Głuptaki, głuptakowate (Sulidae)

Głuptaki, głuptakowate (Sulidae)

Długie dzioby, barwne, „kacze” nogi i spore rozmiary – tak w kilku słowach można opisać głuptaki. Ptaki oceaniczne o charakterystycznym ubarwieniu, sylwetce i usposobieniu, które warto poznać i polubić.

Klasyfikacja

• Gromada: ptaki
• Podgromada: Neornithes
• Rząd: głuptakowe
• Rodzina: głuptaki

Nazwa

Nazwa głuptak jest mocno krzywdząca dla tych ptaków. Bardziej odpowiednia powinna nawiązywać do ich poświęcenia. Nazwa pochodzi bowiem z okresu polowań na te ptaki, które z poświęceniem własnego życia chroniły swe gniazda, aż nie zostały zabite…. Pytanie zatem należałoby postawić, kto tu powinien nosić tę nawę – te ptaki, czy ludzie, którzy je zabijali i im tę nazwę nadali…?

Występowanie

Wybierają wody subtropikalne i tropikalne, w szczególności głuptak zwyczajny (Morus bassanus), jednak można je spotkać także w klimacie umiarkowanym. Nie przepadają za wodami pelagialnymi, przebywają najchętniej na wybrzeżach. Wiele kolonii głuptaków obserwuje się na wyspach Pacyfiku, co sugeruje, że gwałtowne sztormy rzadko zdmuchują je na otwarte wody, mogą więc podróżować na duże odległości w poszukiwaniu bezpiecznego miejsca na „awaryjne lądowanie”. Wszystkie gatunki żywią się jednak wyłącznie na pełnym morzu.

Charakterystyka

Ptaki te zostały wyposażone przez naturę w długie, wąskie, ostro zakończone skrzydła oraz długi ogon w kształcie rombu. Mają smukłą, nieco spłaszczoną sylwetkę, przypominającą torpedę. Nogi są grube, czteropalczaste, płetwiaste, u niektórych gatunków przybierają jaskrawe kolory będące ważnym elementem zalotów. Dziób zazwyczaj piłowaty, długi, pojemny – górna szczęka jest z tyłu nieco zapadnięta, aby kość przesuwała do przełyku dużą zdobycz. W czasie nurkowania do nozdrzy nie nalewa się woda, ponieważ otwierają się od wewnętrznej strony dzioba, nie na zewnątrz. Oczy ulokowane są z przodu głowy i zapewniają szersze niż u innych ptaków widzenie obuoczne.

Upierzenie.

Upierzenie może być całkowicie białe – czasem z domieszką brązu lub szarości – z ciemnymi (ciemnobrązowymi lub szarymi) lotkami pierwszorzędowymi oraz piórami ogonowymi. Spód ciała przeważnie biały, a głowa ma żółtawy odcień. Na pysku nierzadko występują czarne wzory. W przeciwieństwie do swoich krewnych – kormoranów i wężówek – mają dobrze rozwinięty gruczoł kuprowy, którego woskowa wydzielina rozprowadza się po piórach nadając im właściwości wodoodpornych i zwalczających pasożyty. Lotki i reszta piór regularnie linieją.

Dieta i sposób polowania

Wszystkie głuptaki jadają na otwartych wodach, głownie na średniej wielkości ryby i morskie bezkręgowce (np. głowonogi). Podczas polowania nurkują z powietrza, zanurzając się na ok. 1 – 2 metry. Jeśli ofiara nie została złapana i ucieka, ptak może ją ścigać używając nóg i skrzydeł do pływania pod wodą. Przed startem z lądu kierują dziób w górę lub do przodu, po wylądowaniu kierują go ku dołowi. W odpowiedzi na zagrożenie nie atakują, ale kręcą głowami kierując dziób na intruza.

Rozmnażanie

Wszystkie gatunki żyją w koloniach. Samce badają teren w trakcie lotu, a następnie wybierają miejsca na gniazda, których bronić będą w walkach. Zachowanie samców jest dość charakterystyczne choć mało różnorodne wewnątrzgatunkowo w porównaniu do kormoranów.

Praktycznie każdy samiec głuptaka okazuje zainteresowanie samicą poprzez potrząsanie głową. Nadlatujące kolonie samic wybierają dane terytorium, aby spotkać kolonie potencjalnych partnerów. Kiedy para dobiera się, pozostaje ze sobą przez dłuższy czas, często ze sobą kopulując. W jednym lęgu pojawiają się zwykle 2 jaja pozbawione wzorów, przybierające odcienie bieli, bladego błękitu, różu lub zieleni. Okres inkubacji trwa 42 – 55 dni, w zależności od gatunku. W wysiadywaniu uczestniczy matka i ojciec.

Młode

Po wykluciu młode są łyse, ale pióra szybko pojawiają się na spodzie ciała. Rodzice karmią je z dziobów wypluwając na wpół strawiony pokarm prosto do ich jam ustnych. Na początku jeden rodzic zawsze zostaje z pisklętami, po ok. 2 tygodniach zarówno samica, jak i samiec opuszczają gniazdo, aby zdobywać pokarm dla swoich młodych.