GadyMitologiaZwierzęta

Smoki – czy istniały naprawdę?

Smoki – królowie przestworzy i postrach narodów

Wyobraźmy sobie stwora mierzącego 25 metrów długości, potrafiącego latać dzięki skrzydłom o rozpiętości 50 metrów! Dodatkowo jest to stwór niebywale inteligentny, przebiegły, ale też bezwzględny. Wystarczy raz oszukać smoka, aby ten wymierzył śmiertelną karę…

Z jednej strony, ujrzenie dostojnego, pięknego smoka w rzeczywistości byłoby niczym sen na jawie. Z drugiej jednak strony jego istnienie mogłoby się skończyć nieciekawie dla zachłannych ludzi, starających się ukraść skarby, których te istoty pilnują. Poczytajmy co nieco o zwierzętach obecnych w niemal wszystkich kulturach świata, pobudzających wyobraźnię i budzących pytanie: „A może one kiedyś istniały naprawdę?”.

Smoki
Smoki – królowie przestworzy.

Historia smoków

Nie wiadomo, kiedy po raz pierwszy smoki pojawiły się w mitach. Najwcześniejsze wzmianki na ich temat datuje się na ok. 4000 lat p.n.e. Mawiano, że potrafiły żyć w dowolnym miejscu, w zależności od rodzaju opisywanego smoka. Ich siedliska znajdowały się zatem od środka Ziemi aż po głębię oceanu. Zamieszkiwały też jaskinie, miejsca związane z ogniem oraz wszelkie obszary wilgotne i ciemne.

Postać smoka pojawia się w niemal każdej kulturze, a każda kultura ma swoje własne wyobrażenie na temat smoków. Skąd jednak pomysł na stworzenie postaci wielkiej jaszczurki? Prawdopodobnie jeden z powodów to odnalezione szczątki dinozaurów.

Słowem „smok” opisywano zapewne wiele kości, których nie udało się przypisać do żadnego znanego zwierzęcia. Ze smokami kojarzyły się również ogromnych rozmiarów węże, jaszczurki i inne gady. Jeden z rodzajów smoka nazywany Wyrm, przypomina węża z głową smoka. Mniejsze rodzaje smoków (z ang. dragonlet) walczyły za pomocą trucizny, którą zabijały swych przeciwników.

Smok
Smok.

Smoki w mitach i baśniach

Opowieści o smokach słyszymy w każdej części świata poza Antarktyką. Choć jest to miejsce pozbawione rdzennych mieszkańców i co za tym idzie, atrakcyjne dla samotnych jaszczurów, zbyt surowy klimat nie byłyby dobrym miejscem dla stworzenia kochającego ogień lub żyjącego w wodzie.

Pojawiają się one w większości baśni i mitów. W lwiej części tych historii smok strzeże jakiegoś skarbu, złota, kamieni szlachetnych, a nawet samotnych królewien. W opowieściach tego typu pojawia się także rycerz, którego zadaniem jest zabicie smoka i uratowanie pięknej dziedziczki lub wielkiego majątku.

Smoki posiadały określone cechy. W starożytnym Rzymie na przykład uważane były za strażników tajemnic świata. Dla Rzymian smoki były źródłem wiedzy, a wojownicy używali smoczego wizerunku jako symbolu siły.

Bardzo często pojawia się podział na 2 rodzaje smoków: bohaterskie, które chronią ludzi i przedmioty oraz groźne, które pragną zguby ludzi.

Smok
Smok.

Czym jest smok?

Najbardziej popularny wizerunek smoka europejskiego to ten wyposażony w skrzydła i ziejący ogniem. Dodaje się do tego także łuski na ciele i ostre szpony, u niektórych występują też rogi. U prawie wszystkich występować może za to zabójcza trucizna. Niektóre smoki mogą mieć kilka głów i ogonów, liczba kończyn waha się między 2 i 4, choć zdarza się, że jest ich więcej. Z reguły mity wspominają jednak o czworonożnych smokach.

