Koczkodany (Cercopithecus)
Koczkodany to papugi wśród naczelnych, a wszystko przez niezwykłą różnorodność kolorów, wzorów i… twarzy. Każdy gatunek ma wyjątkowe rysy, podkreślone geometrycznymi wzorami, najbardziej widocznymi na nosie. Po co natura obdarzyła koczkodany tą wyjątkową cechą?
Klasyfikacja
- Gromada: ssaki
- Rząd: naczelne
- Rodzina: makakowate
- Rodzaj: Cercopithecus
Na rodzaj Cercopithecus składa się ok. 26-28 gatunków koczkodanów.
Występowanie
Koczkodany to zwierzęta endemiczne Afryki. Przebywają w regionach subsaharyjskich, z czego większość preferuje dżungle i lasy bambusowe, ale zdarzają się też amatorzy terenów podmokłych oraz górskich lasów deszczowych. Prowadzą z reguły nadrzewny tryb życia, ale wiele gatunków jest zagrożonych wyginięciem z powodu wylesiania.
Charakterystyka
Wygląd
Koczkodany słyną z pięknego, miękkiego futra, a wszystko dzięki umaszczeniu – każdy włos ubarwiony jest na przemian dwoma kolorami. Spotyka się niemal tęczowe koczkodany: czerwone, szare, brązowe, żółte, a nawet zielone. Dlaczego wśród koczkodanów panuje tak duża różnorodność kształtu pyska i ubarwienia? Prawdopodobnie pomaga to w identyfikacji osobników swojego gatunku, dzięki czemu nie dochodzi do rozmnażania międzygatunkowego. Zapobiega to zjawisku hybrydyzacji, które może prowadzić do wyginięcia czystych genetycznie zwierząt. Mimo to w niektórych regionach Afryki koczkodany askanius (Cercopithecus ascanius) krzyżują się z koczkodanami czarnosiwymi (Cercopithecus mitis).
Sylwetka jest szczupła, zgrabna, wsparta na czterech długich kończynach. Głowa jest proporcjonalna do ciała, pysk jest krótki, podobnie jak u makaków. Znakiem rozpoznawczym, poza ubarwieniem, jest długi, ale niechwytny ogon, który pomaga w utrzymaniu równowagi podczas poruszania się po drzewach. Osiąga długość większą od całego ciała razem z głową.
Małpy te mierzą średnio 42-56 cm długości (bez ogona), samce są cięższe od samic – ważą ponad 7 kg, samice natomiast nie przekraczają 5 kg, choć przedstawiciele najmniejszych gatunków osiągają zaledwie 2,5 kg.
Tryb życia
Większość koczkodanów żyje w dużych, terytorialnych grupach złożonych z samic, ich młodych i jednego dorosłego samca. Aby zachować odpowiednio duży odstęp między innymi grupami, samce głośno szczekają. Podczas żerowania wiele obcych sobie grup spotyka się jednak w jednym miejscu. Małpy jedzą wspólnie owoce, liście, czasem owady lub małe kręgowce.
Sezon rozrodczy nie mieści się raczej w określonych ramach czasowych, małpy te mogą się rozmnażać przez cały rok. W zależności od gatunku, ciąża trwa 5-7 miesięcy, po której na świat przychodzi jedno młode, choć u kilku gatunków spotyka się ciąże mnogie.
Na kolejnych stronach zamieszczamy charakterystykę wybranych gatunków. Przedstawiamy najmniejszego, największego i najszybszego koczkodana.
