Bielik madagaskarski (Haliaeetus vociferoides)
Ten endemiczny gatunek bielika zaliczany jest do najrzadszych na świecie. Spogląda na otoczenie z gałęzi wysokich drzew, jednak nie może czuć się bezpiecznie na swym terytorium. Przedstawiamy tajemniczego mieszkańca egzotycznego Madagaskaru – bielika madagaskarskiego.
Klasyfikacja
- Gromada: ptaki
- Rząd: szponiaste
- Rodzina: jastrzębiowate
- Podrodzina: jastrzębie
- Rodzaj: Haliaeetus
- Gatunek: bielik madagaskarski
Występowanie i siedliska
Zasięg występowania bielika madagaskarskiego ogranicza się do północno – zachodniego wybrzeża wyspy Madagaskar. Populacja podzielona została na co najmniej 2 subpopulacje: jedna zajmuje północny region nadmorski, druga zamieszkuje centralny region Antsalova.
Żyje blisko skalistych wybrzeży, jezior, rzek, bagien i lasów ok. 90 km wgłąb lądu. Na swe siedliska wybiera tereny porośnięte dużymi, wysokimi drzewami, które są mu niezbędne podczas polowań i gniazdowań.
Wielkość populacji
Najliczniejsza populacja tego ptaka zamieszkuje region Analova; od lat osiemdziesiątych XX wieku znajduje się tam 20-25 par lęgowych. Co najmniej 3 pary lęgowe znaleziono na terenie suchego lasu Anjajavy, rosnącego wzdłuż wybrzeża Oceanu Indyjskiego.
Całkowita wielkość populacji szacowana jest na ok. 40 par, ale analizy prowadzone między rokiem 1991 a 1995 wykazały, że na Madagaskarze żyło ich co najmniej 98. Obecnie przyjmuje się, że populacja bielika madagaskarskiego obejmuje ok. 120 par lęgowych, czyli 240 osobników dorosłych.
Charakterystyka
Wygląd
Nie należy do najpiękniejszych ptaków drapieżnych, nie jest również tak majestatyczny jak jego więksi kuzyni. Nie zmienia to jednak faktu, iż tam gdzie przebywa, panuje niepodzielnie w przestworzach, choć jego ofiary to głownie… ryby.
Długość ciała mieści się w przedziale 60-80 cm, a rozpiętość skrzydeł wynosi z reguły 165-180 cm. Ciężar raczej nie przekracza 4 kg; samice są ponadto większe i cięższe od samców, co jest typowe dla ptaków drapieżnych.
Ciało wraz ze skalpem pokrywają czerwonobrązowe pióra, natomiast ogon, policzki i podgardle mają kolor biały. Osobniki niedojrzałe płciowo mają jaśniejsze lotki oraz spód ciała, na głowie występują blade pióra.
Może być mylony z myszołowem madagaskarskim (Buteo brachypterus) lub owadożerem madagaskarskim (Polyboroides radiatus), ale różni się od nich większymi rozmiarami, białym ogonem i policzkami.
Dieta i zachowanie
Zamieszkuje głównie tereny zalesione, ulokowane w pobliżu zbiorników wodnych. Idealnym miejscem łowów jest brzeg akwenu porośnięty wysokimi drzewami, z których obserwuje swą ulubioną zdobycz – ryby. Najchętniej poluje na tilapie oraz okazy osiągające 25-35 cm długości. Ofiarę chwyta w locie swoimi silnymi szponami. Błyskawicznie wyrywa ją z wody, nie musi więc nurkować. Poza rybami może zjadać także kraby, ptaki oraz żółwie.
Rozmnażanie
Pary lęgowe są terytorialne, najbardziej między majem i październikiem, kiedy budują gniazda na dużych drzewach lub urwiskach.
W tym samym czasie trwa także sezon lęgowy, w którym samice mogą kopulować z więcej niż jednym samcem (tzw. poliandria).
Oznacza to, że w budowaniu lub udoskonalaniu gniazda jednej samicy pomaga kilka niespokrewnionych samców. Zachowaniem tym gatunek przypomina zatem myszołowa galapagoskiego (Buteo galapagoensis).
Gniazdo, ulokowane na skalnym urwisku lub rozwidleniu pnia drzewa, budowane jest z patyków i może osiągać 120 cm średnicy.
Inkubacja jaj trwa 37-43 dni. Samica składa maksymalnie 2 jaja, ale z gniazda odlecieć może tylko jedno młode ze względu na zjawisko bratobójstwa – silniejsze (z reguły starsze) pisklę zabija słabsze (i młodsze) niedługo po narodzeniu. Po 78-89 dniach młode pokrywa się piórami.
Krytycznie zagrożony
Uważa się powszechnie, że największy spadek populacji bielika madagaskarskiego miał miejsce w połowie XX w. Zagłębiając się jednak bardziej w historię gatunku, można łatwo wywnioskować, że jego populacja nigdy nie należała do dużych.
Mała liczebność tego drapieżnego ptaka sprawia jednak, że jest on bardziej podatny na wyginięcie, niż inne gatunki. Wpływa na to także degradacja siedlisk oraz bezpośrednie i pośrednie prześladowanie ze strony człowieka (spowodowane głównie konkurencją o ryby, zabijanie dorosłych i młodych dla mięsa i w ramach medycyny ludowej). Innym potencjalnym zagrożeniem dla przetrwania gatunku są zanieczyszczenia wód.
Tryb życia bielika także nie pomaga mu w przetrwaniu – młode osobniki rzadko się rozpraszają, co sprzyja chowowi wsobnemu (krzyżowaniu osobników blisko spokrewnionych). Zjawisko to może z kolei doprowadzić do tzw. depresji inbredowej (m.in. obniżenia płodności u potomków pary spokrewnionej).
Szczegółowe dane / wymiary
Bielik madagaskarski (Haliaeetus vociferoides)
- Długość ciała: 60-80 cm; typowo: 60-65 cm
- Rozpiętość skrzydeł: 165-180 cm
- Waga:
- samce 2,2-2,6 kg
- samice 2,8-3,5 kg
- Długość życia: 20-30 lat
Bielik madagaskarski – ciekawostki
- Bielik madagaskarski jest jednym z najrzadszych gatunków ptaków na świecie.
- Uważany jest za największego ptaka drapieżnego Madagaskaru.
- Jego najbliższym krewnym jest bielik afrykański (Haliaeetus vocifer). Podobnie do niego emituje również charakterystyczne, melodyjne dźwięki.
Polecamy
