Wal butelkonosy północny, butlonosy, dogling (Hyperoodon ampullatus).
Wal butelkonosy to kolejny gatunek waleni zamieszkujący wody Oceanu Atlantyckiego. W odróżnieniu od swoich kuzynów preferuje on przebywanie raczej w wodach głębinowych niż płytkich, w których pojawia się wyłącznie, aby zaczerpnąć powietrza. Jest to zwierzę spokojne, ale bardzo ciekawskie. Z tego powodu często podpływa do zauważonych statków i łodzi, co w dawnych czasach – kiedy walenie stanowiły atrakcyjny cel polowań – stanowiło dla niego śmiertelne zagrożenie.
Klasyfikacja.
- Gromada: ssaki (Mammalia)
- Rząd: walenie (Cetacea)
- Podrząd: zębowce (Odontoceti)
- Rodzina: wale dziobogłowe (Ziphiidae)
- Rodzaj: Hyperoodon
- Gatunek: wal butelkonosy (Hyperoodon ampullatus)
Populacja i występowanie.
Wal butelkonosy to gatunek endemiczny dla północnej części Oceanu Atlantyckiego. Można spotkać go w chłodnych wodach podbiegunowych takich jak Cieśnina Davisa, Morzu Grenlandzkim i Morzu Barentsa.
Występują więc w wodach należących do Nowej Anglii, Kanady, Grenlandii, Islandii oraz Anglii. Widywane są także w zbiornikach wodnych od Spitzbergenu do Azorów i Wysp Kanaryjskich.
Ich całkowita światowa populacja nie jest do końca znana, ale najprawdopodobniej wynosi około 10 tysięcy osobników.
20 stycznia 2006 roku wal butelkonosy został zaobserwowany w Tamizie na wysokości centrum Londynu. Ratownicy próbowali uratować zwierzę, jednak zmarło ono dzień później. Obecnie szkielet tego walenia znajduje się w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie.
Środowisko naturalne.
Jako miejsce swojego zamieszkania wybierają przeważnie wody głębokie. Preferują raczej zbiorniki chłodne – od umiarkowanych do subarktycznych. Przebywają one na głębokościach nawet do 2 tysięcy metrów (najgłębszy pomiar to 1453 metry). Gatunek ten jest ściśle związany ze stromymi podwodnymi strukturami geograficznymi, jak podwodne kaniony, góry czy stoki kontynentalne.
Cechy charakterystyczne.
Wale butelkonose to najwięksi przedstawiciele rodziny wali dziobogłowych (Ziphiidae). Charakteryzuje je duży, długi i solidnie zbudowany korpus z niewielkimi płetwami piersiowym oraz równie małą płetwą grzbietową o sierpowym kształcie. Płetwa grzbietowa umieszczona jest dość nisko, na wysokości 2/3 grzbietu zwierzęcia.
Głowa wali butelkonosych ma bulwiasty kształt, a jego pysk przybiera kształt butelki. Jego kształt może ulegać zmianie w zależności od wieku i płci. W miarę starzenia się czoło tych waleni staje się bardziej płaskie.
Ich zabarwienie mieści się w przedziale od ciemnoszarego do brązowo-oliwkowego, a skóra wali butelkonosych wydaje się być nieco nakrapiana. Strona grzbietowa jest ciemniejsza niż spodnia część ciała.
Wiele gatunków waleni jest bardzo do siebie podobnych. Z tego względu bardzo trudno dokładnie zaobserwować i zidentyfikować poszczególny gatunek. Utrudnia to dodatkowo ich wyjątkowo płochliwe zachowanie i rzadkie przebywanie w płytkich wodach.
Dieta.
Dieta wali butelkonosych składa się głównie z ryb. Żerują one na dużych głębokościach, żywiąc się także żyjącymi w głębinowych wodach głowonogami, krewetkami i rozgwiazdami.
Młode walenie polują bliżej powierzchni wody.
Tryb życia.
Wale butelkonose nurkują regularnie na 10 do 60 minut, często płynąc na 800 do 1500 metrów w głąb oceanu. Najprawdopodobniej są one zdolne nurkować i wstrzymywać oddech przez okres 2 godzin.
Walenie butelkonose mogą przemieszczać się na odległość 1000 kilometrów.
