Azja Europa Ptaki Ptaki drapieżne Zwierzęta

Myszołów zwyczajny (Buteo buteo)

Redakcja DinoAnimals.pl4 marca 2014

Myszołów zwyczajny (Buteo buteo)

Najpowszechniejszy ptak drapieżny Wielkiej Brytanii, spotykany w każdym państwie europejskim i na wielu wyspach. Poznajmy bliżej jednego z drapieżników Starego Świata, który odwiedza również nasz kraj. Myszołów to średniej wielkości ptak drapieżny.

Klasyfikacja

Gromada: ptaki
Nadrząd: neognatyczne
Rząd: szponiaste
Rodzina: jastrzębiowate
Podrodzina: myszołowy
Rodzaj: Buteo
Gatunek: myszołów zwyczajny

Myszołów zwyczajny, (Buteo buteo). — **Myszołów zwyczajny** (*Buteo buteo)*.

Podgatunki zachodnie (rezydenci i migrujący na krótkie dystanse):

Buteo buteo buteo – większość obszaru Europy
B. b. arrigonii – Sardynia i Korsyka
B. b. harterti – Madera
B. b. insularum – Wyspy Kanaryjskie
B. b. menetriesi – Kaukaz
B. b. rothschildi – Azory

Podgatunki wschodnie:

B. b. burmanicus – Himalaje i zachodnie Chiny
B. b. japonicus – Japonia (rezydent)
B. b. oshiroi – Wyspy Daito
B. b. toyoshimai – Wyspy Izu, Wyspy Ogasawara
B. b. vulpinus – Eurazja (migrujący w okresie lęgów)

Podgatunki z wysp Afryki i Półwyspu Arabskiego:

Buteo bannermani – Wyspy Zielonego Przylądka
Buteo socotraensis – Wyspy Sokotra

Występowanie i siedliska

W oparciu o ilość podgatunków i miejsca występowania łatwo wywnioskować, że myszołów zwyczajny zamieszkuje bardzo wiele rodzajów siedlisk, na większości z nich przebywa przez cały rok, niektóre osobniki natomiast regularnie migrują, głównie te zamieszkujące zimniejsze regiony.

W Polsce myszołów uznawany za średnio licznego ptaka lęgowego – szacuje się, że na terenie naszego kraju gniazda założyło ok. 40 000 par.

Myszołowy to ptaki migrujące, zimują zazwyczaj w Afryce, Izraelu, na Półwyspie Arabskim, w Indiach, Chinach i na Indochinach. Myszołów przebywa głównie w lasach, na wrzosowiskach, pastwiskach, gruntach ornych, bagnach, wsiach, wśród zarośli oraz w środowisku miejskim.

Ważne są dla niego drzewa niezbędne do gniazdowania, często wybiera zatem skraj lasu oraz formacje leśne przeplatane terenami otwartymi, takimi jak pola i łąki. Zimą ptak rozszerza wachlarz potencjalnych siedlisk o obszary ubogie w drzewa, np. stepy. Nie należy do gatunków wyłącznie górskich, preferuje również teren płaski lub łagodne uskoki.

Charakterystyka

Wygląd

Jeden z najpowszechniej występujących ptaków drapieżnych Europy o zaokrąglonej głowie, ogonie i szerokich skrzydłach.

Wielkość

Z reguły mierzy 40 – 58 cm długości, rozpiętość skrzydeł wynosi 109 – 136 cm, a masa mieści się w przedziale 0,42 – 1,36 kg, co klasyfikuje go do grupy drapieżników średniej wielkości.

Upierzenie

Ptak wyróżnia się jasnym upierzeniem pełnym plamek i wzorków, w Europie może być przez to mylony z myszołowem włochatym (Buteo lagopus), lub trzmielojadem zwyczajnym (Pernis apivorus).

Na piórach pojawić się może czysta biel, jak i czerń (najczęściej wśród osobników brytyjskich), ale zwykle dominują odcienie brązu z jasnym „naszyjnikiem” z piór. Wzory i kolory są bardzo zróżnicowane, pojawiają się mieszanki czerniawo-brązowe, czerwono-brązowe, biało-brązowe; nie wydaje się jednak, aby któraś z kombinacji kolorystycznych dominowała. Wierzchnia część ciała i lotki są ciemniejsze, większość powierzchni spodów skrzydeł pręgowana, podobnie jak gardło i pierś.

Skrzydła i dziób

Szerokie skrzydła mają zaokrąglony kształt, szyja jest krótka, w trakcie lotu, np. szybowania lub w momencie gwałtownego wznoszenia skrzydła często układają się w literę „V”. Dziób, choć niewielki, typowy dla drapieżnika – zakrzywiony ku dołowi i ostry.

