Pierwsze odkryte dinozaury – Iguanodon i megalozaur

Dinozaury (Dinosauria)

Odkrycie wielkich skamieniałych kości wykazało, że żyły kiedyś na świecie niezwykłe, duże i nieznane gady. Zwierzęta te zostały ochrzczone przez słynnego angielskiego anatoma i paleontologa Richarda Owena (1804-1892), który w 1842 roku nadał im nazwę naukową Dinosauria.

Richard Owen nazwę Dinozaury (Dinosauria) utworzył z greckich słów deinos (straszny, przerażający) oraz sauros (gad, jaszczur).

Owen zaliczył do dinozaurów trzy niedokładnie poznane formy zwierząt lądowych, różniące się znacznie od gadów współczesnych.

Początkowo Owen traktował dinozaury jako jeden rząd. W 1887 roku jednak Harry Govier Seeley na podstawie budowy kości miednicy podzielił dinozaury na dwie oddzielne linie:

• Saurischia (gadziomiedniczne)
• Ornithischia (ptasiomiedniczne)

Podział ten uznawany jest do dziś.

W wcześniejszym artykule przedstawiliśmy już cetiozaury, dziś dwa kolejne gady, których okrycie zapoczątkowało erę poszukiwań dinozaurów: roślinożerny iguanodon oraz drapieżny megalozaur.

Iguanodon czyli ząb legwana

Iguanodon (Iguana = legwan + odon = ząb – „ząb legwana”) był dużym, ciężkim ornitopodem występującym w dużych stadach, który zbierał rośliny rogowym dziobem i żuł zębami za pomocą niezwykłego mechanizmu ruchów szczęk. Równie osobliwie wyspecjalizowane były jego pięciopalczaste „dłonie”, z kciukiem w kształcie kolca, trzema środkowymi palcami zakończonymi kopytkami i chwytnym palcem piątym.

Był zapewne spokojnym roślinożercą mogącym stać i chodzić zarówno na dwóch, jak i na czterech nogach. Młode osobniki, o dość krótkich przednich łapach, były raczej dwunożne.

Dorosłe miały natomiast dłuższe i mocniejsze kończyny przednie, mogły więc się podpierać trzema środkowymi palcami „rąk”, kiedy pochylały się np. u wodopoju lub pasąc się. O tym, że dorosłe osobniki czasem poruszały się w postawie czworonożnej świadczą też niektóre ich tropy.

Szczegółowe dane/wymiary

Iguanodon

Wielkość:

• Długość: 8–12.5 m
• Waga: 3 – 5 ton (Iguanodon bernissartensis 8.5 tony)

Żył:
126-122 mln lat temu

Epoka:
Wczesna Kreda

Pokarm:
Rośliny

Występowanie:

• Europa: Anglia, Belgia, Niemcy
• Wczesna kreda

Klasyfikacja:

• Nadrząd: dinozaury
• Rząd: dinozaury ptasiomiedniczne
• Podrząd: cerapody
• Infrarząd: ornitopody
• Rodzaj: iguanodon

Megalozaur (Megalosaurus ) – „wielki jaszczur”

Mniej więcej w tym samym czasie, gdy Mantell starał się zidentyfikować swoje znaleziska, profesora Williama Bucklanda zainteresowała pewna szczęka ze sztyletowatymi, zakrzywionymi zębami. Tę oraz inne duże skamieniałe kości znaleziono w jurajskich osadach w pobliżu Stonefield w Oxfordshire. Buckland opublikował pierwszy naukowy opis dinozaura w 1824 roku, nadając temu mięsożernemu zwierzęciu naukową nazwę Megalosaurus („wielki jaszczur”).

Szczegółowe dane/wymiary

Megalozaur (Megalosaurus)

Wielkość:
Długość 9-10 metrów
Wysokość: 200 cm
Waga: 600 – 2500 kg

Żył:
166 mln lat temu

Epoka:
Środkowa Jura

Pokarm:
Mięso

Występowanie:
Europa (Wielka Brytania, Francja)

Klasyfikacja:
Nadrząd: dinozaury
Rząd: dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd: teropody
Nadrodzina: megalozauroidy
Rodzina: megalozaury
Rodzaj: Megalozaur
Gatunek typowy: Megalosaurus bucklandii

Polecamy

• Ornitopody – największe dinozaury ptasionogie
• Pierwsze odkryte dinozaury – Cetiosaurus