W licznych opowieściach smoki to zwierzęta bardzo inteligentne. Żyją z dala od ludzi, w zacisznych, cichych i wilgotnych miejscach. W większości legend są one traktowane jako czarne charaktery, które muszą zginąć z rąk rycerza. Niektóre smoki stają się jednak opiekunami wsi czy osad.

Smok
Oko smoka.

Rodzaje smoków

Rodzajów smoków jest tyle ile smoków :), ale dla ułatwienia stworzono podział na 2 rodzaje: smoki zachodnie i wschodnie.

Smoki zachodnie

To właśnie one zieją ogniem, mają złe zamiary, a ich przeznaczeniem jest śmierć z ręki nieustraszonego rycerza. Smoki te zabijają ludzi za pomocą ognia, potrafią latać dzięki ogromnym skrzydłom, a ich stopy wyposażone są w ostre, potężne szpony.

Smok
Smok.

Smok Wawelski

Jednym z najbliższych nam smoków jest Smok Wawelski. Zamieszkiwał on jaskinię zwaną dzisiaj Smoczą Jamą, ulokowaną na zachodnim zboczu wawelskiego wzgórza w Krakowie.

Najstarsza wersja legendy o wawelskim jaszczurze pojawiła się w kronice mistrza Wincentego Kadłubka, datowanej na przełom XII i XIII wieku. Według tej wersji, wielki potwór był określany mianem całożercy, ze względu na swą żarłoczność. Co tydzień stwór musiał zjadać określoną liczbę bydła. Jeśli mieszkańcy nie zapewnili smokowi pożywienia w postaci ofiary ze swych zwierząt gospodarskich, stwór żądał równoważną liczbę głów ludzkich.

Król Krak nie mógł znieść takiej sytuacji w swym królestwie, dlatego w tajemnicy przed smokiem przywołał do siebie synów. Przedstawił im swój plan zgładzenia potwora, a synowie przystali na propozycję. Plan był prosty – dwaj synowie królewscy musieli samodzielnie zabić smoka. Nie udało się tego jednak dokonać w sposób tradycyjny. Postanowili do tego więc użyć podstępu.

Kiedy nadszedł czas złożenia kolejnej ofiary z bydła, synowie wypchali pustą skórę martwego zwierzęcia zapaloną siarką. Gdy smok połknął łapczywie „zdobycz”, zaczął dusić się od ognia, który trawił go od wewnątrz. W tym czasie młodszy syn zaatakował i zabił swego starszego brata, z którym konkurował o zwycięstwo nad smokiem i objęcie rządów w królestwie. Po powrocie do zamku okłamał ojca twierdząc, że starszy jego syn zginął przez smoka. Ojciec potraktował młodszego jak bohatera i przyjął z otwartymi ramionami. Bratobójstwo wyszło jednak na jaw – za karę winny śmierci swego brata został wygnany z królestwa.

Jan Długosz zmienił nieco wersję tej legendy pisząc, że smoka zabił sam król Krak. Za sprawą Marcina Bielskiego miejsce w legendzie znalazło się natomiast dla przebiegłego szewca Skuby. Postać ta pojawia się kilka wieków po stworzeniu legendy, bo dopiero w wieku XVI. Współcześnie wersja legendy o szewczyku Skubie jest najbardziej popularna wśród mieszkańców Krakowa i Polaków w ogóle.

Smok
Smok chiński.

Smoki wschodnie

Ludzie Wschodu od wieków podchodzą do smoków zupełnie inaczej, niż ludzie kultury zachodniej. Azjatyckie smoki są cenione za magiczne zdolności i piękno. Cieszą się ogromnym szacunkiem, podczas gdy my – Europejczycy – opisujemy smoki jako istoty straszne i zasługujące wyłącznie na śmierć.

W krajach wschodnich postaci smoków do dziś biorą udział w wielu uroczystościach i paradach. Stały się symbolem bohaterstwa, nie zaś niebezpieczeństwa. W Azji pełnią częściej rolę opiekunów, aniżeli zabójców i złodziei. Z tego też powodu symbolizują one także piękno i moce nadświadome. Ich wygląd przypomina nieco smoki zachodnie, ale nierzadko wschodnie odpowiedniki są zlepkiem kilku gatunków zwierząt.

