Fossa – największy drapieżnik Madagaskaru

Fossa madagaskarska (Cryptoprocta ferox)

Największy ssak drapieżny Madagaskaru

Fossa to jeden z najstarszych gatunków zwierząt, który został znaleziony na Madagaskarze, co więcej jest też największym ssakiem drapieżnym, zamieszkującym tę wyspę. Fossa madagaskarska to jedyny żyjący przedstawiciel rodzaju Cryptoprocta, z wyglądu przypominający kota. Liczba przedstawicieli tego gatunku wciąż maleje ze względu na utratę siedlisk, w związku z czym fossa stała się gatunkiem zagrożonym. Nasi stali czytelnicy z pewnością dostrzegą podobieństwo do jaguarundi.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: drapieżne
• Rodzina: falanrukowate
• Rodzaj: fossa
• Gatunek: fossa madagaskarska (Cryptoprocta ferox)
  

Siedliska

Fossa Madagaskarska zamieszkuje wyłącznie tereny Madagaskaru, nie znajdziemy jej nigdzie indziej żyjącej w środowisku naturalnym. Preferuje gęsto zalesione obszary, gdzie czuje się wyjątkowo bezpiecznie i na których znajduje wiele źródeł pożywienia.

Początkowo fossy znajdywane były na całej wyspie, głównie w lasach i leśnych terenach, jednak ze względu na rozległe wylesienia i stałe ingerencje człowieka w naturę, dzisiaj można spotkać je zaledwie w kilku miejscach na Madagaskarze.

Charakterystyka

Wygląd

Fossa Madagaskarska jest największym drapieżnikiem, zamieszkującym wyspę – jej długość sięga niekiedy nawet dwóch metrów, licząc od pyska do czubka długiego i smukłego ogona, samce są niewiele większe od samic.

Ogon fossy ma taką samą długość jak tułów i pomaga zachować jej równowagę podczas przemieszczania się oraz wykonywania skoków pośród drzew. Gatunek ten charakteryzuje się krótką, lecz gęstą sierścią w kolorze od czerwonego aż do ciemnobrązowego. Fossy madagaskarskie mają małą głowę, przypominającą głowę kota, ich pysk jest dosyć szeroki, mają małe ciemne oczy oraz zaokrąglone uszy.

Charakterystyczną cechą są zakrzywione, chowane pazury, co ułatwia im poruszanie się wśród gałęzi. Fossy Madagaskarskie potrafią się bardzo szybko poruszać, co często utrudnia naukowcom ich obserwację.

Dieta

Przedstawiciele tego gatunku są wyłącznie mięsożercami, mogą więc przetrwać, posilając się jedynie innymi zwierzętami. Fossy madagaskarskie są doskonałymi myśliwymi, ich ulubionym przysmakiem są lemury, którymi przeważnie się żywią. Pazury fossy są bardzo ostre, przystosowane do chwytania ofiary i wspinania się po drzewach.

W ich menu znajdują się także jaszczurki, żaby, gryzonie, ptaki, a także gady. Fossy polują zarówno w ciągu dnia jak i w nocy.

Zachowanie

Fossa madagaskarska jest ssakiem żyjącym w samotności. Jest aktywna zarówno za dnia jak i w nocy. Szczyt jej aktywności może wypadać wcześnie rano, po południu lub w nocy. Ta cecha w języku angielskim określana jest jako cathemerality.

Swój teren o powierzchni do 26 km² (samice do 13 km²) zaznacza wydzieliną z gruczołów zapachowych. Wielkość terytoriów poszczególnych osobników zależna jest od ilość zwierząt na danym obszarze – w miejscach, gdzie foss jest więcej ich tereny kurczą się do nawet 4 km². Tereny foss mogą na siebie nachodzić, choć samice starają się aby ich terytoria były niezależne. W ciągu dnia, jeśli nie poluje, przesiaduje w dziuplach, jaskiniach lub w opuszczonych kopcach.

Fossa sporo czasu spędza na drzewach, choć polowania urządza głównie na ziemi.

Rozmnażanie

Wrzesień i październik to jedyne miesiące w ciągu roku, gdy Fossy przerywają swój samotniczy tryb życia. Znane są ze swojego agresywnego zachowania podczas okresu godowego. Krycie zazwyczaj odbywa się na drzewach i może trwać nawet kilka godzin.

