Rezus, makak królewski (Macaca mulatta)

Rezus, makak królewski (Macaca mulatta)

Obok szympansa (Pan), ta rezolutna i zadziorna małpa znalazła się w naszym zestawieniu TOP 10 najinteligentniejszych zwierząt świata. Usposobieniem przypomina jednak złodzieja i zawadiakę, któremu lepiej nie wchodzić w drogę. Wystarczy spojrzeć w jego bystre oczy, aby zobaczyć siłę i nieustępliwość.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: naczelne
• Rodzina: koczkodanowate
• Rodzaj: makak (Macaca)
• Gatunek: rezus, makak królewski, makak rezus (Macaca mulatta)
  

Występowanie

Pierwotnymi obszarami występowania rezusa są:

• Indie
• Bangladesz
• Pakistan
• Nepal
• Birma
• Tajlandia
• Afganistan
• Wietnam
• południowe Chiny i tereny z nimi sąsiadujące

Gatunek introdukowano na Florydę, gdzie, ponoć, świetnie się odnajduje.

Siedliska

Na siedliska wybiera suche, otwarte tereny, jak również łąki, lasy, szczyty górskie o wysokości do 2500 m n.p.m.

Bardzo przydatnym darem są umiejętności pływackie – już kilkudniowe małpki potrafią dobrze pływać, a dorosłe osobniki są w stanie pokonywać ponad 800 m, jeśli chcą się dostać na sąsiednią wyspę.

Skłonność do życia miejskiego

Od innych naczelnych (nie wliczając człowieka), wyróżnia go skłonność do przechodzenia z obszarów wiejskich do miast, opierając swą dietę na pokarmie podarowanym przez ludzi lub na odpadkach przez nas produkowanych. Najczęściej spotykany w Indiach – w kraju tym jest uznawany za zwierzę święte, którego nie wolno krzywdzić.

Poza naturalnymi terenami występowania rezusy przebywają w wielu innych regionach świata, wykorzystywane są bowiem w rozmaitych badaniach i eksperymentach.

Rezus i makak indyjski

Populacje rezusa i makaka indyjskiego (Macaca radiata) z zachodnich terenów Indii pokrywają się ze sobą. W tamtych rejonach grupy obu gatunków przebywają blisko siebie, a stopniowe powiększanie populacji rezusa wypierającego makaki indyjskie może skończyć się gwałtownym spadkiem liczebności tych drugich, doprowadzając nawet do ich wyginięcia.

Charakterystyka

Sierść na całym ciele rezusów może mieć odcień brązu lub szarości, twarz i zad są różowe, pozbawione owłosienia. Ogon dosyć długi, mierzy od 20,7 do 22,9 cm, długość ciała dorosłego samca wynosi ok. 53 cm, a średnia masa ok. 7,7 kg. Samice są mniejsze, mierzą średnio 47 cm długości i ważą ok. 5 kg. Sylwetka smukła, kończyny przednie i tylne mają podobną długość. W jamie ustnej rosną 32 mocne zęby.

Ludzka twarz

Ponieważ twarz jest naga, wygląda bardzo wyraziście, niemal ludzko. W policzkach występują natomiast duże torebki wykorzystywane do przechowywania żywności podczas żerowania. Oczy migdałowe, o jasnobrązowej tęczówce, dodające nieco groźnego wyglądu.

Dieta

W menu przeważają rośliny, głównie owoce, nasiona, korzenie, pąki, kora drzew i zboże. Podczas sezonu monsunowego dostarcza do organizmu duże ilości wody pochodzącej z dojrzałych i soczystych owoców.

Osobniki żyjące z dala od zbiorników wodnych zlizują krople rosy z liści i piją deszczówkę zgromadzoną w dziuplach.

Podobne artykuły

• 
  Kudu wielkie – krętoroga antylopa z Afryki

  13 września 2019
• 
  Ryby latające (Exocoetidae)

  6 października 2013
• 
  Kałamarnice – giganty z głębin

  10 kwietnia 2013
• 
  Chart afgański

  27 września 2014

Poza roślinami zdarza mu się jeść termity, koniki polne, mrówki lub chrząszcze.

