Gunung Mulu – jaskinie w sercu tropikalnego raju

Filmy przygodowe ukazują nam czasem tajemnicze krainy, w których w sercu tropikalnej dżungli znajduje się niespodziewanie ogromna, nikomu nieznana jaskinia. Takie wrażenia można przeżyć na własnej skórze podczas wycieczki do malezyjskiego parku Gunung Mulu. Ale uwaga, to wyprawa dla prawdziwych poszukiwaczy przygód!

Park Narodowy Gunung Mulu jest położony w północnej części Borneo, w stanie Sarawak. Swoją nazwę wziął od drugiego najwyższego szczytu tego stanu (a najwyższego w samym parku). Znajduje się ok. 100 km od Brunei. Park ten znany jest przede wszystkim z jaskiń, o których w wielu przypadkach mówi się „naj…”. Znajduje się tu największa podziemna sala na świecie, jeden z najdłuższych korytarzy, a same jaskinie Mulu tworzą największe skupisko jaskiń na świecie.

Geografia

Park Narodowy Gunung Mulu ma powierzchnię 528,64 km². Jest położony w rejonie górzystym, dlatego występują tam znaczne różnice wysokości – od 28 m do 2377 m n.p.m. Najwyższym szczytem jest wierzchołek Gunung Mulu w południowo-wschodniej części parku. Tere, na którym znajduje się park, tworzą głównie skały wapienne, w których przez miliony lat powstało prawdopodobnie największe na świecie skupisko jaskiń. Znaczną większość parku pokrywa las deszczowy nizinny lub górski.

Gunung Mulu znajduje się w strefie monsunów, które wieją tam z południa od maja do października oraz od północy od grudnia do marca. Opady deszczu są tam bardzo wysokie i sięgają nawet 4-5 tys. mm rocznie. Temperatury przez cały rok nie spadają poniżej 23°C, jedynie na szczycie Gunung Mulu wahają się w granicach 14-18°C.

Historia

Sarawak znajduje się na skałach wapiennych, co w połączeniu z silnymi w tym obszarze opadami deszczu sprawiło, że już w pliocenie, ok. 3 mln lat temu zaczęły się tam tworzyć twory krasowe. Do dziś powstał tam ogromny, złożony system jaskiń połączonych wieloma podziemnymi przejściami. W niektórych z nich płyną rzeki. Dokładna długość wszystkich korytarzy nie jest znana, podobnie jak liczba jaskiń.

Naukowe badania jaskiń Mulu zaczęły się w 1858 r., kiedy zszedł do nich Spenser St. John, brytyjski konsul Brunei. Napisał on książkę „Life in the Forest of the Far East”, w której zamieścił informację o imponującym masywie wapiennym, w którym znajduje się wiele grot i naturalnych tuneli. Próbował też wejść na szczyt Gunung Mulu, lecz bez sukcesu. Udało się to dopiero w 1932 r. ekspedycji dowodzonej przez lorda Shackeltona. W 1961 r. brytyjscy uczeni opisali kilka jaskiń, zaznaczając, że są ich jeszcze dziesiątki.

Dzięki działalności brytyjskich uczonych władze Malezji wiedziały o szczególnej wartości naukowej i przyrodniczej stanu Sarawak, dlatego 1974 r. ustanowiły część stanu parkiem narodowym. W 1977 r. władze poprosiły doświadczonych brytyjskich grotołazów o przebadanie systemu jaskiń. Tym sposobem do Malezji dotarła grupa przeszło 100 osób, która przez 15 miesięcy badała jaskinie. Do dzisiaj Brytyjskie Towarzystwo Geograficzne zorganizowało ponad 20 wypraw naukowych w celu zbadania jaskiń.

W trakcie badan odkryto między innymi przejście zwane Jaskinią Przepowiedni. Długa na ponad półtora kilometra, czekała na zbadanie aż trzy lata. Dopiero w 1981 r. udało się przejść ją w całości. Odkryto przy tym wąski kanał, który prowadził do innej jaskini, znanej dzisiaj jako „Jaskinia Pomyślności. Kanał ten prowadził do ogromnej podziemnej sali, którą nazwano Sarawak Chamber. Okazało się, że jest ona częścią jeszcze innej jaskini, zwanej Lubang Nasib Bagus (co znaczy dosłownie „Jaskinia Pomyślności”). Za sprawą Sarawak Chamber jaskinia ta zyskał międzynarodową sławę.

