Sarna europejska (Capreolus capreolus).
Sarna jest często uważana za samicę jelenia, jest to jednak błędne postrzeganie, gdyż sarna i jeleń to dwa odrębne gatunki z rodziny jeleniowatych. Samiec sarny to kozioł, natomiast samica nazywana jest kozą.
Sarna jest zwierzęciem zaliczanym do ssaków parzystokopytnych. Gatunek ten należy do rodziny jeleniowatych.
Klasyfikacja.
- Domena: Eukarionty
- Królestwo: Zwierzęta
- Typ: Strunowce
- Gromada: Ssaki
- Rząd: Parzystokopytne
- Rodzina: Jeleniowate
- Rodzaj: Capreolus
- Gatunek: Sarna
Występowanie.
Sarna występuje w Europie oraz w Azji. W Polsce spotkać ją można na obszarze całego kraju, jednak najliczniej zamieszkuje jego zachodnią część.
Ssaki te charakteryzuje łatwość w przystosowaniu się do różnych środowisk. Zasiedlają zarówno równinne jak i górskie lasy mieszani i liściaste. Spotkać je można również na bagnach i terenach podmokłych. Jednak najbardziej optymalnym środowiskiem dla sarny są obrzeża lasów, w pobliżu których znajdują się obszary rolniczo uprawne.
W Europie obok populacji leśnej, wykształciła się populacja polna, która zamieszkuje łąki, otwarte tereny uprawne, a nawet ogrody w sąsiedztwie miast i osiedli.
Charakterystyka.
Sarna charakteryzuje się wysmukłą budową ciała. Posiada długą, cienką szyję, która jest zakończona głową przypominającą swoim kształtem trójkąt. Chrapy (nozdrza) u sarny są, jak u większości jeleniowatych, nieowłosione. Ssaki te posiadają krępy tułów oraz długie, cienkie i silne kończyny, dzięki którym sarna jest dobrze przystosowana do biegu. Ogon u tych zwierząt jest bardzo krótki. Sarny posiadają krótkie futro, które latem jest rude, natomiast zimą zmienia odcień na szarobrunatny.
Na zadzie zauważyć można jasną palmę o średnicy ok. 15 cm, jest to tzw. lustro, które również jak suknia (sierść) sarny zmienia swoją barwę w zależności od pór roku. Latem przybiera odcień żółty, zaś zimą ma biały kolor. Zimą jest zatem bardziej widoczne. Młode sarny (koźlęta) mają futro „przyozdobione” żółtawymi lub białymi plamami, które znikają po około trzech miesiącach. Linienie u tych jeleniowatych występuje na wiosnę oraz na jesień.
Poroże, nie rogi.
Cechą, która różni samca (kozła) od samicy jest poroże. Poroże posiada wyłącznie samiec, występuje ono okresowo, jest niewielkie, wyrasta pionowo z kości czołowej (możdżeń). Samce zrzucają poroże jesienią, natomiast wzrost nowego poroża odbywa się do kwietnia. U sarny, jak u pozostałych jeleniowatych, poroże wykorzystywane jest w okresie walk godowych, pełni funkcję cechy płciowej oraz funkcję obronną.
Jeśli nie wiesz czym różnią się rogi od poroża – przeczytaj artykuł: Jelenie i jelonki.
Tryb życia.
Zachowania społeczne sarny uzależnione są od pór roku. W okresie zimowym przedstawiciele tego gatunku żyją w rudlach (stadach) liczących od kilku do kilkudziesięciu osobników, natomiast z końcem wiosny stada dzielą się na mniejsze grupy, bądź całkowicie rozpadają. Latem zwierzęta te stają się terytorialne.
Sarny żerują wczesnym rankiem, w godzinach popołudniowych i wieczornych, a nawet nocą. Zwierzęta te swoją aktywność przeplatają odpoczynkiem, ponieważ ich niewielki żwacz nie jest na tyle pojemny, by pomieścić pokarm na wiele godzin przeżuwania.
Rozród.
Sarna osiąga dojrzałość płciową w wieku około 2 lat. Podczas rui (okresu godowego) samice charakterystycznie piszczą i wydzielają specyficzny zapach, który przyciąga kozły. Ruja trwa od połowy lipca do polowy sierpnia, zapłodnienie może nastąpić również w okresie listopada i grudnia.
W przypadku kóz zapłodnionych w lipcu bądź sierpniu ciąża trwa 10 miesięcy, ale przez pierwszych 5 miesięcy rozwój zarodka jest zahamowany – zjawisko to nazwane jest ciążą utajoną.
