Kret europejski (Talpa europaea)

Kret europejski (Talpa europaea)

Któż z nas nie zna bajki o Kreciku i jego słynnego „ah jo” (ach tak). Poczciwiec, swoisty symbol Czech, przyjazny i nieśmiały. Czy prawdziwy kret europejski ma wspólne cechy ze swym animowanym odpowiednikiem? Co zrobić, kiedy kret zadomowi się w naszym ogrodzie?

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: Soricomorpha
• Rodzina: kretowate
• Rodzaj: Talpa
• Gatunek: kret europejski

Wyróżniamy trzy podgatunki kreta europejskiego:

• Talpa europaea cinerea
• Talpa europaea europaea
• Talpa europaea velessiensis

Występowanie

Powszechnie występujący w Europie i Azji Środkowej. Występuje również na terenie Polski.

Pomimo stosunkowo dużej populacji niełatwo na niego trafić ze względu na tryb życia i usposobienie. Przebywa najczęściej pod ziemią tworząc systemy tuneli, które stale powiększa.

Ślady po krecie – kretowiska – spotykane są na polach, łąkach, przydomowych ogrodach i w lasach liściastych.

Kret europejski nie tworzy tuneli w glebach piaszczystych lub na nowych polach uprawnych.

Jeśli już zdecyduje się na jeden z tych obszarów, tunele kopane są płytko i spełniają raczej rolę prowizorki, aniżeli siedliska stałego.

Czy kret jest pod ochroną?

Kret w Polsce został objęty częściową ochroną gatunkową (nie podlega jednak ochronie na terenie ogrodów, szkółek leśnych, lotnisk, obiektów sportowych, upraw ogrodniczych i w ziemnych konstrukcjach hydrotechnicznych).

Charakterystyka

Tułów cylindryczny, całkowita długość ciała wynosi ok. 12 cm, samice są zwykle mniejsze od samców. Oczy niewielkie, schowane w futrze, uszy to natomiast tylko małe wybrzuszenia na skórze. Na pysku, koło nosa, wyrastają wibrysy – włosy czuciowe.

Futro

Futro zazwyczaj ciemne, ale rzeczywisty zakres kolorystyczny jest o wiele większy, ponieważ – ze względu na podziemny tryb życia – jasne ubarwienie nie jest wadą, ani przyczyną zagrożenia ze strony drapieżników. Wśród kretów występują również albinosy.

Łapy jak… łopaty

Kret posiada silne, pięciopalczaste, łopatowate łapy o zredukowanych kościach przedramienia, z wyraźnie wykrzywionymi w tył pazurami, które zostały idealnie przystosowane do kopania podziemnych tuneli. Przednie kończyny są silniejsze od tylnych.

Dobowa aktywność kreta

Kret ma interesujący dobowy cykl aktywności. Aktywny jest prze 4 godziny, po czym zapada w głęboki 3 godzinny sen i cykl się powtarza. Największą aktywność przejawia w godzinach porannych, stąd jest to pora, w której powstaje najwięcej kretowisk.

Oczy i wzrok

Ze względu na tryb życia oczy kreta również musiały poddać się zmianom przystosowawczym. Średnica oczu wynosi ok. 1mm i zostały ukryte pod miękkim futerkiem, dodatkowo zostały wyposażone w maleńkie soczewki.

Obalamy mity – kret nie jest ślepy.

Budowa siatkówki jest bardzo podobna do typowego ssaka. Zatem, wbrew powszechnej opinii dotyczącej ślepoty kretów, jego oczy umożliwiają widzenie fotopowe (dzienne).

Wykazano również, że w oczach występują stożkowe opsyny (światłoczułe receptory błonowe), jednak naukowcy do dziś przeprowadzą badania nad funkcjami, jakie mogą spełniać w aparacie wzroku kreta.

Podczas eksperymentów wykazano, że kret wycofuje się pod wpływem światła latarki, więc jest stanie rozróżniać jasność od ciemności.

Czopki zawarte w oczach raczej nie zapewniają wysokiej „rozdzielczości” obrazu, ale mogą pomagać w wykrywaniu ruchu i rozróżnianiu niektórych barw. Sugeruje się, że pod ziemią pomagają one kretowi namierzać drapieżniki, które dostały się do jego tunelu.

