Wiktoria królewska, amazońska (Victoria amazonica)
Struktura liści wiktorii królewskiej zainspirowała architektów do zaprojektowania brytyjskiego Crystal Palace (Kryształowego Pałacu) w roku 1851. Choć budynek nie przetrwał do naszych czasów, jego pierwowzór kwitnie i ma się dobrze w dorzeczach Amazonki, ale również w sztucznych siedliskach.
Roślina ta mogłaby stać się bohaterką baśni i legend. Jej rozmiary, piękno, ale też niezwykły proces zapylania i zapach fascynują i powodują, że niejedna osoba ze zdziwieniem pomyśli „Taka roślina istnieje naprawdę!”. Owszem, istnieje, a my opowiemy o niej kilka słów.
Klasyfikacja
- Królestwo: rośliny
- Klasa: okrytonasienne
- Rząd: grzybieniowce
- Rodzina: grzybieniowate
- Rodzaj: wiktoria (Victoria)
- Gatunek: wiktoria królewska, amazońska
Występowanie
W stanie dzikim wiktoria królewska występuje wyłącznie w południowoamerykańskich dorzeczach Amazonki, ulokowanych w Brazylii, Wenezueli, Kolumbii, Gujanie i Peru.
Preferuje siedliska bardzo ciepłe, bagienne. W środowisku naturalnym jest rośliną roczną – nad powierzchnią wody pojawia się w pierwszych miesiącach wiosennych, w pełni rozkwita latem lub wczesną jesienią. W sztucznych siedliskach może żyć dłużej.
Charakterystyka
Słowo „królewska” z pewnością odnosi się do rozmiarów lilii. Jej ogromne liście mogą osiągać bowiem ponad 2 m średnicy. Wyrastają z podwodnych łodyg mierzących 7-8 m długości. Imponujący kwiat ma średnio 40 cm średnicy. Pierwszej nocy po rozkwicie ma kolor biały, ale drugiej nocy staje się ciemnoróżowy.
Liście
Rozmiar liści jest bezpośrednio związany z temperaturą powietrza, wody i głębokością akwenu. Każdy liść żyje około 4 tygodni. Na powierzchni są one delikatne – łatwo je przebić. Ich siła pochodzi jednak z pustych łodyg i sieci „żył” na spodzie, wypełnionych powietrzem. Żebrowanie umożliwia nie tylko unoszenie się na powierzchni, ale również rozprowadza po całej roślinie tlen. Dodatkowo spód liści został wyposażony w kolce mierzące ok. 2 cm długości – chronią one roślinę przed atakami wodnych zwierząt. Krawędzie wywijają się do góry, co prawdopodobnie chroni je przed zalewaniem wodą.
W Sieci istnieje mnóstwo zdjęć dzieci siedzących na liściach wiktorii królewskiej. Nie jest to bynajmniej efekt Photoshopa. W rzeczywistości bowiem rośliny te są w stanie utrzymać spory ciężar na swej powierzchni – umożliwia to żebrowe rusztowanie na spodzie każdego liścia, generujące duża siłę wyporu. Dzięki temu utrzymać on może nawet dorosłego człowieka.
Czerwony spód liści to znak rozpoznawczy wielu roślin tropikalnych. Intensywna purpura pozwala roślinie odbierać rozmaite długości promieni świetlnych, szczególnie u okazów przebywających w słabo naświetlonych akwenach.
Kwiaty
Przez większość roku wiktoria królewska prezentuje tylko swoje ogromne liście. Piękne i wielkie kwiaty pojawiają się tylko na 48 godzin w roku, pod koniec lipca lub na początku sierpnia. Wydarzenie to świadczy o tym, że dana roślina dojrzała, jest więc w stanie rodzić piękne choć krótko żyjące kwiaty.
W jednym sezonie wiktoria może wytwarzać 10-12 kwiatów, ale za jednym zamachem prezentuje tylko jeden.
Dzień przed rozkwitem pączek wielkości piłki do tenisa unosi się nad powierzchnią wody. O zachodzie słońca dnia następnego pączek otwiera się, ukazując ponad 50-płatkowy kwiat o średnicy 30-50 cm.
Zapach
Nie tylko imponujący wygląd lilii może hipnotyzować. Kwiaty wiktorii królewskiej wydzielają bowiem intensywny zapach tuberozy, banana i ananasa. Aromat uwalniany jest tylko nocą, kiedy kwiat jest cieplejszy niż otoczenie. Wraz z nadejściem świtu jego temperatura spada, a zapach zanika. Chrząszcze zwabione zapachem wchodzą do kielicha na całą pierwszą noc – lilia zamyka się wraz z „gościem”, którego zadaniem jest zapylanie rośliny. Drugiej nocy, o zachodzie słońca chrząszcz zostaje uwolniony. W tym momencie kwiat staje się różowy lub czerwony. Zmiana ubarwienia to nie tylko spektakl piękna – to przede wszystkim zmiana płci rośliny z żeńskiej na męską.
Drugiej nocy męski kwiat chowa się pod wodę, co pozwala nasionom na dojrzewanie i kiełkowanie.
Szczegółowe dane
Wiktoria królewska, amazońska (Victoria amazonica)
- Długość łodyg podwodnych: 6-8 m w zależności od poziomu wód
- Średnica liścia: 2-2,5 m (rekord 2,65 m)
- Średnica kwiatu: 20-45 cm
- Liczba kwiatów: 1
- Kwitnienie: koniec lipca lub początek sierpnia
Wiktoria królewska, amazońska – ciekawostki
- W 2002 r. okaz z brytyjskiego The Living Rainforest pobił rekord wielkości. Mierzony liść osiągnął 2,65 m średnicy.
- Silna woń lilii jest wyczuwalna z odległości 600-900 m.
- Wiktoria królewska jest częścią herbu Gujany.
- Gatunek wyewoluował ok. 160 mln lat temu, czyli w czasie gdy Ameryka Południowa wciąż połączona była z Afryką. Roślina jest więc o 10 mln lat starsza od najwcześniejszych przodków współczesnych ptaków.
- Kolce wiktorii królewskiej są na tyle ostre, że są w stanie przebić gumę.
- Reakcje chemiczne wewnątrz kwiatu powodują, że jego temperatura jest wyższa o ok. 12oC od temperatury otoczenia.
- Wiktoria królewska jest zapylana przez chrząszcze z gatunku Cylocephata castanea.
Polecamy
wielki liść
to prawda