Ptaki – potomkowie dinozaurów

Czy dinozaury wymarły?

Dinozaury wyginęły, nim po ziemi zaczęli stąpać pierwsi ludzie – taka teoria jest przekazywana dzieciom w szkołach, taką teorię głosi wielu dorosłych. Jednak w praktyce sytuacja wygląda nieco inaczej. Owszem, dziś nie sposób zobaczyć welociraptora, czy też diplodoka, przechadzającego się po parku w centrum miasta. Można jednak zobaczyć w tym miejscu potomków tych stworzeń, można nawet dojść do stosunkowo ciekawej konkluzji – każdy, kto ma w domu kota, mieszka pod jednym dachem z bezwzględnym mordercą dinozaurów…

Czy dinozaury nadal żyją?

Mając na myśli gigantyczne gady, które zamieszkiwały ziemię na przykład w okresie jury, faktycznie, można stwierdzić, że stworzenia takie wyginęły – nie sposób uświadczyć kilkutonowego drapieżcy, czy kilkunastotonowego roślinożercy w miejscu innym, niż muzeum.

Dinozaury nie wymarły

W rzeczywistości jednak dinozaury wcale nie wymarły 65 milionów lat temu (no, może nie wszystkie ;)). Zwierzęta te ewoluowały do formy ptaków – współczesne ptaki to ich bezpośredni potomkowie. Zasada jest bardzo podobna jak w przypadku ewolucji człowieka. Pierwszy przedstawiciel homo sapiens znacznie różnił się od dzisiejszych przedstawicieli gatunku ludzkiego. Nie oznacza to jednak, że ludzie wymarli, po prostu nastąpił szereg zmian, które były odpowiedzią na zmieniające się środowisko naturalne.

Ptaki spokrewnione z dinozaurami

Naukowcy już od wielu lat podejrzewali, że ptaki mogą być blisko spokrewnione z gigantycznymi jaszczurkami, które rzekomo wymarły 65 milinów lat temu. Spekulacje jednak bardzo ciężko było potwierdzić. W trakcie badań powoływano się w szczególności na duże podobieństwa w budowie tych stworzeń, jednak wciąż było to zbyt mało, aby orzec jednoznacznie na korzyść tej tezy. W ciągu wielu lat badań naukowcom udało się ustalić, że popularny w popkulturze welociraptor w rzeczywistości miał pióra, w związku z czym wizualnie bardziej przypominał kurę, niż jaszczurkę, wciąż jednak nie istniał niepodważalny dowód.

Dowód

Naukowcy jednak nie próżnowali i kilka lat temu udało im się go znaleźć. Podczas oględzin szkieletu prehistorycznego gada, została przełamana kość udowa. Szkielet należał do tyranozaura, który stąpał po ziemi około 68 milionów lat temu. W większości przypadków, po takim czasie trudno mówić o zachowaniu jakiegokolwiek materiału do badań, nie wspominając już o tkane miękkiej, czy naczyniach krwionośnych, tym razem jednak udało się takie elementy wyizolować.

Po przeprowadzeniu badań molekularnych udało się rozwiać wszelkie wątpliwości – najbliższym, żyjącym potomkiem tyranozaura jest nie kto inny, jak kura.

Podważone badania

Badania, o których mowa, zostały z czasem podważone – sceptycy zarzucali zbyt małą ilość materiału porównawczego, która mogła być wyizolowana ze szkieletu, naukowcy jednak zgodnie twierdzą, że dane są pewne. Co więcej, pojawiła się teoria, że dinozaury (a konkretnie rzeczony tyranozaur) mogą pojawić się na ewolucyjnym drzewie, pomiędzy aligatorami a kurami, czy też strusiami. Oczywiście, zanim to nastąpi, konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych badań, jednak już te pierwsze wyniki, dają pogląd na to, w jakim kierunku poszła ewolucja.

To jednak niejedyne przesłanki, które wskazują na bliski związek tyranozaura i kury, czy strusia. W tym przypadku jednak na próżno szukać badań genetycznych, gdyż kolejnym dowodem ma być istnienie kolejnego gatunku, który wymarł wiele milionów lat temu.

