Lemury – małpiatki z Madagaskaru

Lemury (Lemuroidea) – małpiatki z Madagaskaru

Lemury – znane ostatnio głównie z animowanych filmów, to rodzaj małpiatek, który za swój dom wybrał Madagaskar. Ich najbardziej rozpoznawalne cechy to kontrastowe ubarwienie i niezwykle duże – czasem przerażające – oczy.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki (Mammalia)
• Rząd: naczelne (Primates)
• Podrząd: Strepsirrhini
• Rodzina: lemurowate (Lemuroidea)

Do rodziny lemurowatych należą następujące rodzaje:

• Eulemur – obejmuje gatunki żyjące na Madagaskarze, ale został wprowadzony także na Komorach
• Hapalemur – gatunki z Madagaskaru
• Lemur – jedynym żyjącym przedstawicielem jest lemur katta
• Prolemur – jedynym przedstawicielem jest maki szerokonosy (Prolemur simus)
• Varecia – jego gatunki również żyją wyłącznie na Madagaskarze

Obecnie klasyfikuje się około 100 różnych gatunków lemurów, jednak liczba tak wciąż pozostaje przedmiotem dyskusji badaczy. Niektórzy uważają, że powinno się wyróżnić nie więcej niż 50.

Występowanie i ewolucja

Lemury są gatunkiem endemicznym, oznacza to, że stanowią unikat dla danego miejsca lub regionu. Występują naturalnie na ograniczonym obszarze. W przypadku lemurów jest to Madagaskar. Największe zróżnicowanie gatunków obserwuje sie na wschodnim wybrzeżu wyspy, gdzie jest więcej opadów i różnych gatunków kwiatów.

Przodkami lemurów są najprawdopodobniej prymitywne naczelne, które żyły na ziemi już w epoce eocenu, czyli około 56 milionów lat temu. Możliwe jednak, że ich prehistoryczni kuzyni występowały na świecie jeszcze wcześniej – już 65 milionów lat temu podczas paleocenu.

Zróżnicowanie wśród lemurów

Lemury nie mają żadnych wspólnych charakterystycznych cech, które wyróżniają je od innych naczelnych.

Są to m.in. różne środki lokomocji, sezonowe magazynowanie tłuszczu, hipometabolizm, małe rozmiary grup, nieduża wielkość mózgu, aktywność zarówno w dzień jak i w nocy oraz ściśle określony sezon lęgowy.

Do wspólnych cech gatunków można zaliczyć żeńską dominacją w grupie oraz konkurencję miedzy samcami.

Zagrożenia

Wszystkie gatunki lemurów należą do zwierząt zagrożonych wymarciem. Pomimo że biologicznie udało im się zaadaptować do ekstremalnych warunków atmosferycznych, śmiertelne niebezpieczeństwo stanowią dla nich niszczenie naturalnych siedlisk oraz polowania.

Takie zachowania doprowadziły już do całkowitego wyginięcia przynajmniej 17 gatunków lemurów.

Wielkość

Lemury są bardzo zróżnicowane pod względem wielkości:

• Najmniejszy z żyjących to Microcebus berthae osiągający długość 92 milimetrów i wagę 30 gram
• Największy z żyjących to indris (Indri indri) oraz sifaka (Propithecus diadema), które rosną do wysokości 92 centymetrów i ważą od 7 do 9 kilogramów
• Największym gatunkiem, jaki kiedykolwiek istniał, jest wymarły Archaeoindris fontoynontii osiągający wagę nawet 200 kilogramów

Wśród lemurów nie występuje dymorfizm płciowy, choć dwa gatunki mają większe samice, a niektóre różnią się pod względem wielkości kłów.

Charakterystyka

Lemury należą do ssaków osiągających średnią wielkość. Mają długie kończyny oraz ogon, który powszechnie uważany jest za chwytny, lecz jest to opinia błędna. W rzeczywistości chwytanie gałęzi drzew umożliwia lemurów odpowiednia budowa rąk i stóp. Chodzi tu w szczególności o przeciwstawne kciuki.

Lemury nie posiadają zazwyczaj górnych siekaczy, ich górna warga jest wilgotna i podzielona. Mają także tzw. podjęzyk, czyli sztywny fałd w dolnej stronie języka.

Zmysły

Szczególnie dobrze rozwiniętym zmysłem u lemurów jest węch. Ma to związek z nocnym trybem życia i sposobem komunikowania się ze sobą osobników. Najczęściej używanym sposobem są feromony. Jako że są to duże, nielotne substancje do poprawnego ich odebrania potrzebny jest kontakt fizyczny. Tu z kolei przychodzi lemurom z pomocą długi pysk.

W parze z dobrym węchem nie idzie jednak wzrok. Pole widzenia lemurów jest wprawdzie bardzo szerokie, ale za to dość nieostre.

Dieta

Pożywienie lemurów stanowią głównie owoce i rośliny.

Zachowanie

Wszystkie elementy zachowania lemurów takie jak życie społeczne, sposoby lokomocji, komunikacja, techniki unikania drapieżników czy opieka nad młodymi uzależnione są od cech morfologicznych tych zwierząt, czyli ich poszczególnych gatunków.

Życie społeczne

Lemury to zwierzęta społeczne żyjące w niewielkich grupach, liczących zazwyczaj nie więcej niż 15 osobników. U wszystkich gatunków panuje żeńska dominacja. Zwyczaje są jednak bardzo zróżnicowane wśród różnych gatunków. U niektórych z nich kilka samic może mieszkać z młodymi i jednym samcem, a u innych miejsca w kryjówce starczy jedynie dla jednej samicy i samca.

Rozmnażanie

Okres lęgowy u lemurów trwa mniej niż 3 tygodnie w ciągu roku. Okres ciąży jest zróżnicowany między gatunkami i trwa od 9 do 24 tygodni. Zazwyczaj na świat przychodzi jedno młode.

Komunikacja

Lemury do komunikowania się używają głównie feromonów, które odbierane są za pomocą czułego zmysłu węchu. Stosują także wokalizację.

Determinuje to także słaby wzrok, niepozwalający na odczytanie wyrazu twarzy z dużej odległości.

Lemury – ciekawostki

• Wyraz „lemur” odnosił się do duchów i upiorów, które były poddawane egzorcyzmom podczas festiwalu Lemuria w Starożytnym Rzymie.
• Lemur katta nie odróżnia czerwonej i zielonej barwy, a jedynie kolory żółty i niebieski.
• Fossa madagaskarska jest największym ssakiem drapieżnym Madagaskaru i głównym zagrożeniem dla lemurów.

Polecamy:

• Zwierzęta Afryki
• Fossa madagaskarska
• Szympans
• Małpy
• Orangutan
• Pawiany
• Goryl