Hełmogłowik biały i hełmogłowik czarny.

Hełmogłowik biały (Antilophia bokermanni) i hełmogłowik czarny (Antilophia galeata).

O istnieniu hełmogłowika białego dowiedzieliśmy się 16 lat temu, ale hełmogłowika czarnego znano już wcześniej. Do dzisiaj jednak równie mało wiemy o obu przedstawicielach rodzaju Antilophia. Mimo to intensywne obserwacje pozwoliły odkryć kilka tajemnic tych pięknych, egzotycznych ptaków. Poznajmy je dzięki niniejszemu artykułowi.

Klasyfikacja

• Gromada: ptaki
• Rząd: wróblowe
• Rodzina: gorzyki
• Rodzaj: Antilophia
• Gatunki:
  • Hełmogłowik biały
  • Hełmogłowik czarny

Hełmogłowik biały, skoczek królewski (Antilophia bokermanni)

Występowanie

Hełmogłowik biały jest endemitem płaskowyżu Chapada do Araripe położonym w brazylijskim stanie Ceará (północno – wschodni region kraju). Obszar występowania gatunku zajmuje teren 50 km długości i 1 km szerokości, ale obszar rozrodu zajmuje tylko 1 km², na którym w 2000 r. wybudowano park rozrywki. Uważa się, że hełmogłowik biały może przebywać w innych rejonach, ale póki co nie ma to żadnych dowodów.

Charakterystyka

Wygląd

Hełmogłowik biały, jak większość gorzyków, wykazuje wyraźny dymorfizm płciowy pod względem upierzenia. Samce pokryte są białymi piórami na całej powierzchni ciała, czarne są lotki i ogon, natomiast od karku do podstawy dzioba widoczny jest czerwony pas, który z przodu zakończony jest charakterystycznym grzebykiem. Czerwone są również tęczówki. Ubarwienie samic nie jest tak imponujące, dominują na nim bowiem odcienie oliwki i jasnej zieleni. Hełmogłowik biały osiąga ok. 15 cm długości, ok. 22 cm rozpiętości skrzydeł i wagę ok. 20 g.

Ekologia

Zamieszkuje średnie i wysokie warstwy lasów, skraje łąk i zbocza. Preferuje obszary wilgotne, głównie w pobliżu lasów bogatych w źródła i strumienie. Prawdopodobnie żywi się małymi owocami; niedawno wykazano, że w diecie tego ptaka występuje 21 gatunków roślin.

Łączenie w pary odbywa się między listopadem i kwietniem. Samce wykazują największą aktywność między 10.00 a 14.00, ale najwyższy poziom owej aktywności przypada na wrzesień i październik, kiedy poziom opadów jest najniższy. Lęgi odbywają się natomiast w porze deszczowej, w tym czasie samica składa 2 jaja, które wysiaduje bez pomocy partnera zajmującego się wtedy obroną terytorium. Do tej pory wszystkie znalezione gniazda hełmogłowika ulokowane były w roślinach zwisających nad zbiornikami wodnymi, ale najnowsze odnalezione lęgowiska znajdowały się w gęstym lesie, z dala od strumieni czy źródeł.

Odkrycie, populacja, zagrożenia

Gatunek odkryto w 1998 roku, a dokonali tego Galileu Coelho i Weber Silva. Nadali mu naukową nazwę Antilophia bokermanni na cześć brazylijskiego zoologa Wernera Bokermanna, zmarłego w 1995 r. W 2006 r. wielkość populacji oszacowano na ok. 800 osobników. W roku 2010 na podstawie wnikliwych obserwacji doliczono się dokładnie 779 hełmogłowików, co sugeruje, że populacja gatunku jest stosunkowo stabilna.

Rejony otaczające płaskowyż Chapada do Araripe zostały w znacznym stopniu przekształcone na tereny rolnicze, głównie pod uprawę bananów, kukurydzy, pomidorów i fasoli. Wiele z tamtejszych pól stało się pastwiskami dla bydła i działkami budowlanymi. Wzdłuż stoku płaskowyżu wybudowano kilka parków rozrywki oraz baseny, co wiąże się z rozległym wylesianiem na rzecz rurociągów, zjeżdżalń i spirali. Mimo stworzenia dużego wodnego parku rozrywki, hełmogłowik biały przetrwał i ma się całkiem nieźle. Wielkie obszary lasów zostały też zniszczone na skutek pożarów, które miały miejsce w roku 2004 i 2005. Wiadomo, że na terenach tych istniało 7 aktywnych gniazd hełmogłowika. We wrześniu 2010 wybuchł kolejny pożar w rejonach zajmowanych przez ten gatunek.