Najbardziej znanymi smokami wschodnimi są oczywiście smoki chińskie. W Państwie Środka cyklicznie pojawia się nawet Rok Smoka. Chińczycy mawiają, że jeśli ktoś przyszedł na świat w tym właśnie roku, będzie zdrowy, bogaty i mądry, czyli taki jak prawdziwy smok. Rok Smoka jest ponoć bardzo urodzajny dla wszystkich Chińczyków.

Jedna z legend wschodnich opowiada o pewnym biednym chłopcu, który znalazł smoczą perłę pomnażającą wszystko, czego dotknie. Kiedy umieścił na noc perłę w misce do ryżu, następnego dnia miska była pełna pożywienia. Wydawać by się jednak mogło, że szczęście opuściło chłopca, bo po perłę przyszedł pewien rabuś. Biedak, chcąc uchronić perłę przed kradzieżą, połknął ją. Gdy to uczynił, sam zamienił się w smoka.

Wydaje się, że różnice między smokami Zachodu i Wschodu są znaczne. Różnią je nawet typy siedlisk: podczas gdy „nasze” smoki wolą ogień i pustynie, smoki Azji lubią jeziora i oceany.

Smok
Ognisty smok.

Inne podziały smoków

Smoki można ze względu na miejsce pochodzenia i kulturę w jakiej powstały. Istnieje też rozróżnienie pod względem kolorów. W legendach spotyka się zatem:

  • Małe, ale inteligentne smoki białe, przepadające za arktycznym zimnem, choć mogą zamieszkiwać też bardzo wysokie góry.
  • Podłe, mające obsesję na punkcie śmierci smoki czarne, przebywające na bagnach i w dżunglach.
  • Zachłanne, kochające skarby smoki czerwone, żyjące na wyspach i w górach.
  • Wojownicze smoki zielone, będące mistrzami intryg i polityki. Na swój dom wybierają stare lasy porośnięte ogromnymi drzewami.
  • Przestrzegające prawa, zadumane, ale próżne smoki niebieskie, żyjące w suchych, gorących regionach świata, takich jak piaszczyste pustynie i stepy.
Smok
Smok.

Smoki – ciekawostki

  • Smok lub potwór morski był prawdziwym zmartwieniem ludzi w czasach Krzysztofa Kolumba. Był to wiek, w którym świat uważany był za małą krainę, na krańcach której czyhają smoki. Ponoć jadły one każdego kto miał czelność wypłynąć daleko w głąb oceanu. Obawa była na tyle duża, że na mapach zaznaczano miejsca, gdzie smoki te mieszkały.
  • Według wielu legend smoki jadły zwierzęta, a nawet ludzi, głównie dzieci.
  • Smocza Jama – „dom” Smoka Wawelskiego – ma 270 m długości, ale tylko 81 m otwarte jest dla odwiedzających.
  • Warany z Komodo nazywane są smokami z Komodo.
  • Bruce Lee urodził w chińskim roku Smoka, dlatego min. nazywany był małym smokiem.
  • Bruce Lee nakręcił słynny film Wejście Smoka (ang. Enter the Dragon).
  • W filmie Shrek występuje Smoczyca, żona Osła.
  • Rok smoka (ang. Year of the Dragon) to słynny film Michaela Cimino, wg scenariusza Olivera Stone’a, w roli głównej wystąpił Mickey Rourke.

Jakie znacie smoki?

Zapraszamy do zamieszczania w komentarzach pod artykułem słynnych smoków 🙂

Smok
Smok.

Polecamy


Baza Dinozaurów

72 komentarzy

  1. Nie byłem przekonany czy to właściwa strona na taki artykuł. Jednak po chwili namysłu, stwierdziłem, że to jednak gady, mityczne, ale gady.

    Dobra, jakie znam smoki… Zacznę od tego najbardziej przerażającego: Tabalugi, zielonego smoka z niemieckiej kreskówki.

    Smoki z gry Gothic II: Było ich kilka, każdy posiadał własne imię i reprezentował inny żywioł.

