PAWIAN (PAPIO) – SZKODLIWY INTELIGENT
Sto lat temu w Afryce było prawdopodobnie więcej pawianów niż ludzi. Dziś te stosunki liczbowe uległy zmianie, pozostała jednak wzajemna nienawiść. W Kenii, ten rodzaj małp Starego Świata traktowany jest jak robactwo, które niszczy pola uprawne afrykańskich rolników. W rzeczywistości jednak pawiany to bardzo inteligentne istoty – wysoce podobne do ludzi.
Klasyfikacja
- Gromada: ssaki
- Podgromada: ssaki żyworodne
- Nadrząd: łożyskowce
- Rząd: naczelne (primates)
- Rodzina: koczkodanowate
- Podrodzina: koczkodany
- Rodzaj: pawian
Gatunki
Na świecie istnieje pięć uznawanych rodzajów pawianów. Część naukowców uważa jednak, że nie są to pełne gatunki, a jedynie podgatunki. Wynika to głównie z obserwacji fizycznych i behawioralnych cech tych małp oraz ich historii ewolucyjnej. Wciąż wiedza o pawianach nie jest jednak na tyle pełna, aby w pełni potwierdzić tę teorię.
Pięć gatunków pawianów:
- Pawian anubis, pawian oliwkowy – Papio anubis
- Pawian masajski, pawian zielony, babuin – Papio cynocephalus
- Pawian płaszczowy – Papio hamadryas
- Pawian senegalski, pawian gwinejski – Papio papio
- Pawian czakma, pawian niedźwiedziowy – Papio ursinus
Miejsce występowania
Wszystkie gatunki pawiana można spotkać w Afryce, zazwyczaj na południe od Sahary. Jedyny rodzaj znaleziony poza jej granicami to pawian płaszczowy, występujący także w części Arabii Saudyjskiej.
Pawiany zamieszkują tereny leśne i otwarte trawiaste przestrzenie. Można je także spotkać w górzystych partiach Sahary.
Charakterystyka
Pawiana rozpoznać można po wydłużonym pysku i bardzo blisko osadzonych oczach. Mają także bardzo silne szczęki i ogon średniej długości, który choć nie jest chwytny, pozwala im wspinać się na drzewa.
Prawie całe ciało pawiana pokryte jest grubym futrem w kolorze brązowym lub ciemnooliwkowym. Wyjątek stanowią tu nagie pośladki o kolorze fioletowo-brązowym.
U pawianów bardzo silnie zaznaczony jest dymorfizm płciowy, zarówno w rozmiarze ciała jak i w barwie futra, a nawet uzębieniu.
Dieta
Pawiany są z natury wszystkożerne, ale odżywiają się głównie roślinami. Jedzą owoce, trawy, nasiona korę czy korzenie. Często gustują również w uprawach afrykańskich rolników, przez co traktowane są, jako szkodniki. Lubią także smak mięsa. Polują na małe gryzonie, a nawet młode większych ssaków jak owce czy antylopy. Mogą również zaatakować człowieka.
Zagrożenia
Głównymi drapieżnikami, które stanowią niebezpieczeństwo dla pawianów to lwy, hieny a także ludzie.
Mogą one również paść łupem lampartów, ale dotyczy to głównie młodych małp. Silne, dorosłe samce konfrontują się z nimi przez mruganie oczami i pokazywanie zębów. Wykonują także różnego rodzaju gesty, co ma wystraszyć intruza.
Życie społeczne
Większość gatunków pawianów żyje w zhierarchizowanych grupach. Liczą one od 5 do nawet 250 osobników, w zależności od rodzaju, okoliczności czy pory roku.
Gatunki pawianów określanych, jako sawannowe, żyją przeważnie w grupach z wieloma samcami i większą liczbą samic. Przywódcą w takiej hierarchii zostaje młody, silny samiec.
Młode samce bowiem – po okresie matczynej opieki, odłączają się od stada i przechodzą czas samotności, po którym przyłączają się do nowej grupy. Często bywają wtedy łupem drapieżników. Jeżeli uda im się przetrwać – oznacza to, że nadają się na przywódcę.
Starsze samce w stadzie zawiązują wówczas koalicje, które mają zapewnić im więcej praw i przywilejów.
Wyjątek wśród pawianów stanowi pawian płaszczowy, żyjący w systemie haremowym. Zazwyczaj jednemu samcowi towarzyszy cztery lub pięć samic. Grupa składa się przeważnie z kilkunastu mniejszych haremów. Przywódca haremu broni swoich samic, a gdy inny samiec podejdzie zbyt blisko, może to zakończyć się nawet starciem.
