Pangolin gruboogonowy / łuskowiec indyjski (Manis crassicaudata)

Ten dziwaczny przedstawiciel ssaków, mimo raczej niedużych rozmiarów, świetnie broni się przed azjatyckimi drapieżnikami takimi jak tygrys. Choć nie jest tak zadziorny jak miodożer czy rosomak, potrafi bez szwanku wyjść z niebezpiecznej w skutkach konfrontacji.

Jeżeli nie wiecie, jakim cudem ten niepozorny zwierz daje sobie radę w bezwzględnym świecie azjatyckich zabójców, spójrzcie na jego zdjęcie. Fakty z życia pangolina, zawarte w poniższym artykule, dopełnią Waszą wiedzę i pokażą, że nawet mały, łagodny ssak może z powodzeniem żyć w dzikim, pełnym niebezpieczeństw ekosystemie.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: łuskowce
• Rodzina: łuskowcowate
• Rodzaj: Manis
• Gatunek: pangolin gruboogonowy, pangolin indyjski, łuskowiec indyjski, łuskowiec gruboogonowy, (Manis crassicaudata)

Pangolin gruboogonowy należy do rodziny łuskowcowatych (Manidae). Łuskowcowate nazywane są również czasami pangolinami. Pangoliny zamieszkują dwa kontynenty – Azję i Afrykę. Cała rodzina obejmuje jeden rodzaj i 8 gatunków:

• Łuskowiec długoogonowy (Manis tetradactyla)
• Łuskowiec leśny (Manis tricuspis)
• Łuskowiec stepowy (Manis temminckii)
• Łuskowiec / Pangolin filipiński (Manis culionensis)
• Łuskowiec / Pangolin gruboogonowy / indyjski (Manis crassicaudata)
• Łuskowiec / Pangolin jawajski (Manis javanica)
• Łuskowiec / Pangolin olbrzymi (Manis gigantea)
• Łuskowiec / Pangolin pięciopalczasty (Manis pentadactyla)

W dzisiejszym artykule naszą uwagę skoncentrujemy na pangolinie (łuskowcu) gruboogonowym.

Występowanie

Pangolin gruboogonowy żyje na terenach Indii, Nepalu, Sri Lanki i Pakistanu. Zajmuje różnorodne siedliska, w tym tropikalne lasy, równiny i niskie zbocza górskie. Można go jednak spotkać również na łąkach, w lasach wtórnych, a także na obszarach pustynnych. Czasem zapuszcza się na wysokie szczyty, dochodzące nawet do 2300 m n.p.m. Najchętniej przebywa jednak na terenach pokrytych miękką glebą, w której może kopać nory.

W przeciwieństwie do swego afrykańskiego krewnego, pangolin gruboogonowy nie mieszka na drzewach, ale chętnie kopie nory blisko zarośli i drzew właśnie. Rośliny są również ważnym elementem jego diety.

Charakterystyka

Wygląd

Długość ciała mieści się w przedziale 45-75 cm, sam ogon mierzyć może natomiast 33-45 cm. Ciężar wynosi przeważnie 10-16 kg. Samce są na ogół większe od samic, dlatego w obrębie gatunku dostrzega się dymorfizm płciowy.

Głowa jest mała i kształtem przypomina trójkąt, sylwetka jest natomiast smukła i wydłużona.

Na każdej łapie widocznych jest 5 potężnych pazurów, spośród których aż 3 przystosowane są do kopania nor lub odnajdywania gniazd swych ofiar. Zwierzę to nie posiada jednak zębów, więc głównym narządem umożliwiającym jedzenie jest lepki język mierzący 23-25,5 cm długości (przypomina w tym mrówkojady i tamanduy). W trawieniu pomagają mu również silne mięśnie brzucha.

Pancerz – łuski

Grzbiet i głowę pangolina pokrywa 15-18 rzędów twardych łusek, na ogonie występuje 14-15 rzędów. Mają one kolor brązowożółty lub szarożółty. Zastępują zwierzęciu sierść i pełnią podobną do niego funkcję – chronią przed atakami drapieżników, pasożytami, zimnem, a także skaleczeniami w trakcie kopania nor. Nie pokrywają one spodu ciała, w tym wewnętrznych części kończyn.

Pancerz chroniący pangoliny jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech, którymi natura je obdarzyła. Łuski są z keratyny, ich liczba waha się od 160 do 200. Od 40 do 46% wszystkich łusek znajduje się na ogonie. Łuski te są powodem, dla którego poluje się na pangoliny… Osiągają one wymiary 6,5-7×8 cm i wagę 7-10 gram każda. Łuski wraz z grubą skórą (pangolin to gruboskórny zwierz ;)) mogą stanowić od 1/4 do 1/3 masy całego zwierzęcia.

Dieta

Pangolin żywi się prawie wyłącznie owadami: chrząszczami, termitami, mrówkami, karaluchami. Może spożywać także larwy, jaja i robaki (np. dżdżownice). Dietę uzupełnia roślinami, a także piaskiem i gliną. Ponieważ nie posiada zębów, zdarza mu się połykać kamienie, które rozcierają pokarm w żołądku otoczonym silnymi mięśniami, ułatwiającymi dodatkowo proces trawienia (który de facto w całości przebiega w żołądku).

