Giraffatitan brancai

Giraffatitan brancai – „gigantyczna żyrafa”

Dinozaur o żyrafiej szyi, imponujących gabarytach i „smoczym” grzebieniu. Olbrzym z późnej jury, jeden z najwyższych zauropodów.

Klasyfikacja

• Gromada: zauropsydy
• Nadrząd: dinozaury
• Rząd: dinozaury gadziomiedniczne (Saurischia)
• Podrząd:  zauropodomorfy (Sauropodomorpha)
• Infrarząd: zauropody (Sauropoda)
• Rodzina: brachiozaury (Brachiosauridae)
• Rodzaj: Giraffatitan
• Gatunek: Giraffatitan brancai 

Rozdzielenie brachiozaurów

Chociaż brachiozaur (Brachiosaurus) jest jednym z najbardziej znanych dinozaurów, jego popularny wizerunek opiera się niemal wyłącznie na afrykańskim gatunku Brachiosaurus brancai zamiast północnoamerykańskim gatunku Brachiosaurus altithorax.

Badanie kości obu gatunków wskazuje, że odznaczają się one co najmniej 26 istotnymi różnicami w budowie kości. Zwierzęta te muszą być zatem uznane za rodzajowo odrębne. Stąd też afrykański rodzaj brachiozaura – „Brachiosaurus” brancai powinien być nazwany jako jako Giraffatitan brancai.

Mamy zatem brachiozaury występujące w Afryce i Ameryce Północnej:

• Brachiosaurus altithorax – rodzaj północnoamerykański, nieco masywniejszy, z dłuższym ogonem
• Giraffatitan brancai (w miejsce Brachiosaurus brancai) – rodzaj afrykański

Oba rodzaje są ze sobą blisko spokrewnione w ramach rodziny brachiozaurów, ale musiały się jednak znacznie różnić od siebie. Występowały również na różnych kontynentach.

Występowanie

Określany mianem afrykańskiego brachiozaura, ponieważ jego szczątki znaleziono w Niemieckiej Afryce Wschodniej (dzisiejsza Tanzania), w formacji Tendaguru, co oznacza, że zwierzę żyło w późnej jurze (154 – 142 mln lat temu). Pierwszy raz nazwany Brachiosaurus brancai w 1914 roku przez Wernera Janenscha.

Późniejsze badania materiału kopalnego ujawniły kilka morfologicznych różnic między Brachiosaurus brancai a brachiozaurem z gatunku Brachiosaurus altithorax. Doprowadziło to do wprowadzenia oddzielnej nazwy dla znaleziska. Zwierzę otrzymało „imię” Giraffatitan, ponieważ wyglądem (a dokładniej, ułożeniem szyi), przypominał żyrafę.

Wnikliwe analizy Michaela Taylora[1], które opublikowano w 2009 roku głoszą, że Giraffatitan jest zupełnie innym zwierzęciem niż brachiozaur, zatem sklasyfikowanie go do innego rodzaju było nader ważnym wydarzeniem.

Charakterystyka

Jeden z największych dinozaurów, którego przednie kończyny były dłuższe od tylnych, szyja imponowała długością, natomiast na głowie i szyi widniał spory grzebień. Dinozaur ten był przez wiele lat zaliczany do rodzaju Brachiosaurus, z którym był blisko spokrewniony, ale wg Michaela Tylora[1] oba zauropody różniły się proporcjami – Giraffatitan miał krótszą i płytszą klatkę piersiową oraz, prawdopodobnie, krótszy ogon.

Przednie kończyny były mniej obciążone niż u brachiozaura, zatem u opisywanego tu zauropoda mogły być bardziej wyprostowane. Pierwszy palec kończyn przednich i pierwsze trzy palce kończyn tylnych wyposażone były w pazury. Zęby miały łyżeczkowaty kształt.

Giraffatitan jest jednym z największych znanych zauropodów. Szacuje się, że osiągał ok. 25 m długości i 12 m wysokości. Najwięcej kontrowersji wzbudzała kwestia jego masy – przedstawiano wiele szacunkowych obliczeń, z których wynika, że nasz „żyrafi olbrzym” mógł ważyć od 15 do 100 ton. W 1962 roku, Edwin Harris Colbert oszacował ciężar zwierzęcia na ponad 78 ton. Według Hannsa-Christiana Gungi i współpracowników zwierzę osiągało ok. 38 ton masy. Współcześnie uważa się, że Giraffatitan mierzył od 21,8 do 22,5 m długości (w oparciu o okaz HMN SII) lub do 26 metrów (w oparciu o okaz HMN XV2) i ważył od 23 do 37 ton.

