Sępy Starego Świata (Gypinae).

Sępy, sępy Starego Świata (Gypinae)

W wielu filmach sępy krążąc nad głowami towarzyszą wędrowcom wypatrując słabnących osobników wśród zwierząt lub ludzi… Sępy to jedne z największych ptaków świata. Rozpiętość ich skrzydeł zbliżona jest do rozpiętości skrzydeł kondora. Kiedy mówimy o kimś, że jest „sępem” lub określamy jego zachowanie „sępieniem”, mamy na myśli funkcjonowanie na koszt innych. Czy prawdziwe sępy naprawdę zasłużyły sobie na taką opinię?

Klasyfikacja

• Gromada: ptaki
• Nadrząd: neognatyczne
• Rząd: szponiaste
• Rodzina: jastrzębiowate
• Podrodzina: sępy
  

Istnieje 13 gatunków sępów, sklasyfikowanych w 6 rodzajach

• Rodzaj Aegypius – sęp kasztanowaty (Aegypius monachus)
• Rodzaj Necrosyrtes – sęp brunatny/ścierwnik brunatny (Necrosyrtes monachus)
• Rodzaj Sarcogyps – sęp łysy (Sarcogyps calvus)
• Rodzaj Torgos – sęp uszaty (Torgos tracheliotus)
• Rodzaj Trigonoceps – sęp białogłowy (Trigonoceps occipitalis)

Rodzaj Gyps

• Sęp afrykański (Gyps africanus)
• Sęp bengalski (Gyps bengalensis)
• Sęp długodzioby (Gyps tenuirostris)
• Sęp himalajski (Gyps himalayensis)
• Sęp indyjski (Gyps indicus)
• Sęp plamisty/sęp Rüppella (Gyps rueppellii)
• Sęp płowy (Gyps fulvus)
• Sęp przylądkowy (Gyps coprotheres)

Występowanie

Zamieszkują Afrykę, Europę i Azję, czyli tzw. Stary Świat, dlatego ich alternatywna nazwa to sępy Starego Świata. Każdy gatunek sępa ma swój własny obszar występowania. Gniazda budują na drzewach lub półkach skalnych, aby inne drapieżniki nie miały do nich dostępu.

Charakterystyka

Wygląd

Sępy to duże ptaki, których charakterystyczną cechą jest pozbawiona piór głowa. Zamiast nich często występuje rzadki puch. Wcześniej uważano, że jest to spowodowane zwyczajami żywieniowymi, aby pióra nie przyklejały się do krwi martwych zwierząt. Okazało się jednak, że łysa głowa pełni funkcję termoregulacyjną, co zapobiega przegrzaniu organizmu. Reszta ciała pokryta gęstymi, długimi piórami w ciemnym kolorze. Dziób zakrzywiony, jak u typowych drapieżców, zaostrzony na końcu, co ułatwia odrywanie kawałków mięsa od kości.

Sępy posiadają mocne, długie nogi wyposażone w szpony umożliwiające odrywanie kawałków ciała. Rozpiętość skrzydeł z reguły bardzo duża.

Przedstawiciele Eurazji i Afryki

Sęp kasztanowaty (Aegypius monachus)

Gatunek eurazjatycki. Zachodnie granice jego występowania leżą w Hiszpanii i Portugalii, reintrodukowana populacja znajduje się we Francji. Czasem przylatuje do Grecji i Turcji. Zamieszkuje Bliski Wchód od Afganistanu, aż po Indie. Przebywa również w Mongolii, Mandżurii i Korei. Populacja sępa kasztanowatego jest bardzo rozdrobniona. Ptaki te są przeważnie osiadłe, ale migrują z obszarów, na których aktualnie panują srogie zimy. Przebywa w górach, w półotwartych siedliskach (łąki). Gniazda buduje z dala od ludzi.

Upierzenie ciemnobrązowe z wyjątkiem bladej skóry głowy u dorosłych osobników. Dziób i nogi niebiesko-szare. Tęczówka oka brązowa. U niedojrzałych sępów tego gatunku upierzenie ma jasnobrązowy odcień, są zatem o wiele jaśniejsze od dorosłych.

Lata powoli, od czasu do czasu wykonując głębokie machnięcia skrzydeł.

Dane/wymiary

Samice są nieco większe od samców.

• Długość: 98 – 120 cm
• Waga: 6,3 – 11,5 kg (samce), 7,5 kg – 14 kg (samice)
• Rozpiętość skrzydeł: 2,5 – 3,1 m

Gatunek jest bliski zagrożenia wyginięciem.

Sęp uszaty (Torgos tracheliotus)

Występuje na dużym obszarze Afryki, m.in. w Senegalu, Czadzie, Sudanie, Tanzanii, Mauretanii, Nigerii. Gniazduje po drugiej stronie Morza Czerwonego: w Jemenie, Omanie i Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Preferuje suche sawanny, jałowe równiny, pustynie i szerokie stoki górskie. W trakcie żerowania może wędrować do gęstszych obszarów i siedlisk ludzkich. Najczęściej przebywa na wysokości 4500 m n.p.m.

