Pekari (Tayassuidae)

Europa i Azja mają dzika, Afryka guźca, a Ameryka Północna, Środkowa i Południowa ma pekari – niewielkiego ssaka spokrewnionego nie tylko ze świniokształtnymi, ale również z… hipopotamowatymi. Oczywiście gwoli ścisłości dzik występuje obecnie również w obu Amerykach, lecz są to zwierzęta pochodzące ze współczesnej introdukcji na tych terenach. Wcześniej tam nie występowały.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: parzystokopytne
• Podrząd: świniokształtne
• Rodzina: pekari

Wyróżniamy następujące gatunki pekari:

• Pekari Wagnera (Catagonus wagneri)
• Pekari obrożny (Pecari tajacu)
• Pekari białobrody (Tayassu pecari/Tayassu albirostris)
• Pekari olbrzymi (Pecari maximus)
• Wymarły rodzaj: †Platygonus

Występowanie

Zasięg występowania pekari obejmuje południowo-zachodnią część Ameryki Północnej, całą Amerykę Środkową i Południową do Patagonii oraz Wyspę Trynidad. Z reguły spotykana w lasach, zaroślach, na półpustyniach i pampasach.

Charakterystyka

Wygląd

Przedstawiciel świniokształtnych o rozmiarach zbliżonych do świni domowej – mierzy z reguły 90 – 130 cm długości, ok. 55 cm wysokości i waży 20 – 40 kg. Pysk wyposażony w chrzęstną płytę charakterystyczną dla świń, oczy i uszy małe w stosunku do wielkości głowy.

Samoostrzące się zęby

Kły górne są skierowane ku dołowi, ale ich przednia krawędź cały czas ociera się o tylną krawędź kłów dolnych, dzięki czemu zęby ostrzą się.

Tułów wąski, nieco spłaszczony po bokach, nogi krótkie i szczupłe. Podczas chodzenia staje tylko na dwóch palcach środkowych, które wyewoluowały do wąskich racic i długich raciczek.

Ciało pokrywa ciemna, szczeciniasta sierść, ogon jest krótki, niewidoczny. Od świniowatych różni się budową szkieletu i zębów. Na ciele (w skórze) występują gruczoły zapachowe, które otwierają się wydzielając silny piżmowy zapach. Gruczoły te często uważane są za dwa pępki, jest to jednak jedynie błędne przekonanie.

Dieta

Pekari to zwierzę wszystkożerne, jedzące duże ilości roślin (korzeni, traw, nasion, owoców, kaktusów – szczególnie opuncję (Opuntia)), małych zwierząt i padlinę. Preferencje świniowatych i świniokształtnych różnią się w zależności od kształtu kłów.

Świnie europejskie posiadają długie i mocno zakrzywione kły, natomiast u pekari są krótkie i proste, przystosowane do kruszenie twardych nasion i przegryzania korzeni roślinnych. Kły służą również jako obrona przed drapieżnikami.

Usposobienie

Sposobem na nieproszonych gości jest pocieranie kłów o siebie, co generuje specyficzny dźwięk ostrzegający potencjalnego napastnika, aby nie podchodził zbyt blisko. Mimo niepozornego rozmiaru pekari w stadzie potrafi zrobić dużą krzywdę napastnikowi.

Jak większość ssaków również ten przedstawiciel świniokształtnych należy do zwierząt społecznych żyjących często w grupach liczących ok. 100 osobników, choć wielkość stada zależna jest od gatunku. Pekari białobrody (Tayassu pecari, Tayassu albirostris) tworzy największe społeczności, natomiast pekari Wagnera (Catagonus wagneri) i pekari obrożny (Pecari tajacu) formują bardziej kameralne stada.

Takie zachowania społeczne przypominają wymarłe gatunki pekari. Niedawno odkryty pekari olbrzymi (Pecari maximus) wydaje się jednak zwierzęciem mniej uspołecznionym, żyjącym przeważnie w parach.

Pod okiem i na grzbiecie pekari posiada gruczoły zapachowe wydzielające charakterystyczną woń mającą na celu zaznaczenie granic terytorium, którego rozmiary mieszczą się między 75 a 700 ha. Swoim zapachem oznacza również członków stada poprzez pocieranie – ostry aromat pomaga rozpoznawać innych „współplemieńców”.

Rozmnażanie

Okres ciąży uzależniony jest od gatunku, ale najczęściej trwa 141 – 162 dni, po której na świat przychodzą 2 młode. U pekari Wagnera młode rodzą się między wrześniem, a grudniem, ale mogą rozmnażać się przez cały rok.

Pekari obrożny wydaje na świat najwięcej młodych w porze deszczowej, choć również może rozmnażać się przez 365 dni, natomiast pekari białobrody, mimo całorocznej płodności, posiada 2 szczytowe okresy rozrodcze, np. na Kostaryce mają one miejsce w lutym i lipcu, a w Meksyku w kwietniu i listopadzie. Dojrzałość płciową osiągają po 1 – 3 roku życia.

Zagrożenia

Pekari jest smakowitym kąskiem nie tylko dla myśliwych i wcześniej – w czasach podboju obu Ameryk – również traperów czy rdzennych Indian. Pekari stanowią również jeden z elementów diety południowoamerykańskich jaguarów. Te wielkie koty bez większego trudu są w stanie upolować dorosłego osobnika.

Szczegółowe dane i wymiary

Pekari (Tayassuidae)

• Długość: 90 – 130 cm
• Wysokość w kłębie: ok. 55 cm
• Masa: 20 – 40 kg
• Długość życia: pekari białobrody – do 15 lat; pekari obrożny – do 15 lat

Pekari – ciekawostki

• Słowo „pekari” pochodzi z karaibskiego pakira lub paquira.
• W wielu krajach pekari jest zwierzęciem hodowlanym, stającym się źródłem pożywienia lokalnych społeczności, zwłaszcza w krajach rozwijających się.
• Skóra pekari jest gruba, elastyczna i bardzo wytrzymała, uznawana za idealny materiał do produkcji rękawiczek.
• Mimo zagrożenia wyginięciem pekari często pada ofiarą kłusowników ze względu na smaczne mięso.
• Pekari do chodzenia używa dwóch środkowych palców, paluch i palec V zanikły niemal całkowicie.
• W ostatnich latach w boliwijskim Parku Narodowym Madidi duże grupy pekari poważnie raniły, a nawet zabijały turystów.
• Pekari były oswajane przez Indian Południowoamerykańskich.
• Pekari olbrzymi został odkryty w 2000 roku, a nazwany i opisany 7 lat później.
• Jego żołądek nie jest stworzony do przeżuwania, choć posiada 3 komory i jest bardziej złożony od żołądków innych świniokształtnych.

Polecamy:

• Dzik
• Guziec
• Tapiry