Sarawak Chamber – jedna z największych podziemnych jaskiń na świecie

Aby wejść do Sarawak Chamber, trzeba przejść wąskim i stromym korytarzem, który prowadzi pod górę. Z niego wchodzi się do ogromnej groty. Pomiary dokonane za pomocą urządzenia laserowego wykazały, że ma ona długość 600 m, a szerokość – do 435 m. wysokość jest zróżnicowana, ale w dwóch miejscach jej sklepienie wznosi się na ponad 100 m. Jej powierzchnia wynosi 164 459 m², co daje jej pierwsze miejsce w świecie pod tym względem.

Do niedawna uważano, że objętość (9 579 205 m³) daje jej też tytuł najobszerniejszej groty na świecie, jednak w 2014 r. okazało się, że tutaj ustępuje komorze Miao Dong w Chinach. Komora cechuje się tym, że wznosi się stromo w kierunku wschodnim, a różnica wysokości między wschodnim i zachodnim jej krańcem wynosi aż 300 m.

Przyroda

W parku Gunung Mulu żyje co najmniej 3,5 tys. gatunków roślin, w tym nawet 170 storczyków oraz ponad 100 gatunków palm. Na tym obszarze żyje także wiele zwierząt, wśród nich można znaleźć 80 gatunków ssaków, 55 – gadów, 76 – płazów, a w tutejszych wodach spotyka się 48 gatunków ryb. Samych bezkręgowców żyje tu przypuszczalnie 48 tys. gatunków, w tym 281 – motyli i 458 – mrówek. Za najcenniejszy gatunek uważa się zagrożonego wyginięciem orangutana borneańskiego, łuskowca malajskiego oraz nietoperze z rodzaju molosów.

Park Narodowy Gunung Mulu jest uważany za jedno z najcenniejszych i najbardziej unikatowych na świecie siedlisk ptaków. Żyje ich tutaj 270 gatunków, z czego 24 to endemity typowe dla Borneo. Uznano go za szczególnie cenną ostoję ptaków przez międzynarodową organizację BirdLife International ze względu na występowanie 14 bardzo rzadkich gatunków, w tym zimorodka modropierśnego i bociana garbatego oraz ośmiu gatunków dzioborożców.

Osobliwa i różnorodna fauna zamieszkuje też same jaskinie. Można tam spotkać między innymi przystosowane do warunków jaskiniowych ślepe, białe węże i pająki, a także półprzezroczyste kraby. Jaskinie są schronieniem dla milionów nietoperzy (należących do 28 gatunków. Codziennie wieczorem można obserwować osobliwe widowisko – ogromne „chmury” nietoperzy opuszczające jaskinie. Poza tym żyje tam wiele jaskółek i jerzyków.

Zwiedzanie

Wycieczki po parku narodowym są organizowane na tych samych zasadach, jak w każdym innym tego typu obiekcie na świecie – należy wykupić bilet wstępu, a poruszanie się jest dozwolone po wytyczonych szlakach.

Niektóre jaskinie na terenie Gunung Mulu są udostępnione dla wszystkich turystów. Są to tzw. Show Caves – „Jaskinie pokazowe”, w których wytyczono trasy dla turystów. Na trasach tych rozmieszczono drewniane chodniki i uchwyty, a także oświetlenie. Jednak najczęściej są to jaskinie o najmniejszej wartości przyrodniczej i naukowej.

Zupełnie inaczej jest w kwestii zwiedzania w ramach Adventure Caving. Tutaj udostępnionych jest o wiele więcej jaskiń, jednak konieczne jest stosowanie uprzęży, lin, a często czołganie się przez ciasne przejścia. Nierzadko trzeba przechodzić przez podziemne rzeki, a czasem również przepływać przez nie, zwłaszcza w przypadku wysokiego stanu wody.

Sarawak Chamber nie jest w żaden sposób przystosowana dla „zwykłych” zwiedzających. Aby wejść do jaskini Lubang Nasib Bagus, której jest częścią, należy wykazać się przynależnością do organizacji speleologicznych. Zejście jest możliwe również dla osób spoza takich grup, ale wówczas trzeba udowodnić udział w wędrówkach po jaskiniach pozbawionych oświetlenia i tras turystycznych.