Sarny, do których zapłodnienia doszło zimą, noszą ciążę przez 4,5 miesiąca.
Zróżnicowany czas oczekiwania na potomstwo jest wynikiem biologicznego przystosowania. Dzięki zjawisku ciąży utajonej koźlęta z ciąży letniej rodzą się w tym samym czasie, co te z ciąży zimowej, a przede wszystkim wydłużony czas ciąży letniej zapewnia poród w ciepłych miesiącach (maj, czerwiec), co zwiększa koźlętom szanse na przeżycie.
Z jednej ciąży samica rodzi od 1 do 3 koźląt. Po porodzie pozostawia młode w odosobnionym miejscu i odwiedza tylko w porze karmienia, wszystko po to nie ściągnąć drapieżników. Młody koźlak już po dwóch tygodniach od narodzin zaczyna spożywać pokarm roślinny oraz jest w stanie podążać za matką. Koźlęta trzymają się matki przynajmniej przez rok.
Pożywienie.
Sarny należą do ssaków roślinożernych, wybierają zwykle pożywienie, które łatwo się trawi oraz jest bogate w wartości odżywcze. Żywią się głównie trawami, gałązkami, liśćmi i pędami drzew oraz krzewów, roślinami zielnymi a także owocami leśnymi i grzybami.
Zagrożenia i Ochrona.
Zagrożeniem dla saren są drapieżniki takie jak: wilki, rysie, niedźwiedzie, a także psy.
Jedynym sposobem obrony tych jeleniowatych przed atakiem drapieżników jest ucieczka. Dlatego też najbardziej zagrożone są młode koźlęta, które nie rozwinęły jeszcze umiejętności szybkiego biegu.
Sarna jest zwierzęciem łownym zaliczanym do kategorii zwierzyny płowej. Na sarny poluje się przede wszystkim dla mięsa (tak zwanej sarniny) oraz dla skór. Ze skór sarny wyprawiane są skóry zamszowe (tzw. zamsz).
W Polsce sarna podlega okresowej ochronie. Na kozły polować można od 11 maja do 30 września, natomiast na kozy i koźlęta w okresie od 1 października do 15 stycznia. W Polsce liczebność populacji sarny to około 828 tysięcy osobników ( według danych GUS 2010).
Kozioł, nie jeleń.
Sarna jest często uważana za samicę jelenia, jest to jednak błędne postrzeganie, gdyż sarna i jeleń to jednak dwa odrębne gatunki z rodziny jeleniowatych. Samiec sarny to kozioł, natomiast samica nazywana jest kozą.
Dane/Wymiary.
Sarna europejska (Capreolus capreolus).
- Długość ciała: 95-140 cm
- Wysokość w kłębie: 60-90 cm
- Długość ogona: 1-2 cm
- Długość życia: 5-12 lat
Sarna jest gatunkiem, który charakteryzuje dymorfizm płciowy. Samica jest o około 10 % mniejsza od samca
Sarna – ciekawostki.
- Sarny posiadają doskonale rozwinięty zmysł powonienia, który ostrzega je przed wrogami i niebezpieczeństwem, a ponadto służy do kontaktowania się między sobą.
- Młode sarny są całkowicie pozbawione zapachu, dzięki czemu są niewyczuwalne dla wrogów, a nawet dla psów myśliwskich.
Polecamy.
Na jednym zdjęciu dopatrzyłam się daniela, na innym jelenia… Niestety zamieszczono zdjęcia innych zwierząt niż te, które opisujesz.
Po przeczytaniu artykułu powiem, że stwierdzenie, iż poroże sarny pełni funkcję obronną jest głupotą. Jak było wspomniane później, zagrożona sarna ratuje się ucieczką, nie rzucaniem się na przeciwnika. Poroże kozła pokazuje jego zdrowie, wiek, siłę i używane jest do walk w okresie godowym.
To bardzo odważne stwierdzenie, że coś jest głupotą. Wskazujemy w artykule, iż poroże pełni funkcję oręża w walce w trakcie godów, jest również cechą płciową, a w niektórych przypadkach może być wykorzystywane do obrony, choć oczywiście sarna najczęściej będzie salwowała się ucieczką. Ucieka również jeleń – to kwestia wielkości agresora.
Droga Sanderro,napisałaś,że poroże kozła pokazuje jego zdrowie,wiek itd.,podczas,gdy kozły mają rogi ,a nie poroże ,mam nadzieję,że przyda ci się to przypomnienie 😉 .
