Kot pustynny, kot arabski

Kot pustynny, kot arabski (Felis margarita)

Nie tylko fenek – mały psowaty o niezwykle dużych uszach – jest ssakiem wręcz stworzonym do życia na nieprzyjaznych dla człowieka pustyniach. Świetnie do tego przystosowany jest również pewien dziki kot, który rozmiarami zbliżony jest do przeciętnego dachowca. Podobnie do wspomnianego fenka, może pochwalić się okazałymi uszami. Słodki wygląd kota pustynnego – bo właśnie o nim mowa – skazuje go jednak na prześladowania przez ludzi. Nie zapominajmy jednak, że jest to drapieżnik, który na pustyni z pewnością daje sobie radę lepiej, niż przeciętny Homo sapiens.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: drapieżne
• Rodzina: kotowate
• Rodzaj: kot (Felis)
• Gatunek: kot pustynny / arabski
• Podgatunki:
  • Felis margarita margarita – występuje w Algierii, na wyżynie Aïr w Nigrze (południowa Sahara), półwyspie Synaj, półwyspie Arabskim.
  • Felis margarita harrisoni – spotykany na półwyspie Arabskim.
  • Felis margarita scheffeli – żyje na pakistańskiej pustyni Nushki.
  • Felis margarita thinobia – występuje na pustyni Kara-kum (Turkmenistan), na pustyni Kuzylkum w Uzbekistanie oraz w obwodzie zakaspijskim.

Siedliska

Kot pustynny jest psammofilem – zwierzęciem żyjącym na piasku. Preferuje więc bardzo suche siedliska, głównie pustynie (stąd też jego nazwa zwyczajowa). Poza pustyniami widywany jest na równinach porośniętych niewielką ilością roślinności, a także w skalistych dolinach.

Gatunek żyje w ekstremalnych warunkach atmosferycznych, gdzie za dnia temperatura dochodzi do +52^oC, nocą natomiast spada do ok. -5^oC.

Charakterystyka

Wygląd

Wielkością nasz bohater bardzo zbliżony jest do kota domowego. Samce osiągają ciężar 2,1-3,4 kg, natomiast samice 1,4-3,1 kg. Długość ciała u obu płci mieści się z reguły w przedziale 39-52 cm.

Najbardziej charakterystyczną cechą gatunku są urocze, duże, spiczaste małżowiny uszne, nieco podobne do tych u fenka (Vulpes zerda). U kota pustynnego są one wyraźnie pochylone sprawiając, że cała głowa wydaje się spłaszczona. Wydaje się, że dzięki temu uszy „bronią się” przed piaskiem.

Jak nietrudno się domyślić, jego najlepszym zmysłem jest słuch, ale również węch. Dzięki dużym uszom i rozwiniętemu słuchowi kot jest w stanie usłyszeć ofiarę przemieszczającą się pod ziemią.

Ciało pokryte jest grubym, stosunkowo krótkim futrem, skutecznie chroniącym przed niskimi nocnymi temperaturami. Umaszczenie waha się od jasnożółtego do szarego, na ogonie i kończynach pojawiają się natomiast czarne lub ciemnobrązowe pasy. Przy wewnętrznych kącikach oczu dostrzec można kreski w kolorze ciemnej czerwieni. Tęczówki są zielonkawo–żółte.

Broda oraz klatka piersiowa mają zawsze odcień bieli. Na spodzie stóp, między palcami, rośnie ciemne futro, które ma za zadanie chronić łapy przed oparzeniami wywołanymi chodzeniem po nagrzanym podłożu. Owłosione stopy utrudniają naukowcom i poszukiwaczom tropienie tych zwierząt, bowiem nie zostawiają one po sobie praktycznie żadnych śladów. Włosy te umożliwiają ponadto lepsze poruszanie się po niepewnym, piaszczystym gruncie. Kończyny kota pustynnego są stosunkowo krótkie, ogon natomiast raczej długi. Pazury na przednich łapach są krótkie i bardzo ostre, na tylnych są za to małe i tępe.

Dieta

Żywi się przeważnie małymi ssakami: myszoskoczkami, zającami, lemingami, ptakami, wężami i innymi gadami. Może także chwytać owady lub pająki.