Jeśli żaden z tych warunków nie jest spełniony, chętni do wyprawy przechodzą najpierw intensywny trening podczas wyprawy o poziomie trudności zbliżonym do tego, jaki stawia przed zwiedzającymi Sarawak Chamber. Niezależnie więc od tego, czy turysta jest speleologiem, czy też nie, musi wykazać się odpowiednia sprawnością fizyczną.

Oprócz jaskiń popularnością cieszą się wspinaczki na Gunung Mulu. Trasa liczy sobie 24 km, w tym 12 km idzie się ścieżką przez las tropikalny. Wymaga ona odpowiedniej sprawności fizycznej – podczas wędrówki w kilku miejscach trzeba wspinać się po linach z węzłami.

Zagrożenia

Na terenie stanu Sarawak, na którym znajduje się Park Narodowy Gunung Mulu, żyje lud Penan. Mimo częściowego przejęcia cywilizacji (na ile jest to możliwe w warunkach życia w tropikach), Penan w znacznej mierze kultywują styl życia przodków, w tym tradycyjne prace i obyczaje.

Ponieważ w znacznym stopniu uzależnieniu od puszczy, początkowo byli nastawieni negatywnie wobec wzmożonego ruchu turystycznego, jednak szybko zauważyli korzyści, jakie się z tym wiążą. Zrozumieli też, że turyści są zainteresowani głównie jaskiniami i nie niszczą lasów.

Penan wykorzystują ruch turystyczny w celu zwrócenia uwagi na problemy całej wyspy Borneo. Na przykład w 2019 r. zablokowali wejścia do parku w ramach protestu przeciwko masowemu wycinaniu lasów tropikalnych w celu zwiększenia plantacji palm do produkcji oleju palmowego – również na terenie samego parku.

Władze parku zaprzeczyły, żeby na jego terenie kiedykolwiek wycinano drzewa, ponieważ jest to teren o wielkiej wartości, znajdujący się na liści UNESCO. Przedstawiciele Penan znieśli blokadę pod warunkiem jednak, że UNESCO będzie na bieżąco monitorować sytuację i stan przyrody w parku.

Szczegółowe dane

Gunung Mulu w liczbach

• Rok założenia: 1974
• Powierzchnia parku: 528,64 km².
• Najwyższy szczyt: Gunung Mulu 2377 m n.p.m.
• Inne szczyty:
  • Mount Mulu: 2 376 m
  • Mount Benarat: 1 858 m
  • Mount Api: 1 750 m
• Jaskinia Sarawak Chamber:
  • Powierzchnia: 164 459 m²
  • Długość: 600 m
  • Szerokość: 435 m
  • Maksymalna wysokość: 115 m
  • Objętość: 9 579 205 m³
• Inne jaskinie:
  • Deer Cave (Jaskinia Jelenia)
    • odkryta w 1961 roku
    • Długość: 2 160 m
    • Szerokość: 122 m
    • Wysokość: 196.64 m
    • Gua Nasib Bagus
    • Benarat Cavern
    • Cave of the Winds.
  • Clearwater Cave System:
    • Najdłuższy system jaskiń w Azji
    • Łączna długość: 236 796 km
  • Łączna długość zbadanych jaskiń: ok. 300 km

Gunung Mulu – ciekawostki

• W Sarawak Chamber zmieściłaby się największa zbudowana przez człowieka budowla niepodparta kolumnami, czyli kopuła stadionu w Arlington (USA), która ma średnicę 275 m i wysokość 92 m.
• Jedną z jaskiń Mulu jest „Jaskinia Jeleni”, która była uważana za największą na świecie jaskinię otwartą aż do czasu odkrycia Hang Son Doong w Wietnamie w 2005 r.
• Wycieczka do Sarawak Chamber może zostać anulowana nawet w ostatniej chwili, jeśli po dojściu na miejsce okażę się, że poziom wody jest zbyt wysoki. Nie istnieje bowiem żaden sposób przekonania się o tym wcześniej.

Polecamy

• Podróże DinoAnimals
• Opracowania
• Parki Narodowe
• Wodospady
• Jeziora
• Góry
• Rzeki
• Oceny
• Morza
• Wulkany
• Wielkie miasta