KonieSsakiZwierzęta

Konie i kucyki

Konie

Istoty stworzone do biegu i wolności, które w pewnym stopniu zostały jednak ujarzmione przez człowieka. Współczesne konie stały się symbolem siły, odwagi i piękna, a ich relacje z ludźmi wielu nazywa przyjaźnią. Zawdzięczamy im wiele: to one pomagały transportować ciężkie przedmioty, przewozić ludzi w czasach „bezsamochodowych” i zdobywać nowe terytoria.

Dzisiaj konie angażuje się nie tylko w sportach, ale również w rehabilitacji psycho – ruchowej zwanej hipoterapią. Okazuje się zatem, że konie do tej pory są nam bardzo potrzebne w codziennym życiu, dlatego powinny otrzymywać od nas szacunek, miłość i wsparcie.

Klasyfikacja

Koń
Koń i sowa.

Rasy koni

Rasy koni dzielimy ze względu na ich pochodzenie oraz czy są to rasy naturalne czy sztucznie wyhodowane przez człowieka. Jak przykład rasy naturalnej może posłużyć kuc szetlandzki, który początkowo występował jedynie na Wyspach Szetlandzkich. Jako przy przykład rasy sztucznie stworzonej przez człowieka można wskazać np. konie pełnej krwi angielskiej, które zostały wyhodowane pod kątem szybkości, stąd ich udział w wyścigach.

Konie dzielimy również na typy gorącokrwiste (lekkie, sprawne – sportowe), zimnokrwiste (o silnej, masywnej budowie – konie robocze i kuce) oraz ciepłokrwiste (mieszane).

Konie gorącokrwiste:
  • Rasy europejsko-amerykańskie
  • Rasy koni orientalnych
  • Południowoamerykańskie rasy koni

Obecnie wyróżniamy ponad 350 ras koni.

Dzikość w sercu...
Dzikość w sercu…

Ewolucja konia

Na przestrzeni wieków konie przystosowały się do przetrwania na otwartych terenach, pokrytych ubogą roślinnością. Przebywały w ekosystemach, w których duże pasące się zwierzęta, głównie przeżuwacze, nie wyewoluowały.

Konie i inne koniowate z rzędu nieparzystokopytnych dominowały w trzeciorzędzie. W przeszłości w rzędzie nieparzystokopytnych znajdowało się 14 rodzin, ale do czasów współczesnych przetrwały tylko 3: koniowate (konie i spokrewnione z nimi gatunki), tapiry i nosorożce.

Konie
Konie i ich piękno.

Przodkowie współczesnych koni

Za najwcześniejszego przedstawiciela koniowatych uważa się niewielkie ssaki z rodzaju Hyracotherium. Żyły na Ziemi w epoce eocenu, od 45 do 55 mln lat temu. Na ich kończynach tylnych rosły po 3 palce, na przednich po 4. Na drodze ewolucji dodatkowe palce z przednich kończyn zanikły, co wiąże się z pojawieniem nowych koniowatych z rodzaju Mesohippus, które zamieszkiwały naszą planetę ok. 35 mln lat temu.

W ciągu kolejnych wieków dodatkowe boczne palce skurczyły się, aż w końcu znikły całkowicie. Tak oto na Ziemi pojawiły się znane nam dziś koniowate. Z czasem wydłużyły się także kości kończyn, dzięki czemu zwierzęta mogły rozwijać duże prędkości. Poza kończynami zmieniły się również zęby; wcześniejsze koniowate posiadały uzębienie przystosowane do rozcierania miękkich roślin tropikalnych. Późniejsze koniowate były już w stanie spożywać twardy materiał roślinny, np. trawy porastające rozległe równiny.

Zakłada się, że współcześni przedstawiciele z rodzaju Equus potrzebowali ok. 5 mln lat na to, aby wyewoluować do formy takiej, jaką znamy dziś wszyscy.