Dieta

Niektórzy twierdzą, że kret je tyle w ciągu doby, ile sam waży, ale informacja ta nie jest prawdziwa. Na podstawie badań wykazano, że spożywa pokarm w ilości stanowiącej ok. 50% całkowitej masy ciała. W niewoli żywi się szeroką gamą produktów: wątróbką, myszami, ryjówkami, robakami, mącznikiem. Na wolności przepada jednak za dżdżownicami.

Zachowanie

Wiosną i wczesnym latem, gdy młode krety opuszczając nory rodzinne, muszą znaleźć własne terytorium. To zmusza je do opuszczenia kryjówki i mogą stworzyć nowy system tuneli lub „wprowadzić się” w już istniejące, opuszczone.

W okresie letnim młode krety potrzebują nory bliżej powierzchni ziemi, co wynika częściowo ze stanu gleby, w którą trudno głębiej się wkopać młodemu osobnikowi lub ze względu na łatwiejszy dostęp do pożywienia.

Poza podziemiami kret preferuje osuszone zbiorniki wodne (rzeki, strumienie). Nigdy nie wybiera obszarów wodnych (mimo, iż potrafi pływać), ani wysuszonych gleb, choć – w przypadku zalania terytorium – chętnie znajdzie bardzo suchy kawałek ziemi.

Czynniki takie jak rodzaj gleby, roślinność czy wysokość nad poziomem morza nie wydają się dla niego istotne przy wyborze terenu do zamieszkania.

Czynnikiem decydującym o wyborze konkretnego obszaru jest dla kreta ilość dżdżownic, którymi się wręcz zajada.

Gniazdo

Kret europejski buduje gniazdo podziemne, w którym sypia, dla wygody wypełniając jego wnętrze suchą trawą, mchem i liśćmi. Samice korzystają z gniazd samców, gdy są gotowe do porodu. Czasami gniazdo połączone jest tunelem (rodzajem studni) z podziemnym ujęciem wód gruntowych (w sumie niezła chatka pod ziemią, trochę przypomina nam chatki Hobbitów ;))

W gnieździe znajduje się spiżarnia, w której przechowywane są żywe dżdżownice (unieruchomione przez podcięcie zwoju nerwowego).

Terytorializm

Pomimo nocnego, podziemnego i samotniczego trybu życia wydaje się, że zwierzę to jest świadome obecności innych kretów-sąsiadów.

Kret zwykle pozostaje w granicach własnego systemu tuneli (wyjątkiem jest okres godowy), jednak eksperymenty wykazały ciekawą zależność: jeśli jeden osobnik zostanie usunięty ze swojego terenu, sąsiedni kret szybko ten teren przejmie.

Jeśli natomiast dwa krety spotkają się poza okresem rozrodczym, zazwyczaj konfrontacja kończy się walką. Jest to rzadkie wydarzenie wskazujące, że mimo nachodzenia na siebie areałów osobniczych kret rzadko spotyka innego kreta i unika sytuacji, w których zachowywałby się agresywnie (zresztą, czy widzieliście aby Krecik w bajce był agresywny :)?).

Terytorium i systemy tuneli

Stałe systemy tuneli, zwłaszcza w glebach gliniastych, mogą być używane przez wiele pokoleń kretów. Europejskie krety budują podziemne, złożone „fortece” składające się z ponad 750 kg gleby. Wewnątrz twierdze zawierają 1 lub więcej gniazd i sieć tuneli.

Tunele drążone są zazwyczaj na głębokości od 10 do 50 cm, ich średnica wynosi ok 6 cm. Sieć tuneli może mieć długość od 100 do 200 metrów (nierzadko nawet ok. 1 kilometra). Terytorium jednego kreta wynosi zazwyczaj od 2 do 6 tys. m².

Prędkość drążenia korytarzy przez kreta wynosi od 12 do 15 metrów na godzinę.

Samice budują inaczej swoje systemy tuneli niż samce. Podczas, gdy samica tworzy nieregularną sieć, samiec ma tendencję do budowania długich i prostych tuneli z odgałęzieniami.

Kopce

Największe kopce krety tworzą na glebach podmokłych (bagiennych). Wówczas ich wysokość może dochodzić nawet do 90 cm!