Żerowanie stadne

Kiedy jedzenia jest pod dostatkiem, małpy formują stada i żerują grupowo na jednym obszarze. W tracie żerowania piją dużo wody, gromadząc się wokół strumieni i rzek. Cechą fizjologiczna, ułatwiającą zbieranie pożywienia są wspomniane torebki policzkowe służące jako swoistego rodzaju „spiżarnie”. Cóż, wielu z nas zna z dzieciństwa takie „chomiczki” u siebie – kiedy coś nam nie smakowało, to chowało się to w policzku 😉 – wybaczcie dygresję.

Zwyczaje i usposobienie

Rezus wykazuje aktywność za dnia, prowadzi zarówno nadrzewny, jak i naziemny tryb życia. Porusza się na 4 nogach, czasem na palcach, czasem na całych stopach. Nie koliduje to jednak z wysoką inteligencją – naukowcy udowodnili, że rezus wykazuje szereg złożonych zachowań poznawczych, w tym osądza, rozumie proste zadania i zasady oraz zdaje sobie sprawę z własnego stanu psychicznego.

Grupy

Rezus żyje w grupach koedukacyjnych złożonych z 20 – 200 sztuk, w których samic jest ok. 4 razy więcej od samców. U męskich i żeńskich osobników panuje oddzielna hierarchia.

Samice

U samic hierarchia ma charakter matrylinearny, tzn. pozycja konkretnej samicy jest uzależniona od pozycji jej matki, a młodsze samice wydają się przeważać nad starszymi siostrami.

Powodem tej niezwykłej zasady jest, prawdopodobnie, wyższa płodność i lepsze zdrowie młodszych osobniczek. Zauważono, że matki starają się zapobiegać rebelii starszych córek skierowanej przeciwko niej.

Najmłodsza potomkini jest jednocześnie najbardziej zależna od matki, zatem nic nie zyska, pomagając starszym siostrom w obaleniu jej pozycji. Ponieważ każda córka zajmowała wysoką pozycję we wczesnych latach życia, bunt przeciwko matce byłby przejawem niewdzięczności i przyniósłby więcej szkód niż pożytku.

Samce

Niedojrzałe samce również żyją w hierarchii matrylinearnej, ale tylko do 4 – 5 roku życia. Potem dominujący samiec wygania je z rodzimego stada. U panów pozycja ustalana jest zatem na podstawie wieku i doświadczenia, nie pokrewieństwa.

Centrum i reszta…

Podgrupa trzech najstarszych i najbardziej dominujących samców zajmuje centrum społeczności wraz z samicami, młodymi i niedojrzałymi osobnikami, decydując m.in. o kierunku podróży i miejscu żerowania. Samice z tej podgrupy również są dominantkami. Im dalej od centrum stada, tym mniej dominujące osobniki (prawie jak u nas w polityce ;)). Samce znajdujące się na jego obrzeżach mają obowiązek komunikować się z innymi stadami makaków i alarmować, jeśli całej społeczności grozi niebezpieczeństwo.

Rozwiązłość…

Stada rezusów naznaczone są seksualną rozwiązłością – kopulują między sobą tak często, jak to możliwe.

Komunikacja

Rezusy tworzą relacje społeczne poprzez mimikę, odgłosy, postawę ciała i gesty. Prawdopodobnie najczęściej występującym grymasem jest odsłanianie uzębienia. Ta niezbyt przyjazna mina jest wykorzystywana między jednostkami z różnych szczebli społecznych – osobnik niższy stopniem komunikuje się w ten sposób z „przełożonym”.

Uległy członek grupy może również pokazywać tzw. „grymas strachu”, któremu towarzyszy krzyk mający na celu uspokojenie lub przekierowanie agresji zirytowanego towarzysza.

