Suhak – antylopa z trąbą

Suhak stepowy, sajga, sumak (Saiga tatarica)

Ma wiele wspólnego z antylopami – podobnie do większości z nich świetnie biega. Ucieczka to bowiem najlepsza jego metoda na uratowanie życia, kiedy napastnik jest tuż tuż. Ale to „tuż tuż” to niekoniecznie 2 metry. Dzięki świetnemu wzrokowi suhak może dostrzec czyhającego drapieżnika z odległości nawet 1 km. Po co mu jednak ten dziwny, duży nos, przypominający trąbę? Odpowiedź znajdziecie poniżej.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: parzystokopytne
• Rodzina: krętorogie
• Podrodzina: Antilopinae lub Saiginae
• Rodzaj: suhak (Saiga)
• Gatunek:
  • suhak stepowy (Saiga tatarica)
  • suhak północny (Saiga borealis)
    • (Saiga b. borealis)
    • suhak mongolski (Saiga b. mongolica)

Występowanie

W epoce lodowcowej suhaki zajmowały tereny od Wysp Brytyjskich przez Azję Centralną, Cieśninę Beringa po Alaskę, Kanadę w tym Jukon i Terytoria Północno – Zachodnie. Na początku wieku XVIII nadal występowały od brzegów Morza Czarnego, u podnóża Karpat, w północnym Kaukazie, Dżungarii (krainie historycznej, obejmującej tereny zachodnich Chin).

Obecnie populacja suhaka składa się 4 subpopulacji, które praktycznie nie przenikają się. Trzy z nich zajmują tereny Kazachstanu, w tym góry Ural, wyżynę Betpakdała, płaskowyż Ustiurt, a jedna znajduje się w regionie Morza Kaspijskiego. Niektóre stada kazachskie migrują do Uzbekistanu i Turkmenistanu w miesiącach zimowych.

Zwykle spotykany na stepach i suchych łąkach. Preferuje zatem otwarte przestrzenie nieporośnięte zbyt gęstą roślinnością. Tereny takie umożliwiają zwierzęciu szybką ucieczkę w kontakcie z drapieżnikiem, takim jak wilk czy… człowiek.

Charakterystyka

Wygląd

Trudno pomylić suhaka z innym ssakiem krętorogim. Jego wyjątkowa fizjonomia sprawia, że zapada w pamięć praktycznie od razu. Najważniejszą cechą charakterystyczną suhaka są duże, rozszerzone zwisające nozdrza, opadające na wargi. Na szczycie głowy rosną raczej krótkie, proste i żłobione rogi; u dojrzałych samców są niemal pionowe. Oczy ulokowane po bokach głowy, są okrągłe, duże i ciemne. Sierść pokrywająca ciało ma odcień cynamonowy w okresie letnim, zimą natomiast staje się o wiele grubsze i bieleje.

Rozmiary

Osiąga zazwyczaj 108-146 cm długości, 60-80 cm wysokości w kłębie i ciężar 21-51 kg. Samce są większe od samic, ponadto samice nie posiadają rogów.

Nos jak trąba

Po co suhakowi tak niezwykły nos? Jak wiadomo, w przyrodzie wszystko ma swoją rolę do spełnienia. Tak samo jest z trąbopodobnym nosem suhaka. W czasie letnich migracji duży nos pomaga odfiltrować pył, który wzbudzają stada. Zimą natomiast umożliwia ogrzanie lodowatego powietrza, zanim dostanie się ono do płuc. Jest to możliwe dzięki elastyczności nosa, a także licznym gruczołom śluzowym i włosom chroniącym przed zanieczyszczeniami i zimnem.

Dieta

Suhaki pasą się na rozmaitych typach łąk. Z tego też powodu mają bogate menu, w którym występuje wiele traw, ziół i krzewów.

Migracje i zachowanie

Suhaki prowadzą koczowniczy tryb życia – cyklicznie przemieszczają się z pastwisk letnich (stepy, użytki zielone) na zimowiska (obszary półpustynne i pustynne). Wraz z nadejściem jesieni suhaki łączą się w duże stada i wyruszają na południe, pokonując dziennie nawet 115 km. Kiedy pora roku zmienia się, ssaki powracają na zielone pastwiska. Suhaki to także bardzo dobrzy biegacze, ucieczka to bowiem najlepsza metoda obrony przed napastnikiem. Zaliczane są do zwierząt dobowych – są aktywne za dnia, śpią natomiast nocą, jednak czasem drzemią w godzinach południowych.