Sanderra, a nie przyszło Ci do głowy aby wskazać, na których zdjęciach dopatrzyłaś się tych innych zwierząt ;)?
Sanderra jak rozróżniasz te gatunki? naucz mnie tak ;D
Co do rozróżniania, to po prostu trzeba trochę się napatrzeć na te wszystkie gatunki. Redakcjo, może przesadziłam, ale zdanie jest bardzo mylące – wskazuje na to, że spłoszona sarna rzuci się na przeciwnika, co zdarza się sporadycznie – głownie w przypadku zwierząt zagonionych w „kozi róg” bądź rannych. A i wtedy przy ataku posłuży się raczej racicami. Fakt, że zdarza się, że nakręcone testosteronem kozły rzucają się na np. ludzi, ale to już nie obrona.
Co do wskazania nieprawidłowych zdjęć – myślałam, że po przyjrzeniu się, jest oczywiste, które są złe. 3 zdjęcie to daniel – jak koźlę, u którego charakterystyczne ciapki zanikają po 6 tygodniu życia, może mieć poroże? Zdjęcie bodajże 7, matka z koźlęciem to zdecydowanie nie sarna. Zbyt długa głowa, wysokość roślinności sugeruje większy rozmiar, widoczny inny kształt lustra.
Dziękujemy za te cenne uwagi. Wymieniliśmy wspomniane zdjęcia.
Bardzo nas cieszy, kiedy nasi czytelnicy przekazują nam wartościowe uwagi, dzięki którym artykuły mogą być jeszcze lepsze. Pozdrawiamy i jeszcze raz dziękujemy.
jak miał byś z filmować saole to w jakim parku narodowym ?
Saola to niezwykle rzadkie zwierzę (kilkaset osobników wyłącznie na wolności), jak zapewne wiesz odkryte zostało dopiero w roku 1992. Występuje w Górach Annamskich we wschodniej części Półwyspu Indochińskiego, w Wietnamie i Laosie. Z filmowanie byłby raczej problem, gdyż bardzo trudno jest spotkać. Saola to zapewne pierwowzór mitycznego chińskiego jednorożca…
Polecam każdemu tą stronę
Lubię sarenki; czarami przychodziły na teren mojej byłej pracy. W istocie, są nawet bardziej płochliwe niż zające (który to potrafił zaiwaniać środkiem drogi, nie gruntowej bynajmniej). Trudno się im jednak dziwić, skoro wciąż się na nie poluje.
Wilków ani niedźwiedzi na Mazowszu nie ma wcale, rysia niepodobna spotkać, dzikie psy lądują na Paluchu, a dziki dla płochliwych saren nie stanowią zagrożenia. Jako fan kolei często widziałem również z okien pociągów, że sarny się ich jakoś wcale nie boją (pomimo większej prędkości, rozmiaru i hałasu niż samochodów). Wygląda więc na to, że to facet z dubeltówką jest ich głównym koszmarem :>
A teraz z innej beczki. Bardzo mi się podoba poziom tego portalu! Napisany jest bardzo dobrą polszczyzną (co stanowi już wyjątek) ale bardzo przystępnie. Są tu świetne zdjęcia i „czysta” szata graficzna (cóż za kontrast wobec upstrzonych jak reklama portali lub drastycznie nijakiego minimalizmu stron silących się na szyk i nowoczesność!). Żeby to tak wszędzie było…
Co do uwag, pozwolę sobie podzielić się jedną. Droga Redakcjo, używacie tu czasem terminologii pochodzącej z żargonu myśliwskiego (np. do nazwania części ciała zwierzęcia) tymczasem wielu czytelników, którzy przyszli się tu nieco podedukować może po prostu nie zdawać sobie z tego sprawy, że takowy żargon w ogóle istnieje, mogą więc mylnie wziąć te wyrażenia za właściwe w języku ogólnym. Sugerowałbym zatem wprowadzić jednak tam gdzie potrzeba jawnie wyrażoną uwagę, iż w danym miejscu tekstu użyty będzie ów żargon.
Dziękujemy za miłe słowa 🙂
W kontekście trudniejszego słownictwa lub gwary myśliwskiej staramy się podawać znaczenie w nawiasach lub uściślać. Jeśli czasami coś umknie naszej uwadze, to zawsze będziemy wdzięczni za sugestie, co wymaga doprecyzowania lub ewentualnej korekty.