Najprawdopodobniej współczesne konie wywodzą się od leśnych liściożerców, które z czasem zmieniły swe preferencje żywieniowe na trawy z regionów półpustynnych całego świata, w tym na stepach Eurazji i północnoamerykańskich Wielkich Równinach.

Koń i człowiek
Koń i człowiek…

Rozmiary

Wysokość koni, tak jak u wielu innych zwierząt czworonożnych, mierzy się od podłoża do tzw. kłębu – najwyższego, nieruchomego punktu tułowia, czyli miejsca styku szyi i grzbietu. W weterynarii miejsce to nazywa się okolicą międzyłopatkową.

Podobne artykuły

Wielkość konia zależna jest od gatunku i rasy. Lekkie udomowione konie jeździeckie mierzą 142-163 cm wysokości w kłębie i mogą osiągać ciężar 380-550 kg. Duże osobniki mierzą 157-173 cm wysokości w kłębie, ważą natomiast od 500 do 600 kg. Ciężkie konie pociągowe mierzą od 163 do 183 cm wysokości w kłębie, osiągając przy tym ciężar od 700 do 1000 kg. Konie Przewalskiego mierzą od 122 do 142 cm wysokości w kłębie i ważą od 200 do 340 kg, natomiast wymarłe tarpany mogły osiągać od 110 do 145 cm wysokości przy wadze 300-450 kg.

Koń
Koń.

Kucyki

Sytuacja wygląda nieco inaczej z końmi w typie kuca. Choć kuce są taksonomicznie końmi, są od nich znacznie niższe. Różnice między kucami i zwykłymi końmi kryją się także w budowie ciała i temperamencie.

Istnieje wiele klasyfikacji pomiarowych odróżniających kuce od koni standardowych. Międzynarodowa Federacja Jeździecka (fr. Fédération Équestre Internationale, w skrócie FEI) ustaliła, że kucami określa się konie, których wysokość w kłębie, bez podków, nie przekracza 148 cm (z podkowami 149 cm). Kryteria te są jednak o wiele bardziej złożone. Rasy takie jak Falabella i inne konie miniaturowe mogą mierzyć ok. 76 cm wysokości w kłębie, ale nie są klasyfikowane jako kuce, a jako bardzo małe konie.

Kucyk a koń – różnice

Kucyki często mają grubsze grzywy i futro, niż przeciętne konie domowe. Mają także proporcjonalnie krótsze nogi, szerszy korpus, grubszą i krótszą szyję oraz krótszą czaszkę z szerokim czołem. Wydaje się także, że kucyki mogą mieć spokojniejsze usposobienie od koni, ale taki sam poziom inteligencji.

Koń.
Koń.

Zmysły

Wzrok

Jako potencjalne ofiary drapieżnych ssaków, konie przystosowane zostały do obserwacji swojego otoczenia. Najbardziej jaskrawym tego przykładem są duże oczy ulokowane po bokach głowy. Dzięki temu ich kąt widzenia obejmuje ponad 350o, z czego 65o obejmuje widzenie obuoczne (stereoskopowe), a 285o widzenie jednooczne. Konie ponadto świetnie widzą za dnia, jak i nocą, ale widzą jedynie dichromatycznie. Oznacza to, że nie widzą niektórych kolorów, co u ludzi określane jest mianem ślepoty barw.

Węch

Zmysł ten, choć o wiele lepszy niż u ludzi, jest bardziej zawodny niż u psów. Uważa się jednak, że pełni on kluczową rolę w komunikacji społecznej z innymi końmi, a także w wykrywaniu ważnych zapachów z otoczenia, w tym feromonów.

Koń przed narodzinami
Koń przed narodzinami – 55 dzień.

Słuch

Konie posiadają dobrze rozwinięty słuch. Siłę tego zmysłu wzmacniają ruchliwe małżowiny, które mogą się obracać o 180o bez konieczności poruszania głową. Słuch koni jest na tyle wrażliwy, że niektóre rodzaje hałasu mogą przyczyniać się do powstania stresu. Badania przeprowadzone w 2013 roku wykazały, że najspokojniejsze konie zamieszkiwały stajnie w cichej okolicy lub gdy słuchały muzyki poważnej. Wykazywały jednak objawy stresu, kiedy włączano im muzykę jazzową i rockową.