Paleobiologia

Mózg tego zauropoda miał 300 cm³ objętości, nie był zatem zbyt duży w porównaniu do ogromnego rozmiaru ciała. Jego współczynnik encefalizacji wynosił pomiędzy 0,62 a 0,79 (w zależności od szacunkowej masy), czyli nieco więcej niż dzisiejsza mysz (o,5).  Rdzeń kręgowy był powiększony na wysokości bioder, co w kilku starych źródłach błędnie określano mianem „drugiego mózgu”.

Jeśli wykazywał stałocieplność, około 10 lat zajęłoby mu osiągnięcie pełnych rozmiarów, gdyby natomiast był zwierzęciem zmiennocieplnym, do zdobycia dorosłych gabarytów potrzebowałby 100 lat. Jako zwierzę stałocieplne, dzienne zapotrzebowanie energetyczne byłoby olbrzymie, co oznacza, że musiałby spożywać dziennie 182 kg pokarmu. Jako istota zmiennocieplna potrzebowałby o wiele mniej pożywienia do zaspokojenia swoich energetycznych potrzeb.

Kwestia, czy dinozaury były stało-, czy zmiennocieplne, jak wiemy cały czas nie została rozstrzygnięta.

Giraffatitan a woda

Wcześniejsze teorie jak wiemy, zakładały, iż brachiozaury ze względu na swoją masę większość czasu przebywały w wodzie.

Ulokowanie nozdrzy stało się źródłem wielu dyskusji. W 2001 roku, w magazynie Science, opisano aż 5 hipotetycznych pozycji ułożenia nozdrzy naszego olbrzyma. Nozdrza giraffatitana to ogromne otwory w czaszce znajdujące się w górnej części głowy. W ostatnich latach stworzono teorię mówiącą, że zwierzę to wykorzystywało nos jak fajkę, spędzając większość czasu w wodzie, ponieważ – dzięki temu – czuł się „lżej” i łatwiej mógł się poruszać.

Stwierdzono jednak, że giraffatitan był zwierzęciem całkowicie lądowym. Badania wykazały, że ciśnienie wody uniemożliwiałoby mu oddychanie podczas zanurzenia, a jego stopy były zbyt wąskie, aby wykorzystywać je do pływania.

Niektórzy paleontolodzy sugerują, że nozdrza były bardziej z przodu pyska i pełniły również funkcję rezonatora. Jeśli byłoby to prawdą, nawoływania zwierzęcia były bardziej donośne, co polepszało komunikację między osobnikami tego samego gatunku, przyciągałoby partnerów i stanowiło podstawę do ustalenia dominacji w stadzie pomiędzy rywalami. Niewykluczone, że głośne wokalizacje pozwalały utrzymywać kontakt z osobnikami z najdalszej części stada.

Szczegółowe dane i wymiary

Giraffatitan brancai

Wymiary

• Długość: 21,8 – 26 m
• Wysokość: 12 m
• Masa: 23 – 37 ton

Występowanie

• Afryka
• 154 – 142 mln lat temu / późna jura

Giraffatitan – ciekawostki

• Razem z brachiozaurem Giraffatitan tworzy duet największych dinozaurów poznanych ze stosunkowo kompletnego szkieletu.
• Przez pewien czas sądzono, że Giraffatitan posiadał trąbę. Szerokość pyska całkowicie zaprzeczyła tej teorii.
• Niektórzy naukowcy twierdzą, że tak duże dinozaury, jak np. Giraffatitan osiągały swe rozmiary dzięki gorącemu i suchemu klimatowi – wysokie temperatury wpływają na gigantyzm organizmów lądowych.
• W Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie stoi jeden z największych, a z pewnością najwyższy szkielet świata – otrzymał certyfikat Księgi Rekordów Guinnessa.
• Nazwa zwierzęcia wywodzi się z greki i oznacza tyle, co „gigantyczna żyrafa”.

Literatura

[1] Michael P. Taylor 2009 rok: A RE-EVALUATION OF BRACHIOSAURUS ALTITHORAX RIGGS 1903 (DINOSAURIA, SAUROPODA) AND ITS GENERIC SEPARATION FROM GIRAFFATITAN BRANCAI (JANENSCH 1914).

Polecamy:

• Dinozaury roślinożerne
• Największe dinozaury
• Najcięższe dinozaury
• Brachiozaury
• Argentynozaur
• Amficelias
• Puertazaur
• Futalognkozaur