    Jest jeszcze Shenron – Węzokształtny smok z Dragon Ball, który spełniał życzenia.

  2. Mnie się podoba ten dział zwierzęta w mitologii, więc chyba rozszerzenie tematyki DA nie zaszkodzi 🙂

    Ja dodałabym smoki:

    Ankalagon – największy smok Morgotha (Tolkien, „Silmarillion”)

    Falkor – fajny, dobry smok szczęścia o białym futrze z długimi uszami, z filmu „Niekończąca się Opowieść”.

    Nidhógg – skrzydlaty smok-wąż występujący w mitologii germańskiej

    1. Znałam tego białego pluszowego Falkora z NeverEnding Story, ale nie wiedziałam, że to jest smok, a tu rzeczywiście tak jest 🙂

  3. Szkoda, że w temacie nie poruszyliście dwóch tematów – tego, czy smoki mogły latać, i tego drugiego, dotyczącego zdolności ziania ogniem. Chętnie bym o tym poczytała, niby to dość popularny i znany temat, ale nie ma o nim aż tyle w sieci.

  4. Gdy zobaczyłem to byłem zaskoczony. Smoki intrygowały mnie od dawna szukałem nawet gier ze smokami, gdy był w telewizji jakiś film ze smokami zawsze oglądałem. A co do smoków jakie znam są to: Drako z Ostatni smok, Szczerbatek z Jak wytresować smoka, Shenlog z anime Dragon Ball, Smok Wawelski, oraz smoczyca z filmu Eragon.

  5. Smok Draco, przyjaciel rycerza Bowena w filmie Ostatni smok (DragonHeart). Sean Connery podkłada głos Draco w tym filmie.

  6. Nie dawno oglądałem film dokumentalny o smokach czy istniały w erze dinozaurów czy ludzi i czy woguóe istniały.

  7. Alexstrasza
    Draco
    Fafnir
    GodzillaXD, Dobra nie jest stricte smokiem, ale i tak jest kozacką bestią.
    Granamyr
    Indraugnir
    King Ghidorah/ Keiser Ghidorah
    Korialstrasz
    Ladon
    Luhng
    Malygos
    Manda
    Mecha King Ghidorah
    Neltahrion aka Deathwing
    Nidhogg
    Nozdormu
    Onyxia
    Oura
    Pożeracz Chmur
    Ryu
    Saphira
    Seraphon
    Smaug
    Smok Bazyli
    Smok Wawelski
    Spyro
    Vilentretenmerth
    Vritra
    Wywern
    Y Ddraig Goch
    Ysera
    Zahhak
    Zmey Gorynych

    Coś w tym jest, iż mity o smokach powstały, gdy przed wiekami ludzie odkryli szczątki dinozaurów i innych wielkich gadów kopalnych. Przez długi czasz ludzie uważali przecież, iż spiralnie skręcony kieł Narwala, to tak naprawdę róg należący do innego gatunku mitycznych stworzeń. „Jednorożców”

    1. Napisałeś rekordową ilość smoków, ale szkoda, że nie napisałeś co to za smoki (z jakiego filmu, bajki itp.) Nie wszyscy je znamy. Jasne, że każdy wie, co to Godzilla, ale Zahhak już pewnie nie 🙂

    1. To interesujące tematy, choć bardziej kojarzą się z bogami niż zwierzętami w mitologii. Dodamy je do naszej listy tematów na przyszłość i zastanowimy się czy uda nam się te tematy opisać pod katem zwierząt w mitologii.

  8. Smoki znane prze zemnie:
    -smok górski-smok żyjący w górach Europy, najbardziej podobny do typowego stereotypowego smoka
    -smok leśny- z Azji lecz występujący też w Europie, żyjący w lasach, ma lekko wężowaty kształt i rzadko używa ognia, poluje głownie za pomocą pazurów i szczęk
    -Bazyliszek- jego przedstawiać chyba nie trzeba
    -Hydra- wężowaty potwór z mitologi greckiej
    -chiński smok szczęscia(chyba tak też można go nazwać)-to ten za którego przebierają się podczas azjatyckich
    festiwali
    -Smok Wawelski- jego też nie muszę raczej opisywać
    – prehistoryczne krokodyle(np. deinozuch)- to były smoki i na dodatek
    prawdziwe
    -smok łysiecki- smok ze śląska typowy potwór nękający wieśniaków zabity przez sołtysa z jednej ze wsi którą atakował za pomocą krowy wypchanej smołą
    -Żmij- smok z wierzeń słowiańskich, był zwierzęcym wcieleniem boga Welesa
    -Smoki z Komodo oraz krokodyle- to także smoki tylko nie zioną ogniem i są mniejsze.