Równowaga i dotyk

Konie są bardzo stabilnymi zwierzętami pod względem postawy. Mają ponadto bardzo dobrze rozwinięty zmysł dotyku. Najwrażliwsze pod tym względem są okolice oczu, uszu i nozdrzy. Konie potrafią także wyczuć subtelny dotyk owada lądującego w dowolnym miejscu na ciele.

Smak

Zmysł smaku umożliwia wybieranie odpowiedniego dla nich pożywienia, a chwytne wargi mogą chwytać nawet bardzo małe nasiona czy ziarno. Konie zazwyczaj unikają roślinności trującej, ale niektóre osobniki próbują i takiej diety nawet wtedy, gdy nie brakuje im innych źródeł pożywienia.

Konie
Konie.

Zachowanie

Ponieważ konie zaliczają się do grupy ofiar a nie drapieżników, występuje u nich silna reakcja „walcz lub uciekaj”. W konfrontacji z zagrożeniem koń jest przestraszony i zazwyczaj właśnie ucieka. Jeżeli jednak ucieczka jest niemożliwa lub chodzi o obronę potomstwa, może się bronić przed napastnikiem.

Wiele ras konia domowego posiada pierwotny instynkt przetrwania, polegający na zachowaniu czujności, szybkich reakcjach i zwinności. Sytuacja wygląda inaczej w przypadku kilku ras koni roboczych – poprzez selektywną hodowlę stały się bardzo posłuszne, a ich pierwotne instynkty zostały przygaszone.

Konie
Konie.

Uspołecznienie i komunikacja

Konie to zwierzęta społeczne, tworzące zhierarchizowane stada oparte na dominacji, prowadzone przez osobnika dominującego, przeważnie klacz. Konie to zwierzęta potrzebujące obecności innych zwierząt, zwłaszcza koni.

Konie komunikują się ze sobą na wiele sposobów: poprzez odgłosy (np. parskanie, rżenie itp.), a także ocieranie, iskanie, ruchy uszu i ogona, czyli mowę ciała. Nie można ignorować społecznych potrzeb koni: osobniki pozostawione przez długi czas w izolacji mogą cierpieć na różnego rodzaju zaburzenia: złe nawyki takie jak nałogowe żucie drewna, kopanie ścian, kołysanie się na boki itd.

Koń czujny kieruje uszy ku przodowi, monitorujący otoczenie kieruje jedno ucho do przodu i jedno do tyłu, natomiast koń znudzony lub zrelaksowany opuszcza luźno małżowiny. Jeśli jednak zwierzę pochyla uszy ku tyłowi oznacza to, że boi się. Gdy koń jest zdenerwowany i szykuje się do kopnięcia lub ugryzienia, wyłupia oczy, kładzie uszy do tyłu i wystawia zęby.

Dosyć ważnym elementem komunikacji jest również ogon. Konie, które cierpią z powodu ukąszeń owadów, poruszają nim jak biczem, który ma za zadania odstraszać insekty. Agresję, złość, ból i gniew okazują poprzez bardzo energiczne poruszanie ogonem. Jeżeli jednak ogon chowany jest pod spód ciała, może to oznaczać, że zwierzęciu jest zimno lub odczuwa ono ból.

Konie
Koń.

Rola dominującej klaczy

Klacz pełniąca rolę przewodniczki stada, to z reguły samica starsza, doświadczona, znająca teren i źródła pożywienia. Prowadzi stado w czasie podróży, ale nie zawsze. Zazwyczaj klacz alfa ma pierwszeństwo w dostępie do najlepszych zasobów – z reguły pierwsza pije wodę. Ruch stada może zostać zainicjowany przez dowolnego członka, ale osobniki wyższe rangą robią to częściej od swych „podwładnych”.