Archeopteryks (Archaeopteryx)

Mowa o praptaku, czyli archeopteryksie. Szczątki tego stworzenia zostały odkryte w XIX wieku i od tego czasu jest on uznawany za pierwszego znanego ptaka. Gatunek ten zamieszkiwał ziemię około 150 milionów lat temu, czyli w okresie, kiedy dinozaury jeszcze miały się całkiem dobrze. Co ciekawe, po przeprowadzeniu badań, dotyczących rozwoju tego osobnika (od momentu poczęcia aż po uzyskanie dorosłości) okazało się, że ma on wiele cech wspólnych z ówczesnymi dinozaurami.

Przykładem może być, chociażby fakt, że przeciętny ptak wkracza w dorosłość już po kilku miesiącach od wyklucia się, zaś archeopteryksowi zajmowało to aż 2,5 roku, co bardziej przypominało okres rozwoju dinozaurów. Naukowcy doszli do dosyć ciekawych wniosków. Otóż archeopteryks nie był pierwszym ptakiem. Był dinozaurem, który posiadał zdecydowanie więcej „ptasich” cech, niż inne gatunki prehistorycznych gadów. Ptaki pojawiły się na ziemi znacznie później, niż zakładano po odkryciu szkieletu, uznanego za praptaka, jednak samo występowanie archeopteryksa potwierdza, że to ewolucja dinozaurów doprowadziła do powstania ptaków.

Ogniwo pośrednie?

Archeopteryks jest swojego rodzaju ogniwem, które łączy dinozaury, takie jak wspomniane już wcześniej tyranozaury, czy welociraptory z dzisiejszym ptactwem. Już w okresie, kiedy praptak stąpał po ziemi, można było zauważyć pewien trend. Otóż kilkutonowe stworzenia stawały się coraz mniejsze.

Zgodnie z badaniami, przeprowadzonymi przez Muzeum w Adelajdzie, to właśnie teropody (dwunożne i w większości mięsożerne dinozaury) ewoluowały i stały się archeopteryksami a później ptakami, które możemy spotkać do dzisiaj. Zidentyfikowano 12 głównych etapów ewolucyjnych, w czasie których gatunki teropodów dzieliły się i powstawały nowe rodzaje prehistorycznych gadów.

Zaobserwowano również, że w trakcie każdego z etapów ewolucji, stworzenia te stawały się coraz mniejsze – w pewnym momencie ich waga często nie przekraczała nawet kilograma. To właśnie część teropodów, które z czasem coraz bardziej się „kurczyły” są bezpośrednimi przodkami ptaków. Jak twierdzą naukowcy, to właśnie dzięki zmniejszaniu gabarytów, udało się im się odkryć, jak wykorzystać budowę ciała, aby móc polecieć.

Jak dinozaury nauczyły się latać?

Jak wskazują badania, ptaki, czy też dinozaury, które stawały się ptakami, nie potrafiły latać od początku. Najpierw biegały za swoimi ofiarami, z czasem wykształciły metodę polowań, polegającą na ściganiu potencjalnego łupu poprzez długie skoki. Wspinanie się na drzewa i przeskakiwanie nad przeszkodami z czasem zaczęło zamieniać się w szybowanie, które z kolei przekształciło się w zdolność aktywnego lotu.

U niektórych teropodów pojawiły się znaczące zmiany w budowie ciała, takie jak wystąpienie skośnego ustawienia kości udowej, dzięki czemu zmienił się środek ciężkości – od tego momentu cała sylwetka się pochyliła i dinozaury (a może już ptaki?) przybrały „ptasią” postawę. Skrzydła znalazły się wyżej i zdecydowanie bliżej środka ciężkości, dzięki czemu pierwsze stworzenia oderwały się od ziemi.

Polecamy

• Wojna o kości dinozaurów
• Seks dinozaurów
• Dlaczego dinozaury były takie duże
• Jak głośno ryczał tyranozaur
• Tyranozaur
• Największy tyranozaur
• Aleja tyranozaurów
• Król jest tylko jeden
• Spinozaur
• Dinozaury
• Megazauropody