Gatunek znany jest ze swej nieustraszoności w kontakcie z wężami – poluje na jadowite żmije, które bez strachu sam atakuje.

Ogólnie mówiąc, kot pustynny to drapieżnik oportunistyczny, czyli polujący na wszystko, co w danym momencie może schwytać. Pokarm zapewnia mu także odpowiednie ilości wody niezbędnej dla przeżycia, a bardzo rzadkiej na piaszczystych terenach.

Zachowanie

Choć nie jest zbyt dobrym skoczkiem ani wspinaczem, świetnie kopie w ziemi. Dzięki tej zdolności tworzy płytkie nory, w których chłodzi się w niewyobrażalnie gorące dni. Może nawet spać na grzbiecie, poza norą, aby uwolnić jak najwięcej ciepła ze swego organizmu oraz nagrzanego legowiska. Nory może dzielić z innymi osobnikami, ale jednocześnie legowisko zajmować może tylko jeden kot.

Prowadzi zazwyczaj nocny tryb życia. Wyjątkiem jest podgatunek pakistański, który w okresie letnim staje się aktywny nocą, ale w miesiącach zimowych wykazuje aktywność o świcie i o zmierzchu. Obserwatorzy gatunku twierdzą, że kiedy nocą kot spotyka na swej drodze ludzi, zamyka oczy, aby ich błysk nie zdradził jego obecności.

Komunikatów werbalnych (dźwiękowych) używa zazwyczaj tylko w okresie godowym. W ten sposób partnerzy mogą się usłyszeć z dużych dystansów.

Rozmnażanie

Przez cały rok kot pustynny to typowy samotnik. Jego przyzwyczajenia zmieniają się jednak w okresie godowym.

Wydaje się, że bardzo ważnym elementem godów jest dobry słuch, niezbędny do komunikacji między partnerami. Ruja (okres płodności u samic) trwa 5-6 dni. W tym czasie kocica znakuje teren swym zapachem, aby przyciągnąć partnera.

Rozmnażać się może częściej niż raz w roku, a sezony rozrodcze uzależnione są od miejsca występowania. Na Saharze zaczyna się w styczniu, a kończy w kwietniu, w Turkmenistanie rozpoczyna się dopiero w kwietniu. W Pakistanie natomiast sezon rozrodczy odbywa się między wrześniem i październikiem.

Ciąża trwa zazwyczaj 59-63 dni, po której samica rodzi 1-8 kociąt (średnio 4-5). Dojrzałość płciową osiągają po 9-14 miesiącach, ale całkowicie niezależne od matki stają się już w 6-8 miesiącu. Podejrzewa się, że stosunkowo szybkie osiągnięcie niezależności i dojrzałości płciowej jest najbardziej korzystnym wyjściem w niekorzystnych warunkach środowiskowych.

Szczegółowe dane

Kot pustynny, kot arabski (Felis margarita)

• Długość ciała bez ogona: 39-52 cm
• Długość ogona: 23-31 cm
• Waga: samce 2,1-3,4 kg, samice 1,4-3,1 kg
• Długość życia: do 13 lat w niewoli. Nie wiadomo, jak długowieczny jest na wolności.

Kot pustynny, kot arabski – ciekawostki

• Kot pustynny jest najmniejszym dzikim kotowatym.
• Kot pustynny ma najwyższy iloraz siły zgryzu spośród wszystkich kotów (Felis).
• Głównym zagrożeniem dla kota pustynnego są węże, sowy i szakale. Poza wymienionymi naturalnymi wrogami jest zagrożony także przez ludzi. Z ich strony pada bowiem ofiarą zatruć i nielegalnych polowań na rzecz handlu zwierzętami. Mimo to kot pustynny jest najmniej zagrożonym gatunkiem kotowatego na świecie.
• Ze względu na skrytą naturę, kot pustynny nie został dobrze poznany. Z tego też powodu szacowana wielkość populacji oraz zakres występowania mogą być zaniżone.
• Angielska nazwa kota pustynnego to sand cat.

Polecamy

• Dzikie koty
• Kot domowy
• Inteligencja kotów
• Rasy kotów
• Fenek