Niedźwiedź malajski, biruang (Helarctos malayanus).

Niedźwiedź malajski, biruang (Helarctos malayanus) – najmniejszy niedźwiedź świata.

Jako jeden z najbardziej tajemniczych przedstawicieli rodziny, wybrał sobie za siedlisko gęste lasy deszczowe. Choć dobrze porusza się na ziemi, biruang większość życia spędza wśród gałęzi wysokich drzew, których w azjatyckich dżunglach jest, niestety, co raz mniej.

Klasyfikacja.

• Gromada: ssaki
• Rząd: drapieżne
• Rodzina: niedźwiedziowate
• Rodzaj: Helarctos
• Gatunek: niedźwiedź malajski

W obrębie gatunku sklasyfikowano 2 podgatunki:

• Helarctos malayanus euryspilus – występuje wyłącznie w Kalimantan (część wyspy Borneo)
• Helarctos malayanus malayanus – żyje na kontynencie azjatyckim i Sumatrze

Występowanie.

Niegdyś spotykano go we wszystkich krajach Azji Południowo-Wschodniej, ale ze względu na szybki rozrost miast, stał się jednym z najrzadszych gatunków świata. Dzisiaj żyje na Borneo i Sumatrze oraz w lasach kontynentalnych Półwyspu Malajskiego, Tajlandii, Laosu, Kambodży i Wietnamu, ponadto, kilka małych populacji występuje we wschodnich Indiach i południowych Chinach.

Ulubionym siedliskiem niedźwiedzia malajskiego są lasy deszczowe, gdzie znajduje nie tylko mnóstwo pożywienia, ale i ochronę przed drapieżnikami. Co raz mniej jednak miejsca dla biruanga, ponieważ wylesianie na rzecz rolnictwa (głównie tworzenie plantacji palm produkujących olej palmowy), prowadzi do wyrębu rzadkich i cennych drzew tropikalnych, które przeznacza się na rzecz przemysłu drzewnego.

Charakterystyka.

Wygląd.

Sierść tego małego niedźwiedzia jest zazwyczaj kruczoczarna, krótka i błyszcząca, choć spotyka się osobniki czerwono-brązowe lub szare, wyjątkiem jest jasny pysk, którego kolor rozpościera się aż do oczu. Charakterystycznym elementem umaszczenia bez wątpienia jest wyraźny symbol na piersi, przypominający literę „U”, z reguły w kolorze pomarańczowym, żółtym lub białym, czasem może być nakrapiany, albo wręcz łaciaty.

Niedźwiedź malajski ma szeroki i stosunkowo krótki pysk oraz dużą głowę, przez co przypomina nieco psa. Na czubku głowy zobaczymy małe, zaokrąglone uszy, między nimi mocno pomarszczone czoło, a w paszczy mięsisty i bardzo długi język. Łapy skierowane są nieco do wewnątrz, są duże, nagie, wyposażone w długie i zakrzywione pazury, dzięki czemu niedźwiedź świetnie wspina się na drzewa. Jego stopy i łapy są wyjątkowo duże w porównaniu do rozmiarów ciała, dlatego podejrzewa się, że służą również do kopania oraz łamania martwego drewna w poszukiwaniu owadów.

Dorosłe osobniki mierzą zaledwie 120 – 150 cm długości i ważą 27 – 65 kg (samce są o 10 – 20% większe od samic). Duże ma za to zęby, zwłaszcza kły; imponuje również dużą siłą nacisku szczęk w porównaniu do wielkości ciała. Ogólnie rzecz biorąc, morfologia niedźwiedzia malajskiego (spłaszczona klatka piersiowa, duże łapy, mocne kończyny) pokazuje idealne przystosowanie do wspinaczki.

Dieta.

Ważnym elementem diety jest miód, pszczoły i ule, ale biruang uznawany jest za wszystkożercę polującego też na ptaki, gryzonie, małe gady. Zjada najczęściej termity, mrówki, larwy chrząszczy i pszczół, z owoców wybiera przeważnie figi, o ile są dostępne. Od czasu do czasu zjada pędy niektórych palm, kilka gatunków kwiatów (dieta niedźwiedzi z wyspy Borneo w ponad 50% składa się z owoców morwowatych, osoczynowatych i mirtowatych). Często w miejscach występowania biruanga spotyka się zdarte z kory drzewa, na których szukał dzikich pszczół. Swymi mocnymi pazurami niszczy również kopce termitów, po czym zachłannie zlizuje ich zawartość. Pokarm prawdopodobnie namierza wyczulonym zmysłem węchu.