  9. Miejscowość Orneta położona na Warmii ma w herbie smoka, ponieważ według średniowiecznej legendy dawnymi czasy grasowało tam bydlę podobne do tego „Wawelskiego” i siało spustoszenie na około. W związku z tym, że miejscowi nie mogli sobie z nim poradzić postanowili wynająć najemnika za odpowiednią opłatą. Po jakimś czasie przybył na koniu ubrany na czarno rycerz bez jakichkolwiek oznakowań i według jednej wersji przy pomocy jakiejś ognistej broni a według innej bronią tradycyjną zabił bydlę i odjechał nie odbierając zapłaty.

  10. Oprócz smoków z Gothica i z serii Dragon Ball znam jeszcze Villentretenmerth, lub też Borch Trzy Kawki – złoty smok, który może przybrać postać dowolnej istoty. Występował w jednym z opowiadań o Wiedźminie.
    Btw. polecam sagę o Wiedźminie, jest tam mnóstwo mitycznych potworów 🙂

  11. Kilgharrah – Wielki Smok z Przygód Merlina oraz Aithusa – Biała Smoczyca z tego samego filmu.
    Z bajki o śpiącej królewnie – zła królowa zamienia się w wielkiego Czarnego Smoka.

  12. Temeraire oraz kilkadziesiat inych smokow z alternatywnej historii wojen napoleonskich Naomi Novik – pisarki amerykanskiej pochodzenia polskiego. Podobno bedzie film.

  13. Warto zwrócić uwagę na kwestie w wiarę w smoki w średniowieczu. Mity dot. tych gadów, na pewno istniały, ale co ożywiło prawdiwą wiarę w smoki? Łodzie wikingów. Co prawda nie było ich zamiarem- przynajmniej początkowo umieszczanie wizerunku smoka na statkach w tym celu, ale taki odnosili.

  14. Spyro
    Bash
    Zap
    Cynder
    Camo
    Whirlwind
    Sunburn
    Drobot
    Blackout
    Spotlight
    Fire kraken
    Flashwing
    Blades
    Echo
    Malefor
    Ignitius
    Terrador
    Chronicler
    Cyril
    Volteer
    Wawelski

  15. ja znam ze smoków :

    Godzilla . Znaczy Godzilla jest zmutowanym Godzillasaurusem anie smokiem .
    King Ghidorach – wielki , 140 – metrowy smok z filmów o Godzilli
    Kaiser Ghidorach / Monster X – smok o 2 formach – wielkiego 100 metrowego robota i 140 – metrowego smoka z Godzilla : Ostatnia Wojna
    Mecha – King Ghidorach – ogromny 145 metrowy smok- robot z Godzilla vs Ghidora

  16. W Heroes 3 występują smoki czarne, czerwone, zielone, złote, magiczne, kryształowe, rdzawe i błękitne

  17. Moje ulubione smoki to Alduin(z gry Skyrim) oraz Smaug(z filmów Hobbit). Fajne były też smoki w grze Dark Souls 3.

  18. smoki to tak naprawdę zbyt naciągana i wyobrażona ,,podróbka” dinozaurów
    a był chyba film o tym jak walczył z tyranozaurem-robota 4-letniego dziecka, które interesuje się samochodzikami i króliczkami. gów** prawda! tak naprawdę, smoki nie istnieją! tak samo jak np.fauny, krasnale, ogry, wróżki, potwory, syreny, czarodzieje itp. NIE MA TEGO W RZECZYWISTOŚCI!!!!! ŻYJEMY W 21 WIEKU CZY 14, co???
    Te historie To wszystko robota meneli naciągaczy żeby im dołożyć 1 zł do wódki .
    a ten wawelski to jakiś krokodyl różańcowy, który przypadkiem połknął gigantyczny palnik i mieszkał w jaskini bo mu było za zimno na dworze. przywieźli go chyba przypadkiem i tak się rozochocił że zeżarł opiekunów za 2 zł.