Rola ogierów dominujących

Ogiery zazwyczaj pozostają na obrzeżach stada. Do ich zadań należy bowiem obrona samic i młodych przed drapieżnikami i innymi samcami. W czasie podróży ogiery znajdują się z reguły z tyłu, utrzymując w ten sposób stado w ryzach. Klacze i niższe rangą samce zwykle nie biorą w tym udziału.

W okresie godowym ogiery stają się agresywniejsze w stosunku do klaczy – bacznie ich pilnują, nie pozwalając na zbytnie rozproszenie się. Poza sezonem godowym samce są jednak spokojniejsze i spędzają większość czasu na stróżowaniu. O swej obecności dają znać poprzez ślady zapachowe (mocz, kał). Dzięki temu komunikują się również z innymi ogierami pretendującymi do miana samców dominujących.

Stada dzikich i zdziczałych koni składają się średnio z 25 osobników, głównie klaczy i ich potomstwa oraz z 1-5 ogierów.

Konie
Konie.

Dominacja w stadach koni udomowionych

Udomowienie konia wymaga zazwyczaj odizolowania go od ogierów. W takich sytuacjach przywódcą stada stają się albo klacze albo wałachy – wykastrowane konie. Osiągnięcie statutu osobnika dominującego w udomowionym stadzie zależy najczęściej od wieku i w pewnym stopniu temperamentu danego osobnika. Zdarza się czasem, że władza w takim stadzie jest dziedziczna – źrebię może przejąć tę funkcję po dominującej matce.

Konie
Koń w galopie.

Inteligencja

W naszym TOP 10 najbardziej inteligentnych zwierząt znajdziecie opis dotyczący koni. Warto jednak przypomnieć, że zwierzęta te potrafią rozróżniać osobników ze swego stada, a także są w stanie tworzyć wizualizacje dwu- i trójwymiarowe. Umieją ponadto rozwiązywać rozmaite problemy, szybko się uczą i dobrze zapamiętują. Uczą się najlepiej poprzez m.in. warunkowanie klasyczne i instrumentalne, a także przez pozytywne i negatywne wzmocnienie.

Zauważono jednak, że u koni udomowionych pojawia się więcej problemów natury psychicznej, niż u koni dzikich. Powodem takiego stanu rzeczy jest to, że konie udomowione żyją w sztucznych warunkach, często oddzielone od innych koni. Uniemożliwia to podtrzymywanie zachowań instynktownych, a każe rozwiązywać problemy dla koni nienaturalne. Wiele jednak zależy od indywidualnych możliwości danego konia. Dobrzy trenerzy podkreślają często, że sposób trenowania koni powinien być dopasowany do temperamentu i potrzeb konkretnego osobnika.

Konie
Koń i pies.

Sen

Konie posiadają zdolność zasypiania w pozycji leżącej i stojącej. Stojąc, zapadają w płytki sen, a raczej drzemkę – jest to forma przystosowania do życia na wolności. Czujny sen umożliwia bowiem szybką reakcję na atak drapieżnika. Spanie na leżąco naraża natomiast konia na ataki ze strony mięsożerców.

Konie, w przeciwieństwie do ludzi, nie potrzebują długiego, nieprzerwanego okresu uśpienia. Wystarcza im za to kilka krótkich momentów relaksacji. Ta umiejętność również jest elementem przystosowawczym do życia wśród drapieżników – z płytkiej drzemki czy chwilowego relaksu szybciej można się wybudzić i uciec przed napastnikiem.

Wydaje się, że konie śpią lepiej w stadzie niż samotnie. Wynika to z faktu, że śpiąc w stadzie zawsze kilka osobników stoi na straży. Koń pozbawiony towarzystwa nie potrafi zasnąć spokojnie, ponieważ instynkt każe mu utrzymywać czujność.

Konie spędzać mogą dziennie 14-15 godzin na relaksie na stojąco, na sen w pozycji leżącej przeznaczają natomiast zaledwie od kilku minut do kilku godzin na dobę. Stan całkowitego uśpienia trwa jednak od kilku minut do 2 godzin dziennie. Szacuje się, że konie potrzebują średnio ok. 2,5 godziny snu w ciągu 24 godzin.

