Wieloryb grenlandzki (Balaena mysticetus).

Wieloryb grenlandzki / Wal grenlandzki (Balaena mysticetus).

Pływa w najzimniejszych morzach świata i świetnie radzi sobie w nieprzyjaznych warunkach środowiskowych. Ogromny, mocny pysk służy jako lodołamacz, a jego łagodne usposobienie stało się w przeszłości przekleństwem skutkującym masowym poławianiem tego potężnego wieloryba.

Klasyfikacja.

• Gromada: ssaki
• Rząd: walenie
• Podrząd: fiszbinowce
• Rodzina: wieloryby gładkoskóre
• Rodzaj: Balaena
• Gatunek: wieloryb grenlandzki

Występowanie.

Zimne wody Arktyki są miejscem przebywania tego łagodnego olbrzyma. Spotykany w wodach północnej Alaski (Morze Beringa, Morze Czukockie, Morze Beauforta), w subarktycznych rejonach Oceanu Atlantyckiego oraz w Morzu Ochockim. Całe życie spędza w nieprzystępnych człowiekowi morzach, osobniki z populacji alaskańskiej spędzają zimę w południowo-zachodniej części Morza Beringa, natomiast wiosną przenoszą się na północ – do Morza Beauforta i Morza Czukockiego.

Wygląd.

Drugie pod względem wagi zwierzę świata. Potężniejszy od wala grenlandzkiego jest tylko płetwal błękitny (Balaenoptera musculus), osiągający 34 m długości i maksymalnie 190 ton masy ciała. Bohater tego artykułu może mierzyć maksymalnie 20 m długości i ważyć ok. 60 – 75 ton (rekordowe osobniki nawet 100 ton). Pomimo swoje masy jest jednak krótszy od wielu swoich kuzynów – patrz wieloryby.

Wieloryb grenlandzki ma masywną budowę ciała i ciemne ubarwienie. Nie posiada płetwy grzbietowej, a żuchwa jest mocno wygięta ku dołowi. Jego fiszbiny są najdłuższe spośród wszystkich wielorybów – osiągają ok. 3 m długości. Sama szczęka charakteryzuje się ogromnymi rozmiarami i niebywale mocną strukturą kostną, pozwalającą na przebijanie grubego lodu, umożliwiające zwierzęciu zaczerpnięcie powietrza w trakcie podróży. Warstwa tłuszczu podskórnego (tranu) może mieć nawet 43 – 50 cm grubości, co plasuje wala grenlandzkiego na I miejscu w tym rankingu. Zwierzęta te wyróżniają się równie specyficzną budową podniebienia.

Corpus cavernosum maxillaris.

Najnowsze badania wykazały obecność specjalnego narządu zbudowanego z gąbczastej i mocno unaczynionej tkanki umiejscowionej na samym środku podniebienia. Strukturę tę nazwano ciałem jamistym szczęki (Corpus cavernosum maxillaris) oraz uznano, że powiększa się i twardnieje, gdy krew zaczyna do niej napływać. Pod względem budowy przypomina więc penisa w trakcie erekcji. Jaką rolę pełni tak specyficzny twór w jamie ustnej wieloryba? Prawdopodobnie ma za zadanie chłodzić organizm podczas pływania. Teoria brzmi nielogicznie ze względu na temperatury, w jakich wal przebywa, ale istnieje naukowe wytłumaczenie tego stanu rzeczy: zwierzę jest świetnie zabezpieczone przed wyziębieniem organizmu dzięki bardzo grubej warstwie podskórnego tłuszczu. Izolacja, w połączeniu z pękatym kształtem ciała zmniejszającym utratę ciepła, tworzy na tyle dobry „system ocieplania”, że walowi może grozić zabójcze w skutkach przegrzanie. Wtedy właśnie ciało jamiste szczęki okazuje się niezbędne do wyrównania temperatury. W chłodzeniu pomagać może również często otwarta paszcza – przyczynia się to do obniżania temperatury krwi napływającej do ciała jamistego.

Dieta.