Zdobywanie pokarmu

Zmysły wzroku i słuchu są słabe, ale pangolin dobrze radzi sobie przy pomocy węchu. Dzięki niemu potrafi namierzyć gniazda termitów i mrówek. Kiedy już tego dokona, do akcji wkraczają długie pazury, mające za zadanie rozkopać nawet bardzo twarde podłoże. Cienki, długi język potrzebuje za to małego otworu, aby „łowić” podziemne insekty. Pełni on funkcję lepu, do którego przyklejają się mrówki i termity. W podobny sposób pangolin pije wodę.

Pangolin dysponuje dwukomorowym żołądkiem: jedna z komór służy do przechowywania pokarmu, druga, stanowiąca 1/5 objętości żołądka, jest szorstka i pokryta grubą tkanką mięśniową. Zadaniem drugiej komory jest „rozgryzienie” i dokładne strawienie pokarmu, zanim trafi on do jelit.

Tryb życia

Pangolin prowadzi nocny tryb życia, większość czasu spędzając na kopaniu nor i poszukiwaniu jedzenia. Prawie przez cały rok żyje samotnie, wyjątkiem jest sezon godowy – w tym czasie samiec i samica mieszkają w jednej norze.

Pangolin tworzy 2 rodzaje nor: pierwszy służy do znajdywania pożywienia, drugi rodzaj nor to domy. Ich głębokość waha się w zależności od rodzaju gleby. Na podłożu miękkim długość korytarza może dochodzić nawet do 6 m, ale w skalistym, twardym gruncie pangolin jest w stanie stworzyć norę o głębokości nie przekraczającej 2 m. Wejście do wnętrza jest zazwyczaj przykryte cienką warstwą ziemi, aby drapieżnik nie mógł odkryć schronienia.

Jedną norę mieszkalną pangolin wykorzystuje przez kilka miesięcy. Po tym czasie, nieopodal starej, tworzy nową. Często jednak pangolin przeprowadza się z powrotem do starego gniazda.

Kiedy poza norą poczuje się zagrożony, zwija się w kłębek jak jeż. Zamiast kolców eksponuje jednak szerokie łuski pełniące funkcję zbroi. Dodatkowym mechanizmem obronnym tego ssaka jest także wydzielana z gruczołów przyodbytowych cuchnąca substancja o żółtym zabarwieniu (podobnie jak skunks czy ratel).

Choć nie mieszka na drzewach, potrafi się po nich poruszać. Bardzo mu w tym pomaga chwytny ogon i ostre pazury. Na drzewach znajduje się bowiem wiele gatunków mrówek oraz jadalne dla pangolina kwiaty. Większość czasu spędza jednak na ziemi, dlatego uważany jest za zwierzę naziemne.

Rozmnażanie

Do tej pory bardzo powierzchownie poznano tryb rozmnażania pangolina gruboogonowego. Wiadomo, że samce i samice w okresie godowym mogą mieszkać w jednej norze, ciąża trwa 65-70 dni, a za jednym razem samica rodzi zwykle 1 młode (zdarzały się jednak przypadki bliźniąt). Tuż po urodzeniu młody pangolin waży 235-400 g i mierzy ok. 30 cm długości. Noworodki mają otwarte oczy i miękkie łuski, spomiędzy których wystają pojedyncze włosy. Po narodzinach matka nosi młode na ogonie, choć już od urodzenia potrafi się ono poruszać samodzielnie. W sytuacji zagrożenia młode chowa się pod brzuch matki.

Szacuje się, że najwięcej porodów ma miejsce w styczniu, lipcu i listopadzie. Po ok. 1 miesiącu młode przebywa na wierzchniej części ogona matki w czasie, gdy poszukuje ona pożywienia. Po ok. 3 miesiącach maluch zostaje odstawiony od sutka.

Łuskowce (pangoliny) a koronawirus Novel Coronavirus (2019-nCoV)

Śmiertelna epidemia koronawirusa w Chinach mogła rozprzestrzenić się z nietoperzy na ludzi poprzez nielegalny handel i przemyt pangolinów, jedynych na świecie ssaków pokrytych łuskami. Są one cenione w Azji jako przysmak i wykorzystywane w chińskiej medycynie.

„To odkrycie będzie miało ogromne znaczenie dla zapobiegania i kontroli pochodzenia wirusa”, przekazali dziś naukowcy z South China Agricultural University, który kierował badaniami, w tym zakresie.

Szczegółowe dane / wymiary

Pangolin gruboogonowy (Manis crassicaudata)

• Długość ciała bez ogona: 45-75 cm
• Długość z ogonem: 84-122 cm
• Długość ogona: 33-45 cm
• Waga: 10-16 kg
• Długość życia: ponad 19 lat w niewoli. Nie wiadomo jednak, jak długowieczny jest na wolności

Pangolin gruboogonowy – ciekawostki

• Inne nazwy pangolina gruboogonowego to pangolin indyjski i łuskowiec indyjski.
• Łuski stanowią ok. 1/4 masy ciała zwierzęcia.
• Pangolin gruboogonowy pada ofiarą myśliwych dla mięsa, które wielu uważa za smaczne. Z jego tłuszczu produkuje się również leczniczy olej. Łuski stosowane są jako biżuteria, a ze skóry tworzy się buty.
• Pangolin jest bardzo pożytecznym zwierzęciem, zjada bowiem termity będące odpowiedzialne za niszczenie upraw i budynków.

Polecamy

• Szczerbaki
• Pancerniki
• Jeże
• Jeżozwierze
• Tamanduy
• Leniwce
• Kolczatka australijska