Życie społeczne.
Wale butelkonose żyją zazwyczaj pojedynczo lub w niewielkich grupach liczących średnio od 4 do 10 osobników, ale czasami obserwuje się większe skupiska, na które składa się nawet 50 waleni. Mogą być to grupy mieszane lub podzielone ze względu na płeć, wiek lub etap życia.
Pomiędzy samcami wali butelkonosych występują agresywne zachowania. Do walki zwierzęta te używają butelkowatych pysków.
Rozmnażanie.
Samice wali butelkonosych osiągają dojrzałość płciową pomiędzy 7 a 11 rokiem życia. Ciąża trwa u tych ssaków około 12 miesięcy. Samica rodzi zazwyczaj jedno lub dwa młode, które przychodzą na świat między kwietniem a sierpniem. Nowonarodzone młode mierzą już od 3 do 3,5 metra i ważą nawet 300 kilogramów.
Matka opiekuje się młodymi zazwyczaj przez rok od ich urodzenia.
Długość życia wali butelkonosych szacuje się na około 37 lat.
Zagrożenia.
W ubiegłych wiekach populacja wali butelkonosych została znacznie ograniczona. Walenie te w XVIII i XIX wieku stanowiły bowiem bardzo atrakcyjny cel dla wielorybników, którzy polowali na nie głównie w celu zdobycia mięsa oraz oleju.
W ciągu ostatnich kilku dekad nie zaobserwowano aktywnego polowania na wale butelkonose z wyjątkiem kilku zabitych zwierząt podczas połowów w okolicach Wysp Owczych.
Ten gatunek waleni jest bardzo wrażliwy na wszelkiego rodzaju podwodne dźwięki oraz hałas antropogeniczny. Jego zwiększający się poziom w wodach oceanicznych stanowi coraz większy problem dla siedlisk waleni oraz utrudnia im nurkowanie w głębokich wodach, ponieważ zwierzęta te używają dźwięków m.in. do komunikowania się oraz nawigacji.
Wymiary.
Wśród wali butelkonosych występuje nieznaczny dymorfizm płciowy – samce mogą osiągać większe rozmiary niż samice.
- Długość: dorosłe osobniki osiągają długość nawet 9,8 metrów
- Waga: od 5,800 do 7,500 kilogramów.
- W porównaniu z rozmiarami ciała ich płetwa grzbietowa jest stosunkowo mała i mierzy od 30 do 38 centymetrów.
Wal butelkonosy – ciekawostki.
- Wal butelkonosy jest jednym z najgłębiej nurkujących ssaków – do 1,5 km w głąb oceanu (być może nurkuje nawet do 2000 metrów).
- Nazwa „wal butelkonosy” została użyta po raz pierwsze w 1770 roku, Wcześniej – w roku 1717 – określano ten gatunek mianem wala butelkogłowego.
- Kiedy wale butelkonose przebywają blisko powierzchni wody co 30-40 sekund tworzą spienione „fontanny” wysokie na ponad 1 metr i widoczne z dużej odległości.
- Naukowa nazwa walenia butelkonosego Hyperoodon ampullatus pochodzi od łacińskiego słowa ampulla oznaczającego bańkę, butelkę.
- Wale butelkonose są bardzo ciekawskie i często podpływają do statków, co w dawnych czasach czyniło je łatwym celem dla wielorybników.
- 16 listopada 2013 roku morze wyrzuciło na plażę w Unieściu martwego młodego samca wala butelkonosego. Wal mierzył 7,3 m i ważył około 2,5-3 ton. Wal zostanie zbadany przez naukowców ze Stacji Morskiej Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego. Jego szkielet zostanie spreparowany i wystawiony w budowanym na Helu kompleksie edukacyjnym o nazwie Błękitna Wioska.
- W 1960 roku w wodach Zatoki Gdańskiej odnaleziono czaszkę wala butelkonosego.
- W morzu Bałtyckim dotychczas odnotowano jedynie 8 przypadków pojawienia się wala butlonosego. Wszystkie obserwacje miały miejsce u wybrzeży Szwecji oraz Danii.
Polecamy:
Fajnie, że aktualizujecie stronę, poza tym- piękne zwierzęta 🙂