Rozmnażanie

Kret ma tylko jeden okres godowy w roku i jest on stosunkowo krótki. Odbywa się wiosną, na przestrzeni kilku tygodni, w marcu i kwietniu. Zazwyczaj samotne samce, w tym okresie robią wiele, aby się spotkać z samicami.

Przez większość roku samce i samice wyglądają niemal identycznie, ale w sezonie rozrodczym samice stają się łatwo rozpoznawalne, bowiem w połowie lutego, tuż za łechtaczką pojawiają się zagłębienia, które są ze sobą połączone i tworzą poprzeczną szczelinę prowadzącą do pochwy znajdującej się wewnątrz jamy brzusznej. Wewnętrzne narządy rozrodcze u obu płci powiększają się znacznie w okresie godów.

Zachowanie samic nie zmienia się zbytnio, ale samce mające tendencję do pozostawania na tym samym obszarze w okresie zimowym, mogą się przeprowadzać (nawet do ok. 800 m od poprzedniego gniazda!), w poszukiwaniu partnerki. Podróżują przez istniejące systemy tuneli, a jeśli nie mogą znaleźć nory, kopią nową.

Kopulację obserwowano na powierzchni ziemi, ale nie wiadomo, czy są to przypadki odosobnione czy powszechne, bowiem zarejestrowano również stosunki płciowe w gniazdach.

Ciąża trwa 4 – 5 tygodni, a większość narodzin ma miejsce pod koniec kwietnia lub na początku maja. Wielkość miotu waha się od 2 do 7 młodych. Laktacja trwa kolejne 4 – 5 tygodni, w tym czasie młode nie opuszczają gniazda. Wraz z końcem czerwca muszą porzucić rodzinną norę…

Dojrzałość płciową osiągają po osiągnięciu 1 roku.

Krtek, czyli Krecik – czeski symbol

W 1956 roku kret europejski stał się inspiracją dla stworzenia bohatera cyklu filmów animowanych produkcji czechosłowackiej (później czeskiej) pt.: „Krecik” (czes. Krtek).

W Pradze możecie spotkać sklep poświęcony Krecikowi 🙂 Pluszową maskotkę można nabyć we wszystkich rozmiarach i stylizacjach.

Jak pozbyć się kreta z ogrodu?

Pamiętajmy, że choć kret wydaje się dla działkowców szkodnikiem, to nie powinniśmy go ot tak sobie zabijać. Jest wiele sposobów na wypłoszenie kreta, o których można przeczytać w sieci. Są to między innymi:

• Podziemne zapory
• Pułapki otwierające się z zewnątrz
• Płoszenie zapachem
• Płoszenie dźwiękami niskiej częstotliwości
• Cierpliwość 🙂

Szczegółowe dane i wymiary

Kret europejski (Talpa europaea)

• Długość: 11,3 – 15,9 cm
• Długość ogona: 2 – 4 cm
• Masa: 72 – 128 g
• Długość życia: 2 – 3 lata (maksymalnie 5 lat)

Kret europejski – ciekawostki

• Poza czarnym kolorem futra kret europejski może być biały, jasnoszary, ciemnoszary lub jasnobrązowy.
• Ma bardzo wyczulony słuch, może słyszeć dźwięki o niskiej częstotliwości.
• W ślinie kreta istnieją toksyny paraliżujące dżdżownice.
• Choć wydaje się gruby, jest to raczej zasługa jego puszystego futra, bowiem kret to chude zwierzę, posiadające ok. 3 g tłuszczu podskórnego.
• Naukowcy spodziewali się, że występowanie kretów na obszarach bogatych w dżdżownice przyczyni się do wyraźnego zmniejszenia ich liczebności, ale w praktyce nie stało się tak, jak oczekiwano.
• W 1951 roku nakręcono film o Supermanie pt.: „Superman i Człowiek-Kret” (ang. Superman and the Mole-Men).
• Kret chrapie podczas snu.
• Kret nie zapada w sen zimowy. Zimę spędza na głębokości 50-60 cm poniżej poziomu zamarzania gruntu.

Polecamy

• Świnka morska
• Świstaki
• Kapibara
• Skunks
• Rosomak
• Panda mała