Ciąża u samic trwa około trzech miesięcy, miot najczęściej składa się z dwóch młodych osobników. Na początku małe fossy są bardzo słabo rozwinięte i wymagają szczególnej opieki matki, oczy otwierają po dwóch tygodniach. Przez pierwsze 12 tygodni są pod opieką samicy dopiero po tym okresie zaczynają powoli posilać się pokarmem stałym. W trakcie pierwszych trzech miesięcy życia żywią się mlekiem matki. Po ukończeniu roku, stają się niezależne od matki.

W ciągu dwóch lat osiągają swoje właściwe rozmiary, a przez kolejne dwa lata dojrzewają płciowo. Żyją do 17 lat w środowisku naturalnym, choć większość osobników nie dożywa tak sędziwego wieku.

Interakcja z człowiekiem

Fossa Madagaskarska jest gatunkiem zagrożonym i narażonym na wyginięcie. Traktuje człowieka jako swoje największe zagrożenie, ze względu na wylesienia i pozbawianie jej siedlisk. Poprzez te działania populacja tego gatunku gwałtownie spadła.

Rolnicy zamieszkujący wyspę również ścigają fossy madagaskarskie, które polują na ich zwierzęta. Niektórzy nawet niesłusznie twierdzą, że są one niebezpieczne również dla człowieka, w rzeczywistości fossy walczą jedynie o przetrwanie.

Szczegółowe dane/wymiary

Fossa madagaskarska (Cryptoprocta ferox)

• Długość ciała bez ogona: od 70 do 80 cm
• Długość ogona: od 65 do 70 cm
• Waga: samce: 6.2 – 8.6 kg, samice: 5.6 – 6.8 kg (mniejsze osobniki występują na północy, większe na południu wyspy). Istnieją niewiarygodne doniesienia o osobnikach ważących 20 kg
• Długość życia: do 20 lat w niewoli, do 17 lat w środowisku naturalnym

Fossa Madagaskarska – ciekawostki

• W rodzaju Cryptoprocta sklasyfikowana jest jeszcze fossa wielka (Cryptoprocta spelea). To jednak gatunek wymarły. Sama nazwa może być nieco myląca, gdyż w rzeczywistości fossa wielka była większa od fossy madagaskarskiej o 10 do 30%.
• Klasyfikacja tego gatunku była niezwykle trudna, ponieważ fossa posiada cechy wspólne dla trzech rodzin zwierząt mięsożernych: mangust, łaszowatych, a także kotowatych. Ostatecznie należą do rodziny falanrukowatych, czyli wyłonionych z wiwerowatych.
• Przedstawiciele tego gatunku potrafią polować na ofiarę nawet przez godzinę. Choć prowadzą samotniczy tryb życia, zdarzały się przypadki, w których wspólnie polowały na zwierzynę, a następnie dzieliły się pokarmem.
• W celu znaczenia terenu, fossy używają wydzieliny z gruczołów zapachowych, które znajdują się u podstawy ogona. Mogą jej również używać w momencie, gdy wyczuwają niebezpieczeństwo i są wystraszone.
• Zwierzęta te wydają kilka rodzajów dźwięków, głównie w okresie godowym. Samice w ten sposób przyciągają samce, które zwabione, stają w konkury.
• Podczas dojrzewania płciowego samice przechodzą dosyć dziwne stadium, mianowicie przez pewien okres posiadają cechy typowo męskie. Ich narządy płciowe wyglądem przypominają narządy samców, ustępuje to po osiągnięciu dojrzałości płciowej. Ciężko stwierdzić, dlaczego tak się dzieje, naukowcy podejrzewają, że chodzi o obronę przed molestowaniem seksualnym przez męskie osobniki.
• Fossy to czarne charaktery w filmie animowanym Madagaskar.
• W Polsce jedyną Fossę Madagaskarską możemy spotkać we wrocławskim zoo i jest to samica. Jeszcze kilka lat temu towarzyszył jej samiec, jednak w 2010 roku pogryzła go, w efekcie czego nie udało się go uratować.

Polecamy

• Lemury
• Fauna Afryki
• Wojownik wspaniały
• Mamutaki
• Baobab Grandidiera