Kałamarnice (Teuthilda) – giganty z głębin

Mityczny Kraken ożywiony

Największe kałamarnice swoim wyglądem wzbudzają postrach wśród wielu zwierząt morskich. Wyposażone w mordercze macki mają wygląd jak z nocnego koszmaru. Są również pierwowzorem i ucieleśnieniem mitycznego Krakena… Przerażają od wieków w opowieściach, legendach, filmach i grach… Kałamarnice oddzieliły się od innych głowonogów w okresie jurajskim. Kałamarnice są szybkimi pływakami, poruszającymi się za pomocą napędu „odrzutowego” i zazwyczaj lokalizują swoją ofiarę na kierując się wzrokiem. Należą do najbardziej inteligentnych bezkręgowców, a grupy kałamarnic Humboldta obserwowano wspólnie polujące.

Klasyfikacja

• Typ: mięczaki (Mollusca)
• Gromada: głowonogi (Cephalopoda)
• Rząd: kałamarnice (Teuthilda)              

Kałamarnice dzielone są na dwa podrzędy Myopsina i Oegopsina. Do tej grupy zalicza się prawie 300 głowonogów, a niektórzy przedstawiciele tego gatunku to:

• Kalmar argentyński (Illex argentinus)
• Kalmar europejski (Todarodes sagittatus)
• Kalmar patagoński (Loligo gahi)
• Kalmar pospolity, kałamarnica zwyczajna (Loligo vulgaris)
• Kalmar szelfowy (Loligo reynaudii)
• Kalmarowiec głębinowy (Lycoteuthis lorigera)
• Kalmarownik długoramienny (Chiroteuthis veranii)
• Kałamarnica długopłetwa (Doryteuthis pealeii)
• Kałamarnica Humboldta (Dosidicus gigas)
• Kałamarnica kalifornijska (Doryteuthis opalescens)
• Kałamarnica kolosalna (Mesonychoteuthis hamiltoni)
• Kałamarnica krótkopłetwa (Illex illecebrosus)
• Kałamarnica olbrzymia, kalmarzec (Architeuthis dux)

Występowanie

Wszystkie gatunki kałamarnic zamieszkują otwarte wody oceanów – niektóre z nich żyją na szelfach, a inne w głębinach. Przypuszczalnie nie zagłębiają się dalej niż 1200 metrów, a optymalna dla nich głębokość to 300-400 metrów.

Budowa ciała

Główną cechą kałamarnic jest obły kształt ciała oraz 10 ramion. Dwa z nich mają wyraźnie większą długość i kurczliwość. Są też uzbrojone w przyssawki i chitynowe haczyki lub otoczone chitynowym wałem. Płetwy znajdują się zazwyczaj z tyłu ciała i są wytwarzane przez tzw. płaszcz. Obrośnięta nim jest także muszla zbudowana z chityny.

Do głowy kalmarów przyczepionych jest 8 ramion i dwie macki, które nie odrastają, kiedy zostaną oderwane.

Usta wyposażone są w ostry dziób, który służy głownie do zabijania. Zbudowany jest najczęściej z chityny oraz białek i w przeciwieństwie do zębów innych gatunków zwierząt morskich – nie zawiera minerałów.

Skóra kałamarnic pokryta jest chromatoforami, czyli komórkami barwnikowymi, które umożliwiają głowonogom zmianę koloru ciała w zależności od otoczenia.

Wymiary

Większość gatunków kałamarnic nie przekracza długości 60 cm.

Kałamarnica olbrzymia, kalmarzec (Architeuthis dux)

Kałamarnica ta z dużym prawdopodobieństwem mogła stanowić źródło legend o mitycznym Krakenie.

• Długość ciała: do 18 metrów
• Długość macek: do 12 metrów
• Średnica oczu: do 37 centymetrów
• Waga: 150-275 kilogramów (w zależności od płci)

Drugi z największych gatunków to kałamarnica kolosalna, której waga może osiągać nawet 500 kg.

Kałamarnica kolosalna (Mesonychoteuthis hamiltoni)

• Długość ciała: do 20(?) metrów (największy wyłowiony osobnik miał 10 m długości)
• Długość macek: do 15 metrów
• Średnica oczu: do 30 centymetrów
• Waga: ok. 500 kilogramów

Wzrok i słuch

Oczy kałamarnic umieszczone są po dwóch stronach głowy i zawierają twardą soczewkę. Obraz wyostrza się poprzez zmianę jej pozycji, a nie kształtu w oku, jak w przypadku człowieka. Słuch kałamarnic jest najprawdopodobniej ograniczony.

Pożywienie

Kałamarnice żywią się głównie rybami, skorupiakami, małżami, płazińcami oraz innymi głowonogami.

Tryb życia

O zwyczajach kałamarnic wciąż wiadomo bardzo niewiele. Sporne jest nawet to jak szybko rosną i ile żyją. Część naukowców twierdzi, że ich ciała wydłużają się bardzo szybko, ale ich maksymalny wiek nie przekracza dwóch lat. Według innej teorii jest zupełnie na odwrót – kałamarnice rosną wolno, ale żyją długo.

Taka informacyjna rozbieżność wynika głównie z faktu, że większość danych o tych zwierzętach pochodzi z badań martwych osobników wyrzuconych na brzeg morza lub nawet szczątków znalezionych we wnętrzach kaszalotów.

Polowanie

Największe gatunki kałamarnic są aktywnymi drapieżnikami.Do polowania wykorzystują swoje długie macki. Dorosłe osobniki osiedlają się zazwyczaj na obszarze o stałej faunie, a młode wędrują i odżywiają się zmiennym pokarmem. Najmniejsze okazy kałamarnic zaliczane są do owoców morza.

Zagrożenia

Pomimo że kałamarnice są groźnymi morskimi drapieżnikami – same również mogą stać się ofiarami. Ich głównym wrogiem jest kaszalot, a w swojej diecie ma je również rekin polarny.

Komunikacja

Niektóre – bardziej uspołecznione – gatunki kałamarnic potrafią także komunikować się ze sobą, głównie za pomocą zmiany koloru skóry.

Inteligencja

Kałamarnice są najprawdopodobniej zwierzętami wyjątkowo inteligentnymi.

Kałamarnice są także bardzo zręczne i potrafią manipulować obiektami, prawie tak dobrze jak ludzka dłoń. Znane są także przypadki używania narzędzi, np. muszli jako schronienia.

Kałamarnice – ciekawostki. Czy wiesz, że…

• W lutym 2007 roku nowozelandzki statek rybacki złapał kolosalną kałamarnicę o wadze 495 kg i długości 10 m. Jest to największy udokumentowany naukowo okaz głowonoga.
• Kałamarnice mają aż trzy serca.
• Pierwszą żywą kałamarnicę olbrzymią udało się nagrać dopiero w 2011 roku w pobliżu wysp Ogasawara oddalonych o 1000 km od Tokio.
• Najprawdopodobniej mityczny potwór Kraken był właśnie kałamarnicą olbrzymią.
• Podobnie wielkie oczy jak kałamarnice miały ichtiozaury, gady, które wkroczyły z lądu do morza i występowały w morzach i oceanach przez 160 milionów lat – od triasu, przez jurę aż do kredy.

Polecamy

• Mięczaki
• Morskie
• Ośmiornice
• Ichtiozaury
• Rekin wielorybi
• Rekiny – zabójcy z głębin
• Żaglica – najszybsza ryba na świecie
• Wieloryb – płetwal błękitny
• Płaszczka – Manta – Diabeł morski
• Delfiny
• Orka – postrach oceanów