Upierzenie brązowe z jasnymi brzegami piór. Na karku występuje „pukiel” krótkich piór wyglądających jak kołnierz. Puchowe pióra na nogach w takim samym odcieniu jak reszta upierzenia, skóra na nogach jest biała lub biało-szara. Ma dosyć barwną głowę jak na sępa: wokół ciemnych oczu skóra jest różowa, po bokach zmienia się w fiolet, natomiast przy dziobie jest niebieska.

Na swoim obszarze występowania uznawany za największego ptaka.

Dane/wymiary

Samice są większe i cięższe od samców.

• Długość: 95 – 115 cm
• Waga: 4,4 – 9,4 kg (samce), 7,5 kg – 14 kg (samice)
• Rozpiętość skrzydeł: 2,5 – 2,9 m

Gatunek jest narażony na wyginięcie.

Tryb życia, dieta, rozród

Sępy są na ogół ptakami samotnymi, które „jednoczą” się nad padliną. Z reguły szybują w powietrzu, rzadko machają skrzydłami, aby zaoszczędzić energię. Mają bardzo dobry wzrok, co umożliwia im wykrycie martwego zwierzęcia. Mogą również sugerować się zachowaniem innych sępów, dającym do zrozumienia, że gdzieś znajduje się padlina. Wbrew obiegowej opinii, sępy nie mają w zwyczaju zajadać się zwłokami w posuniętym stadium rozkładu, ale raczej świeżą padliną, która ma maksymalnie kilka dni. Mogą zacząć polować, gdy ich głównego źródła pożywienia jest zbyt mało. Sępy jedzą padlinę każdego zwierzęcia, od ssaków po ryby. Trawią również kości.

Są ptakami z reguły osiadłymi, ale w poszukiwaniu pożywienia są w stanie pokonywać duże odległości zwłaszcza, gdy trzeba nakarmić młode.

Należą do gatunków monogamicznych, tworzących długotrwałe związki, nierzadko na całe życie. Okres lęgowy jest inny u każdego gatunku, np. u sępa himalajskiego (Gyps himalayensis) lęgi odbywają się od grudnia do marca, a u sępa kasztanowatego (Aegypius monachus) od lutego do września lub października.

Samica znosi 1 – 2 jaja, które wysiaduje przez 6 – 8 tygodni. Młode opuszczają gniazdo po 10 – 18 tygodniach.

Szczegółowe dane/wymiary

Sępy, sępy Starego Świata (Gypinae)

• Długość ciała: do 62 – 120 cm
• Waga: 1,5 – 15 kg
• Rozpiętość skrzydeł: 1,4 – 3,1 m
• Długość życia: ok. 40 lat

Sępy – ciekawostki

• Sęp plamisty (Gyps rueppellii) lata najwyżej ze wszystkich ptaków. Może szybować na wysokości powyżej 11 000 m n.p.m. To wysokość osiągana przez rejsowe samoloty pasażerskie…. Bez trudu mógłby usiąść na szczycie najwyższej góry świata – na Mount Everest.
• Sęp uszaty (Torgos tracheliotus) często pada ofiarą wypadków drogowych, ponieważ w trakcie żerowania może zapuszczać się w zaludnione miejsca.
• Sępy mogą przetrwać bez jedzenia bardzo długo, są też odporne na wiele drobnoustrojów bytujących w nieświeżym mięsie, które dla człowieka lub innego zwierzęcia są szkodliwe.
• Mimo nieprzychylnej reputacji sępy są bardzo pożytecznymi ptakami, bowiem skutecznie oczyszczają ziemię z padliny, która w trakcie rozkładu wydziela wiele szkodliwych związków chemicznych, niebezpiecznych dla gleby, owadów, ludzi i zwierząt.
• W Tybecie sępy są wykorzystywane podczas pochówków podniebnych (pogrzebów powietrznych). W trakcie buddyjskiej ceremonii pogrzebowej kapłan zanosi na zbocze góry nagie i umyte zwłoki. Kładzie je twarzą do ziemi. Następnie rozcina skórę w wielu miejscach, aby przyciągnąć sępy i ułatwić im „pracę”. Taka praktyka nie jest związana wyłącznie z religią, ale również z warunkami środowiskowymi. W Tybecie gleba jest kamienista i zmarznięta, co często uniemożliwia tradycyjny pochówek. Kremacja również nie wchodzi w grę, ponieważ drewno jest w tamtych obszarach zbyt rzadkim i cennym surowcem.
• Niemieccy policjanci z Weltvogelpark Walsrode szkolą sępy do wykrywania zwłok. w 2011 udział w treningu brały 3 osobniki: Miss Marple, Columbo i Sherlock.
• W Afryce często dochodzi do o potyczek o padlinę pomiędzy sępami a szakalami.

Polecamy.

• Sokół
• Jastrząb
• Orłosęp
• Orły
• Bielik amerykański
• Sowa
• Rybołów
• Harpie
• Kondory
• Pustułka