Tryb życia, zachowanie.

Ponieważ żyje w tropikach, gdzie słońce intensywnie świeci przez cały rok, a pożywienia jest pod dostatkiem, biruang nie zapada w sen zimowy (hibernację).

Prowadzi samotniczy tryb życia, wyjątkiem jest jednak samica opiekująca się potomstwem, które karmi mlekiem przez ok. 18 miesięcy. Choć niektóre męskie osobniki przejawiają aktywność za dnia, wiele z nich żeruje nocą, głównie te, którym spokój za dnia zakłócają ludzie. Sypia i odpoczywa w wydrążonych kłodach drzew lub w gałęziach, wysoko nad ziemią. W niewoli wykazuje za to zachowania społeczne i zaburzenie rytmu snu (śpi głównie za dnia). Na wolności może być bardzo niebezpieczny dla człowieka, jeśli zostanie przestraszony lub zaskoczony.

Większość życia spędza na drzewach, sypiając w gnieździe z liściastym baldachimem, co świadczy o wielkich umiejętnościach wspinaczkowych. Pomagają mu w tym zakrzywione pazury, dzięki którym może wspinać się bardzo szybko, ale potrafi też udźwignąć swój ciężar na… zębach.

Najsłabiej poznany gatunek niedźwiedzia.

O niedźwiedziu malajskim wiadomo jednak niewiele – jest on najsłabiej poznanym gatunkiem niedźwiedzia.

Rozmnażanie.

Równie mało wiadomo o reprodukcji niedźwiedzia malajskiego. Zazwyczaj obserwuje się samice z jednym młodym, rzadko dwoma; ciąża trwa ok. 95 dni, ale zdarzają się duże rozbieżności: samice rodzą zarówno po 3, jak i 8 miesiącach ciąży (kolosalne znaczenie ma ilość pożywienia i indywidualne preferencje samicy). Niewykluczone również, że – podobnie do innych gatunków niedźwiedzi – biruang może opóźniać zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej, dzięki czemu młode rodzi się w czasie, gdy matka ma najwięcej zapasów tłuszczu, pogoda jest przyjazna, a ważne pokarmy sezonowe są ogólnodostępne.

Samica rodzi w pustej norze, a na świat przychodzi nagi i całkowicie bezbronny maluch. Uważa się, że młode pozostaje z mamą do momentu osiągnięcia niezależności, czyli do ok. 2 roku życia. Samice są gotowe do rozrodu po ok. 3 latach, samce – po ok. 4. Biruangi żyją średnio 25 lat na wolności, w niewoli przekraczają często 30-tkę.

Szczegółowe dane i wymiary.

Niedźwiedź malajski, biruang (Helarctos malayanus).

• Długość ciała: 120 – 150 cm (samce są o 10 – 20% większe od samic)
• Waga: 27 – 65 kg
• Długość ogona: 3 – 7 cm
• Długość życia: do ok. 25 lat na wolności, ponad 30 lat w niewoli

Niedźwiedź malajski, biruang – ciekawostki.

• Biruang jest najmniejszym gatunkiem niedźwiedzia na świecie.
• Biruang ma najdłuższy język spośród wszystkich gatunków niedźwiedzi, mierzy on bowiem 20 – 25 cm i służy jako „pułapka” na owady i miód.
• Niedźwiedź malajski ma bardzo luźną skórę na karku – kiedy złapie za nią tygrys lub pantera mglista, niedźwiedź obraca się, aby odgryźć płat skóry, którą trzyma atakujący drapieżnik.
• Niedźwiedź malajski nazywany jest czasem miodowym (Honey bear) ze względu na wieczny apetyt na miód i plastry miodowe.
• Angielska nazwa niedźwiedzia malajskiego to „sun bear”, czyli słoneczny niedźwiedź (miś).
• Z powodu kłusownictwa niedźwiedź malajski został uznany za wymarły w Tybecie, Bangladeszu i prowincji Junnan (południowe Chiny).
• Od 1994 roku niedźwiedzie malajskie przebywają w Ogrodzie Zoologicznym w Kolonii (Niemcy).
• Niedźwiedź malajski jest narażony na wyginięcie z powodu nielegalnych polowań, wylesiania oraz ataków ze strony tygrysów i pytonów siatkowych.

Polecamy.

• Niedźwiedzie
• Niedźwiedź grizzly
• Niedźwiedź andyjski, okularowy
• Niedźwiedź himalajski
• Niedźwiedź brunatny
• Baribal
• Niedźwiedź polarny
• Panda wielka
• Koala