Szympansy z Lasu Bili – zabójcy lwów

Szympansy z Lasu Bili

Od około 100 lat opowiada się o wielkich szympansach z północnego Konga, które są w stanie zabić lamparta, a nawet lwa. W 1996 roku legendarna kryptyda okazała się prawdziwym zwierzęciem, które nosi w sobie cechy zarówno szympansa, jak i goryla. Poznajmy ogromne małpy, które mimo rozmiarów i siły podchodzą do człowieka z wielką ciekawością i łagodnością.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: naczelne
• Rodzina: człowiekowate
• Rodzaj: szympans

Na podstawie wstępnych badań genetycznych wykazano, że szympansy z Lasu Bili są blisko spokrewnione z podgatunkiem wschodnim szympansa zwyczajnego – Pan troglodytes schweinfurthii.

Występowanie i siedliska

Jak sama nazwa wskazuje, szympansy te zamieszkują Las Bili, znajdujący się na północy Demokratycznej Republiki Konga, ok. 200 km na wschód od rzeki Ebola. Miejsce to słynie z rozległych lasów deszczowych oddzielonych sawannami. Jest to kraina praktycznie dziewicza, ponieważ gęste dżungle i wojny domowe uniemożliwiają ingerencję cywilizacji. Najbardziej jednak cierpi z powodu kłusownictwa i wydobycia złota, mającego destrukcyjny wpływ na tamtejszą megafaunę, w tym na populację szympansów z Lasu Bili.

Charakterystyka

Wygląd

Obserwowane osobniki potrafią chodzić w pozycji wyprostowanej, a budową ciała przypominają ogromne szympansy. Podobnie jednak do swych mniejszych krewnych umieją poruszać się na czterech kończynach.

Według naukowców szympansy te mają bardzo spłaszczoną twarz, szeroki pysk, a fałda brwiowa jest prosta i mocno wystająca; u niektórych osobników przypomina gorylą, u innych szympansią. Od wczesnych lat życia mają szare umaszczenie, niezależnie od płci. Jest to cecha wyraźnie odróżniająca je od goryli, u których siwienie ma miejsce tylko u najstarszych samców i obejmuje ono wyłącznie lędźwie i pośladki. Rozmiarami zbliżone są do dorosłego człowieka.

Zachowanie

Pod względem zwyczajów siedliskowych szympansy z Lasu Bili zachowują się bardziej jak goryle, budują bowiem naziemne gniazda (zdarza się jednak, że na swe domy wybierają drzewa) – ok. 1/5 wszystkich gniazd znajduje się na ziemi. Dieta jaką prowadzą, ma jednak więcej wspólnego z szympansami, ponieważ składa się głównie z owoców (fig).

Nie przejawiają agresji względem ludzi, ale też nie boją się ich. Kiedy szympans z Lasu Bili spotyka człowieka, staje z z nim twarzą w twarz, aby go zidentyfikować, a następnie spokojnie odchodzi. Grupa Cleve’a Hicksa – amerykańskiego prymatologa – opowiadała o incydencie, kiedy w środku dżungli, z dala od siedzib ludzkich, spotkała grupę szympansów z Lasu Bili. Nie tylko zbliżyły się one do ludzi, ale otoczyły ich aby ich sobie „obejrzeć”.

Hicks wyjaśnił, że gdyby zauważyły one grupę ludzi z dużej odległości, uciekłyby. Mniejszy dystans czyni je bardziej ciekawskimi, choć dorosłe małpy wykazują większą dozę rozwagi i strachu.

Zabójcy lwów?

Od momentu poznania gatunku, a nawet wcześniej, bo za sprawą tubylców, ciągnie się za nim opinia agresywnego i bezwzględnego w starciu z największymi drapieżnikami Afryki – lwami i lampartami. Sugerowano, że małpy te mogą upolować i zabić wielkiego kota. Na podtrzymanie owej opinii miało wpływ również znalezienie martwego lamparta, którym żywiła się grupa szympansów. Choć naukowcy nie mają pewności czy został on zabity przez naczelne, mit o lion killers („zabójcy lwów”) został podtrzymany.

Do dziś jednak nie udało się wyjaśnić, jak szympansy mogą spać w naziemnych gniazdach, kiedy w pobliżu pełno lampartów, lwów, kotów złotych, słoni czy bawołów.

Dwie grupy szympansów z Lasu Bili?

Według miejscowych małpy te dzielą się na dwie grupy:

• Nadrzewną – małpy z tej grupy wspinają się wysoko w korony drzew, aby uniknąć drapieżników naziemnych, ale podatne są na ataki lokalnych myśliwych, strzelających do nich zatrutymi strzałami. Nie określa się ich mianem „zabójców lwów”.
• Naziemną – rzadko wspinają się na drzewa, są większe i ciemniejsze od grupy nadrzewnej, nie strzela się do nich zatrutymi strzałami. Ta grupa określana jest jako „lion killers”.

Odkrycie

W 1996 r. szwajcarski fotograf, Karl Amman, odwiedził region północnego Konga w poszukiwaniu goryli. Zamiast nich odnalazł czaszkę o rozmiarach szympansich, ale kształtem (fałda brwiowa) zbliżoną do gorylej. Zafascynowany poszukiwacz zamontował kamery i aparaty, dzięki którym niebawem ujrzał małpy przypominające ogromne szympansy. Ich odchody były 3 razy większe od odchodów szympansów zwyczajnych, a ślady stóp o wiele większe o śladów goryli.

W roku 2000 Amman wrócił w to samo miejsce w towarzystwie prymatologów (naukowców zajmujących się ssakami naczelnymi). Mimo iż nie odnaleziono żywego szympansa z Lasu Bili, w bagnistych korytach rzecznych odkryto kilka opuszczonych gniazd naziemnych charakterystycznych dla goryli.

Wcześniejsze odkrycia

Historia niezwykłych naczelnych jest jednak nieco dłuższa, bo zaczyna się w roku 1908, kiedy belgijski oficer wrócił do swego kraju z kilkoma czaszkami goryli, które odnalazł w pobliżu Bili, przy rzece Uele. Zdobyte czaszki przekazał Muzeum Królewskiemu w Belgii. W roku 1927 kurator muzeum sklasyfikował znaleziska jako nowy podgatunek goryla – Gorilla gorilla uellensis. Zaintrygowany odkryciem Colin Groves (antropolog), w 1970 r. zbadał czaszki ponownie i stwierdził, że były one nie do odróżnienia od goryli zachodnich. Od tamtego czasu poszukiwania niezwykłych goryli wstrzymano aż do roku 1996.

Szczegółowe dane i wymiary

Szympansy z Lasu Bili

• Wysokość: powyżej 152 cm
• Długość czaszki: ok. 22 cm (4 z 5 znalezionych czaszek są dłuższe od czaszek szympansów zwyczajnych, mierzyły 220 mm, podczas gdy czaszka szympansa może osiągać 190-210 mm)
• Długość stóp: 28-34 cm (większe od największych szympansów i goryli)

Szympansy z Lasu Bili – ciekawostki

• Wielu naukowców uważa, że szympansy z Lasu Bili są czymś w rodzaju zaginionego ogniwa ewolucyjnego między człowiekiem a szympansem.
• Dorosłe samce przejawiają większą lękliwość względem ludzi niż samice.

Polecamy

• Zwierzęta Afryki
• Małpy
• Goryle
• Goryl – największa małpa
• Szympansy