Pod koniec kwietnia samce rozpoczynają sezonową migrację na północ. Formują wtedy ogromne stada liczące nawet 2000 osobników. Samice natomiast wyruszają na poszukiwania odpowiednich miejsc, w których będą mogły rodzić. Kiedy odnajdą swój azyl, niemal w jednym momencie dochodzi do porodów. Zaledwie 8-10 dni po szczytowym okresie urodzeń, matki i ich młode kierują się w stronę samców. Stado młodych i matek liczyć może nawet 100 000 zwierząt. Po zakończeniu migracji stada rozpadają się na mniejsze grupy. Tworzą się na nowo jesienią, kiedy szykują się na podróż na południe.

Suhaki łatwo wpadają w popłoch, który skutkuje natychmiastową ucieczką nawet w ogromnych migrujących stadach. Mają słaby słuch, ale wzrok jest bardzo wyostrzony – zwierzę to może dostrzec zagrożenie z odległości 1 km.

Rozród

Ruja, czyli okres płodności u samic, rozpoczyna się w miesiącach zimowych, na początku listopada. W tym czasie samce stają się bardzo terytorialne, próbując stworzyć swój własny harem. Zacięte walki samcze, mające na celu zdobycie samicy, często prowadzą do śmierci jednego z konkurentów.

W haremie jednego samca znajdować się może ok. 5-30 samic, których agresywnie broni. W sezonie godowym nosy samców puchną, a kępki włosów pod oczami pokryte są lepką wydzieliną.

Samice rodzą pod koniec kwietnia. Praktycznie wszystkie porody odbywają się na przestrzeni jednego tygodnia. Matki rodzą zazwyczaj bliźnięta, które ukrywają w zaroślach. Kilkudniowe cielęta są już w stanie migrować wraz se swymi matkami. W trakcie migracji na letnie żerowiska wielkie stada rozpadają się, mniejsze grupy przenoszą się natomiast na północ.

Ciąża trwa ok. 140 dni, mleko matki młode piją przez 3-4 miesiące. Samice osiągają dojrzałość płciową w 8 miesiącu życia, samce natomiast dopiero w ok. 20 miesiącu.

Szczegółowe dane

Suhak, sajga, sumak (Saiga tatarica)

• Długość ciała:
  • samce 123-146 cm
  • samice 108-125 cm
• Wysokość w kłębie:
  • samce 69-81 cm
  • samice 57-73 cm
• Waga:
  • samce 32-69 kg
  • samice 21-41 kg
• Długość życia: 6-10 lat

Suhak – ciekawostki

• W starożytności suhaki uważane były za zwierzęta charakterystyczne dla Scytii – historycznej krainy geograficznej obejmującej okolice Morza Czarnego.
• Suhak może biec z prędkością do 80 km/h.
• Suhaki potrafią dziennie przemierzyć dystans od 80 do 120 km.
• Zimowe futro jest o 70% grubsze od futra letniego.
• W niektórych klasyfikacjach suhak nie jest zaliczany do podrodziny Antilopinae, ale do podrodziny Saiginae.
• W okresie godowym, czyli zimą, samce spędzają dużo czasu na brutalnych walkach. Wyczerpanie połączone z mrozem powoduje, że ok. 90% dorosłych samców umrze w tym trudnym okresie.
• Rogi suhaka stosowane są w tradycyjnej medycynie chińskiej. Można na nim nieźle zarobić – nawet 150 dolarów za sztukę. Ponieważ jednak gatunek jest zagrożony wyginięciem w stopniu krytycznym, kłusownictwo jest surowo karane, podobnie jak przemyt.
• W byłym Związku Radzieckim suhaki podlegały złożonym programom ochronnym. Dzięki nim populacja we wczesnych latach dziewięćdziesiątych obejmowała prawie 1 milion osobników. Współcześnie nie przekracza ona jednak 50 000 osobników. Podgatunek mongolski obejmuje zaledwie ok. 750 zwierząt z tego gatunku.

Polecamy

• Antylopy
• Zwierzęta Azji