  19. Obecnie smoki są wielce pożyteczne. Ze względu na mnogość ich występowania i działalności incognito zaszyły się w misach olejowych czterosuwowych jednostek napędowych ?

  20. Smaug smok z Hobitta ,smok Szczerbatek z bajki jeźdźcy smoków w Shreku żona osla ,Mushu w bajce Mulan Baltazar i gąbka mój przyjaciel smok Elliot

  21. A czy jest smok przypominający mozazaura lub kronozaura. I oczywiście zapomnieliście o filmie ,, Jeźdźcy Smoków”. W filmie ,,Mój przyjaciel Smok”, smok ma głowę jak u hieny

  22. Smok Wawelski prawdopodobnie istniał…rzeczywiście.Faktycznie zgarniał ofiary z dziewic i bydła wszelakiego terroryzował okolicę miał łuski przerażał zachłannością i okrucieństwem.Ale do tego chodził na dwóch nogach i gadał po ludzku!!! Jak to możliwe..? Otóż w VI wieku ziemie te podbili Awarowie-wojowniczy lud z Azjii Centralnej.Miejscowych Sclavów (Słowian) uciemiężyli przez system namiestników-zarządców.Jedna z takich namiestniczych siedzib prawie na pewno była tam gdzie lokalizowano „gród Kraka”-zachowane do dziś kurhany znane jako „Kopiec Wandy” i „Kopiec Kraka” to pozostałość kultury awarskiej.
    Namiestnik zbierał daniny dla władcy (Kagana) w postaci pięknych dziewic do haremu a także bydła na mięso (to coś nam przypomina prawda).Opornych karał ogniem i mieczem.On i jego drużyna nosili wspaniałe zbroje łuskowe (lamelkowe) których strzały ani topory się nie imały.Musieli u miejscowych budzić strach jak „żmijowie” złe gady nie do pokonania…
    Ale nadeszły nowe czasy. Kaganat Awarski zaczął słabnąć i chwiać się w posadach. Namiestnik nie otrzymywał wsparcia. Miejscowi wszczęli powstanie ludowe i obalili tyrana.Być może zgotowali mu straszną śmierć-napoili siarką polali smołą,spalili a trupa wrzucili do Wisły szydząc „gorąco ci było to teraz się napijesz”. I tak to się skończyło…
    Z czasem namiestnik awansował w legendzie na bestię-smoka co od palącego pragnienia pił wodę aż pękł a uciemiężeni Słowianie odetchnęli z ulgą.

    Cóż,teraz zaś (zima 2017) nie smok a smog gród Kraka dławi-normy zapylenia przekroczone 4X cierpi lud straszliwie.Ciekaw jestem jakie legendy powstaną za 2000 lat…

  23. Ja znam jednego smoka, nazywa się Król Ghidorah z filmów Scene-fiction o Godzilli. Po raz pierwszy pojawił się w filmie ,,Ghidorah, trójgłowy potwór” z 1964 roku (jeśli dobrze pamiętam), a ostatni w ,,Godzilla: King of The Monsters”(znany też jako ,,Godzilla II) z 2019 roku.

    1. Desghidorah – trójgłowy potwór z filmu ,,Powrót Mothry”
      Mammoth Bosquito – dwugłowy smok z filmów wytwórni Toho
      Keizer Ghidorah – olbrzymi smok z filmu FINAL WARS (Godzilla: Ostatnia Wojna), druga postać Monster X. Keizer Ghidorah miał długość 150 metrów, wysokość 140 metrów i ważył 100.000 ton.

  24. smok kell
    garlik
    złoty herjoiński smok
    wiwerna
    tiloński smok młotogłów
    długoszpon fioletowy
    wexom
    grithar laserna

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button