Innym przejawem uległości jest prezentacja zadów – małpa podnosi ogon, eksponując swoje genitalia dominantowi. Dominator grozi nieposłusznemu podwładnemu, kiedy staje na 4 nogach (stopach, nie palcach), otwiera usta, prostuje ogon i uporczywie wgapia się w niższego rangą kuzyna (czyżby go hipnotyzował wzrokiem? :)).

Podczas przemieszczania się, gruchają i chrząkają. Podobne odgłosy wydają podczas wzajemnego iskania i innych kontaktów społecznych mających na celu zaciśnięcie więzi.

Gdy znajdują rzadki przysmak, ćwierkają, szczebioczą lub „jodłują”, w sytuacji zagrożenia emitują piskliwy dźwięk określany jako przenikliwe szczekanie. Rezus ponadto, warczy i krzyczy.

Młode pragnące zwrócić uwagę mamy wydają specyficzny odgłos, charakterystyczny tylko dla tej relacji.

Rozmnażanie

Samce rezusów, starając się maksymalizować sukces reprodukcyjny, kopulują z samicami w okresie rozrodczym, jak i poza nim. Samice natomiast wybierają partnerów, którzy są w stanie zwiększyć prawdopodobieństwo przeżycia potomstwa (czyli takich, którzy będą potrafili ochronić młode przed drapieżnikami). W związku z tym, największym powodzeniem cieszą się dominujące i duże samce.

Okres rozrodczy trwa ok. 11 dni, podczas którego samice kopulują z ok. 4 partnerami mającymi w tym czasie tendencję do wszczynania bójek z rywalami. Walki te często kończą się dotkliwymi ranami, rezusy są bowiem bardzo zapalczywe, agresywne i silne.

Samica rodzi po raz pierwszy w ok. 4 roku życia, jednak nie jest płodna do śmierci – w ok. 25 roku życia przechodzi menopauzę.

Po narodzinach ojcowie nie angażują się w opiekę nad potomstwem, utrzymują jednak z nim pokojowe relacje.

U samic, w okresie rui, kolor zadu i narządów płciowych zmienia się nieznacznie (ciemnieje). Ciąża trwa ok. 165 dni, po której na świat przychodzi jedno młode (rzadziej bliźniaki). Laktacja trwa ok. roku, w tym czasie młode trzyma się sierści na brzuchu matki, potem przenosi się na plecy. Po odstawieniu od piersi młode samice mogą pozostać w tej samej grupie, natomiast samce muszą odejść.

Inteligencja rezusów

Aby nie powielać informacji w tym zakresie zapraszamy do zapoznania się a artykułem „Najmądrzejsze zwierzęta świata„, w którym gości również bohater naszej dzisiejsze opowieści.

Szczegółowe dane i wymiary

Rezus, makak rezus (Macaca mulatta)

• Długość ciała: 47 – 64 cm (śr. 53 cm)
• Długość ogona: 19 – 23 cm (max. ok. 32 cm)
• Masa: samce: śr. 7,7 kg, samice: śr. 5,4 kg

Samce większe od samic.

Rezus – ciekawostki

• Nazwę Rhesus wprowadził Jean Baptiste Audebert. Kiedy jednak zasugerowano, że określenie to ma związek z trackim królem, ten stwierdził, że „nie ma to specjalnego znaczenia”.
• Rezus zajmuje najszerszy obszar spośród wszystkich ssaków naczelnych (z wyłączeniem człowieka, oczywiście).
• Kręgosłup składa się średnio z 50 kręgów (ludzki tworzą 33 – 34 kręgi), a stosunek długości rąk do długości nóg wynosi 89%.
• Nazwa Rhesus została skrócona do Rh – nazwy czynnika krwi, który został odkryty w krwinkach czerwonych rezusa (okazało się, że istnieje także w naszych).
• Szacuje się, że w 46 godzin rezusy spożywają ok. 99 różnych gatunków roślin.
• Młode urodzone najdalej od centrum społeczności często są zabijane przez członków innych grup makaków.
• Sklasyfikowano 7 podgatunków rezusa.
• Zgodność genowa między człowiekiem i rezusem wynosi 93%. Między szympansem, a człowiekiem zgodność ta wynosi 97%.