Dieta i strategia polowania

Myszołów wypatruje zdobyczy „skanując” terytorium w czasie lotu, siedząc na drzewie lub innym wysokim stanowisku, z którego ma dobry widok na okolicę. Najczęściej poluje na małe ssaki, w tym: nornice, myszy, szczury, krety, młode króliki i zające.

Kiedy upatrzy sobie ofiarę, kieruje się w jej stronę wykonując szybki lot nurkowy, a następnie porywa zwierzę swymi dużymi szponami. Zdarza mu się polować także na ptaki, gady, bezkręgowce, nie jest mu obcy także smak padliny.

Myszołów, jak spora część ptaków drapieżnych, jest łowcą oportunistycznym – żywi się tym, co najłatwiej złapać i zjeść. Ponieważ wyróżnia się sprawnością i wysoką efektywnością podczas lotu, posiada niewielu naturalnych wrogów, do których zaliczają się orły. Czasem pada ofiarą drapieżników lądowych: dzikich kotów i lisów.

Zachowanie i rozród

Podczas migracji myszołowy mogą formować stada złożone z 15 – 20 osobników, które w trakcie lotu wykorzystują prądy powietrzne podczas długich podróży, dzięki czemu zaoszczędzają mnóstwo energii. Kiedy przelatują nad dużymi zbiornikami wodnymi, takimi jak Cieśnina Gibraltarska, gdzie kominy termiczne nie są obecne, zwiększają wysokość lotu jak tylko mogą, aby przeszybować nad akwenem.

Myszołów przejawia przeważnie zachowania samotnicze, należy bowiem do ptaków mocno terytorialnych i, choć rzadko, walczy z parą, która przekroczyła granice jego areału. Agresja między samcami jest natomiast zjawiskiem normalnym w świecie myszołowów.

Gody, gniazdo i młode

W trakcie zalotów ptaki angażują się w złożone podniebne akrobacje obejmujące spadania i gwałtowne wzloty, pętle i korkociągi. Między marcem i majem para buduje gniazdo w koronie dużego drzewa znajdującego się na skraju lasu. Konstrukcja zbudowana jest najczęściej z patyków i gałęzi, wewnątrz wyścielona miękkim materiałem roślinnym. W tak przygotowanym „domku” samica składa 2 – 4 jaja, które będzie wysiadywać przez 33 – 38 dni.

Przez pierwsze 3 tygodnie młode zostają pod opieką matki, a ojciec zajmuje się dostarczaniem pożywienia. Pisklęta opierzają się po 50 – 60 dniach, ale przez kolejne 6 – 8 tygodni rodzice będą im przynosić pokarm. Dojrzałość płciową osiągną w ok. 3 roku życia.

Ochrona

Myszołów zwyczajny (Buteo buteo) objęty jest ścisłą ochroną gatunkową. Myszołów często mylony jest z jastrzębiem i tępiony jest nielegalnie przez hodowców drobiu i gołębi.

Szczegółowe dane i wymiary

Myszołów zwyczajny, myszołów (Buteo buteo)

Długość ciała: 40 – 58 cm
Długość czaszki: 7,6 mm
Długość dzioba: ok. 3 cm
Długość ogona: 19,5 – 23,5 cm
Rozpiętość skrzydeł: 109 – 136 cm
Masa: 0,43 – 1, 36 kg
Długość życia: 12 – 25 lat

Myszołów zwyczajny – ciekawostki

Trzmielojad zwyczajny przybiera upierzenie podobne do myszołowa, aby odstraszać jastrzębia zwyczajnego (Accipiter gentilis).
Nawoływania myszołowa przypominają miauczenie, dlatego odgłosy te łatwo przypisać kotu.
Myszołów zwyczajny jest drugim, zaraz po pustułce zwyczajnej (Falco tinnunculus), najpowszechniej występującym ptakiem drapieżnym Europy.
Mimo niepozornych rozmiarów, myszołów jest bardzo silnym ptakiem, dlatego jest w stanie zapolować na zdobycz cięższą niż on sam.
Niesamowite podniebne akrobacje w okresie zalotów często są określane jako roller coaster.
Myszołów nie jest zagrożony wyginięciem, szacunki z 2009 roku wskazują, że na świecie żyje ok. 4 mln osobników.
Myszołów zwyczajny ma istotny wpływa na znaczny spadek populacji królików w Wielkiej Brytanii – stanowią bowiem podstawę menu tych drapieżników.