny nadajnik, pokonała 14 500 km z Meksyku przez Ocean Spokojny. Zwierzę to było równocześnie pierwszym „ochotnikiem”, jakie zostało wyposażone w tego rodzaju urządzenie.
• Żółw Karetta to największy przedstawiciel żółwi morskich posiadających twarde skorupy.
• Niedojrzałych osobników nie da się odróżnić pod względem płci. Potrzebne są do tego m.in. badania laparoskopowe i histologiczne.
• Nawet 40% gniazdujących samic jest poraniona przez atakujące rekiny.
• W najzimniejszych miesiącach żółw morze zanurzyć się na 7 godzin, a tylko 7 minut potrzebuje do zaczerpnięcia wystarczającej ilości powietrza.
• Samice, które mogą składać jaja mają z reguły pancerz długi na 70 – 109 cm, jednak – ze względu na dużą różnorodność – nie jest to wiarygodny wskaźnik dojrzałości płciowej.
• Jest oficjalny gadem stanu Karolina Południowa i Floryda.
• Żółw Karetta jest zagrożony wyginięciem ze względu na zanieczyszczenia, poławianie i nielegalny handel. Wydłużony czas potrzebny na osiągnięci dojrzałości płciowej i wysoka śmiertelność piskląt pogarsza statystyki.

Polecamy

• Gady
• Żółwie
• Żółw błotny
• Żółwie z Galapagos
• Żółw skórzasty
• Żółw olbrzymi
• Żółw długowieczny gad
• Największe i najcięższe gady
• Węże
• Jaszczurki