Walka o dominację
Zmiana stosunków w grupie następuje poprzez wokalne potyczki. Pawiany bardziej zainteresowane są podjęciem wyzwania, gdy do konfrontacji mają przystąpić osobniki z różnych rodzin lub pochodzące z różnych szczebli hierarchii. Taka walka bowiem, ma o wiele większy wpływ na całe społeczeństwo niż zwykły, rodzinny konflikt.
Narodziny i rodzicielstwo
Ciąża u pawianów trwa od 173 do 193 dni, a na świecie zjawia się jedno młode. Mały pawian waży 400 gram i pokryty jest czarnym naskórkiem. Opieką nad młodymi sprawuje matka, a po roku odstawiane są one od piersi. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 6-8 lat. Samce opuszczają stado zazwyczaj jeszcze wcześniej.
O tym, że samica spodziewa się potomstwa świadczy zabarwienie skóry jej pośladków, które z fioletowo-brązowego zmienia się na różowy.
Zachowania godowe pawianów różnią się pomiędzy grupami. U małp określanych, jako sawannowe, każdy samiec może kopulować z każdą samicą. Zazwyczaj uzależnione jest to od społecznego rankingu, nierzadkie są więc walki wśród samców.
Zdarza się jednak, że uciekają się oni do bardziej subtelnych sposobów jak zdobywanie sympatii samicy, poprzez przynoszenie jej jedzenia czy pomoc w wychowaniu młodych.
Samice często decydują się na wybór starszego samca, który niekoniecznie jest najsilniejszy w stadzie. Dzieje się tak szczególnie wtedy, gdy posiadają już młode.
Wymiary i waga
- Wzrost: 50 – 115 cm
- Długość ogona: 38 – 60 cm
- Waga: 13 kg (pawian gwinejski) – 40 kg (pawian niedźwiedzi)
Długość życia
Na wolności pawiany żyją około 30 lat, w niewoli mogą pożyć nawet 15 lat dłużej.
Pawian płaszczowy (Papio hamadryas)
- Długość: 50 – 94 cm
- Waga: Samce 21 kg, samice 9 kg
- Długość życia: 30 – 45 lat
Pawian czakma, pawian niedźwiedziowy (Papio ursinus)
- Długość: samce: 70 – 115 cm, samice: 50 – 80 cm
- Waga: samce 26 – 40 kg, samice ok. 15 kg
- Długość życia: do 45 lat (w niewoli)
Pawian senegalski, pawian gwinejski (Papio papio)
- Długość: 50-83 cm
- Waga: 13-26 kg
- Długość życia: 35-45 lat
Pawian masajski, pawian żółty lub babuin (Papio cynocephalus)
- Długość: samce: 55-85 cm, samice: 35-60 cm
- Waga: samce 20-25 kg, samice 8-16 kg
- Długość życia: 20-30 lat
Pawiany – ciekawostki. Czy wiesz, że…
- Pawiany są w stanie nabyć umiejętności ortograficzne, które stanowią integralną część umiejętności czytania.
- Grupy pawianów powszechnie nazywane są „oddziałami”.
- W egipskiej mitologii, Babi był boskim ucieleśnieniem pawiana płaszczowego i towarzyszem boga księżyca Thota.
- W języku angielskim nazwa pawiana to „baboon”.
Pawian w obiektywie filmowym
Poniżej krótki film prezentujący pawiany.
Polecamy
W akapicie o zagrożeniach jest błąd.
Jest napisana że na pawiany polują ludzie, hieny, leopardy i lwy.
A tuż pod zdjęciem jest napisane, że polują na nie też lampart.
Z tego co wiem leopardy i lamparty to to sama?
Jest jeden błąd w akapicie o zagrożeniach.
Bo jest napisane że na pawiany polują ludzie, leopardy, lwy, hieny.
A tuż pod zdjęciem jest napisane że polują na nie też lamparty.
Z tego co wiem lampart i leopard to to samo
Tak, oczywiście lampart i leopard to nazwy tożsame. Thx 🙂
hej napisaliście gryzonie i ssaki że na nie poluje pawian, czyli oddzieliliście gryzonie od ssaków, to też ssaki, i słuchajcie wy mogliście napisać ssaki (w tym gryzonie), a nie je oddzielać.