Faza REM

Faza ta, zwana także snem paradoksalnym, pojawia się gdy koń śpi na leżąco. W fazę REM musi zapadać minimum co kilka dni – śpi wtedy bez przerwy przez 1-2 godziny. Jeśli jednak koń nie może leżeć przez długi czas, jest w stanie zapaść mimowolnie w fazę REM w czasie stania.

Koń
Koń.

Szczegółowe dane / wymiary

Konie

  • Lekkie udomowione konie jeździeckie: 142-163 cm wysokości w kłębie; waga 380-550 kg.
  • Duże osobniki: 157-173 cm wysokości w kłębie; waga 500-600 kg.
  • Ciężkie konie pociągowe: 163-183 cm wysokości w kłębie; waga 700-1000 kg.
  • Perszeron: 155-185 cm w kłębie; waga 500-1200 kg
  • Konie Przewalskiego: 122-142 cm wysokości w kłębie; waga 200-340 kg
  • Kuce: do 148 cm wysokości w kłębie
  • Tarpany: 110-145 cm wysokości w kłębie; waga 300-450 kg.
Konie
Konie.

Konie – ciekawostki

  • Na szkielet konia składa się 205 kości. Szkielet dorosłego człowieka zawiera ich 206.
  • Konie posiadają największe oczy spośród wszystkich ssaków lądowych.
  • Największy znany w historii koń nosił imię Mammoth i należał do rasy Shire horse. Urodził się w roku 1848. Osiągnął 220 cm wysokości w kłębie, a szczytowa masa dobiła do 1500 kg.
  • Największy perszeron to ogier nazwany Dr. De La Gear. Mierzył 213,5 cm w kłębie i ważył 1372 kg.
  • Współcześnie najmniejszy koń świata to miniaturowy koń imieniem Thumbelina (Calineczka). Mierzy 43 cm wysokości w kłębie i waży 26 kg. Niezwykłe rozmiary Calineczki wynikają z niedoboru hormonu wzrostu. Thumbelina urodziła się w 2001 roku USA i została wpisana do Księgi Rekordów Guinnessa jako najmniejszy koń.
  • Falabella to rasa miniaturowych koni wyhodowana w Argentynie w XIX wieku. Średni wzrost koni tej rasy nie przekracza 75 cm w kłębie ich waga zaś waha się w przedziale 35-40 kg. Najmniejszy kuc tej rasy mierzył 35 cm wysokości w kłębie.
Konie
Konie w mitologi, legendach i baśniach

Polecamy


Baza Dinozaurów

20 komentarzy

  1. Post ciekawy . No dobra nie ściemnim MEGA kocham konie a to sprawiło że dowiedziałam się więcej , ale doszukałam się dwóch niedociągnięć

    1. Oprócz koni gorącokrwistych i zimnokrwistych są jeszcze ciepłokrwiste

    2. Koń nie widzi 360 ° tego co jest za nim nie widzi mogę to udowodnić w taki sposób że kiedy jeździmy na koniu nie pokarzemy mu gdzie chcemy jechać musimy mu dać sygnały poprzez wodze i łydki

    1. Formalnie mamy podział na sprawne i szybkie konie gorącokrwiste (sportowe) oraz silne i masywne konie zimnokrwiste. Występują oczywiście również konie ciepłokrwiste – to konie mieszane (ciepło i gorącokrwiste).

      W kontekście widzenia – kąt widzenia konia przekracza 350 stopni.

    2. Ja konie lubię, ale jeździć na nich się panicznie boję. Ale z pogłaskaniem czy posiedzeniem z nim w boksie nie ma problemu.

  2. No właśnie więc cieszę się że zauważyliście mój komentarz jesteście SUPER redakcją bo jak się pisze do niektórych to oni wogóle nie odpisują.
    Jeszcze raz dziękuje że zauważyliście mój komentarz i odpisaliście na niego pozytywnie

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button