Jego sposób odżywiania różni się nieco od reszty fiszbinowców, które wyłapują głównie ławicę drapieżnych gatunków. Żywi się w sposób bardziej podobny do długoszpara (Cetorhinus maximus) – pływa prosto, z paszczą szeroko otwartą. Wal preferuje plankton – widłonogi. Dzięki temu, że szczęka jest zakrzywiona łukowato ku dołowi, ciśnienie wpływającej wody nie wygina, ani nie powoduje pęknięć płyt fiszbinowych. W swym środowisku wal grenlandzki nie ma naturalnych wrogów (poza człowiekiem). Najczęściej jest atakowany przez stada orek.

Zachowanie.

Podróżuje powoli i w samotności lub w małych grupach liczących do 6 osobników (zaobserwowano również stada złożone z 50 osobników). Przez dłuższy czas może przebywać pod wodą (do 40 minut), ale nie jest uważany za zwierzę głębinowe. Podobnie do innych waleni przejawia charakterystyczne zachowania: uderzenia ogonem o powierzchnię wody czy przyjmowanie pozycji pionowej wynurzając przy tym przednią część ciała. Emituje również różnego rodzaju dźwięki, których używa w trakcie podróży, jedzenia i kontaktów z innymi walami. Niektóre osobniki wykonują długie, powtarzające się sekwencje dźwiękowe (pieśni), które mogą być wykorzystywane w okresie godowym. Zwierzę to słynie ze spokojnego, nieagresywnego usposobienia – kiedy poczuje się zagrożony, ucieka pod wodę.

Rozmnażanie.

Kontakty seksualne dobywają się między jednym samcem i jedną samicą lub między kilkoma samcami, a 1 – 2 samicami. Okres godowy trwa między marcem, a sierpniem, ale najprawdopodobniej szczyt aktywności godowej ma miejsce w marcu. Wal po raz pierwszy uczestniczy w godach po 10 – 15 roku życia. Samice nie rodzą co roku, ale raz na 3 – 4 lata, natomiast ciąża trwa 13 – 14 miesięcy. Nowo narodzone cielę mierzy ok. 4,5 m długości i waży ok. 1 tony. W ciągu pierwszego roku osiągnie ok. 9 m długości.

Najdłużej żyjący ssak.

Wieloryb grenlandzki jest najdłużej żyjącym ssakiem. Długość życia najstarszych osobników przekracza 200 lat. W 2007 roku schwytano wala grenlandzkiego z wbitym harpunem, którego używali wielorybnicy w … XIX wieku. Wśród wielorybów podobną długość życia osiągają humbaki.

Największa paszcza świata.

Wal grenlandzki ma największą paszczę spośród wszystkich zwierząt.

Wymiary paszczy wieloryba grenlandzkiego.

• Długość: ok. 5 m
• Szerokość: 2,5 m
• Rozwarcie: do 4 m

Szczegółowe dane/wymiary.

Wieloryb grenlandzki/Wal grenlandzki (Balaena mysticetus)

• Długość: do 16 m (największe zarejestrowane osobniki osiągały 20 m)
• Masa: 60 – 75 ton (maksymalnie do 100 ton)
• Długość życia: 150 – 200 lat
  

Wieloryb grenlandzki – ciekawostki.

• Ze względu na długowieczność gatunku uważa się, że samice wala grenlandzkiego przechodzą menopauzę. Wskazuje na to obecność ogromnych samic pływających samotnie.
• Najstarsza zarejestrowana płodna samica miała 90 lat.
• Główną przyczyną spadku liczebności populacji było poławiane w celach zarobkowych. Współcześnie zakazano tych praktyk, jedynie rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej (Indianie, Eskimosi) mogą poławiać te ssaki dla własnych potrzeb.
• W 2007 schwytano wala, który miał wbity w kark grot harpuna stosowany przez wielorybników w XIX wieku.
• W 1983 roku wal grenlandzki stał się symbolem narodowym stanu Alaska.
• Wal grenlandzki jest najdłużej żyjącym ssakiem.

Polecamy:

• Wieloryby
• Sejwal
• Wieloryb biskajski
• Kaszalot
• Płetwal błękitny
• Humbak
• Finwal
• Orki