Park Narodowy Uluru-Kata Tjuta

Park Narodowy Uluru-Kata Tjuta

Najbliższe miasto znajduje się około 400 km od granic parku. Czy oznacza to, że Uluru-Kata Tjuta jest zwykłym pustkowiem? Wiele lat temu tak właśnie myślano. Na początku lat ’50-tych XX wieku wyrokowano, że obszar ten będzie bezwartościowy pod względem krajobrazowym i turystycznym.

Podziwiane dzisiaj formacje skalne określano wtedy mianem „kupy kamieni” (brzmi znajomo, prawda ;)), której nikt nie zechce oglądać. Od tamtych czasów minęło pół wieku i okazało się, że wątpiący w piękno Uluru-Kata Tjuta nie mieli racji.

Lokalizacja

Egzotycznie brzmiąca nazwa parku narodowego to nie przypadek. Znajduje się on bowiem w jednym z najbardziej niezwykłych krajów świata – Australii, a dokładniej w jej centralnej części. Obszar ten, łącznie z terenem parku, jest domem rdzennych mieszkańców kraju – Aborygenów z plemienia Anangu.

Warto zaznaczyć, że terytorium parku należy do nich w znaczeniu symbolicznym (pierwotni mieszkańcy), jak i prawnym – Anangu oddali teren parku w 99-letnią dzierżawę rządowi australijskiemu, który kilka lat wcześniej im go oddał. Dzisiaj Aborygeni trzymają pieczę nad parkiem we współpracy z Parks Australia.

Obszar

Uluru-Kata Tjuta zajmuje powierzchnię ok. 1326 km², na której spotkamy unikalne formacje skalne. Dzięki nim Uluru-Kata Tjuta przyciąga co roku kilkaset tysięcy (250 000-700 000) turystów z całego świata.

Nazwa

Uluru i Kata Tjuta to nazwy najbardziej znanych atrakcji australijskiego parku. Chodzi o specyficzne formacje skalne, zwane przez naukowców twardzielcami lub monolitami.

Klimat i bush tucker

Na fotografiach krajobraz Uluru-Kata Tjuta wydaje się surowy, jednak w rzeczywistości tętni życiem. Wiele gatunków zwierząt i roślin przystosowało się do ekstremalnych warunków atmosferycznych, tworząc w ten sposób unikalny ekosystem. Jednym z elementów tego ekosystemu są warzywa, owoce, orzechy i zioła pełniące rolę pokarmów oraz leków dla rdzennych mieszkańców Australii.

Ze względu na imponującą różnorodność, otrzymały one własną nazwę – bush tucker, którą tłumaczyć można jako „pokarm z buszu”. Do bush tucker zalicza się również mięso niektórych gatunków zwierząt, w tym kangurów, krokodyli i nielotów emu. Obecnie bush tucker powszechnie sprzedaje się w supermarketach, nie znajdziemy tam jednak wszystkich produktów zaliczanych do „pokarmu z buszu”.

Fauna i flora

Obszar parku narodowego jest niebywale bogaty w unikalne gatunki roślin (flora) oraz zwierząt (fauna).

Rośliny porastające Uluru-Kata Tjuta to często gatunki endemiczne, charakterystyczne tylko dla regionu parku i jego okolic. Spotykamy również gatunki rzadkie i zagrożone wyginięciem.

Na terenie parku panuje bezlitosny, pustynny klimat, dlatego występujące tam rośliny musiały przystosować się do bardzo trudnych warunków. Niektóre z nich są w stanie przetrwać pożary, u innych z kolei ogień pełni ważną rolę w czasie zapylania.

Zbiorowiska roślinne występujące w Uluru-Kata Tjuta można posegregować do 4 kategorii. Każda z nich ma swoją własną nazwę:

• Punu – obejmuje drzewa (głównie akację zwaną mulgą pospolitą, tworzącą zarośla charakterystyczne dla australijskiego krajobrazu, poza tym eukaliptusy kamaldulskie czy dęby pustynne)
• Puti – krzewy (można do nich zaliczyć również krzewiaste zarośla akacji – mulgi)
• Ukiri – trawy (głównie spinifeks, czyli kuliste zbiorowiska zielonych lub niebiesko – szarych traw, będące znakiem rozpoznawczym kontynentu)
• Tjulpun-tjulpunpa – kwiaty (np. astrowate)

W przeszłości na terenie parku żyło 46 gatunków rodzimych ssaków, jednak ostatnie analizy wykazały, że liczba ta spadła do 21. Ludzie z plemienia Anangu uważają, że powodem zmniejszenia ilości ssaków jest pogarszająca się kondycja środowiska naturalnego oraz wprowadzenie obcych, inwazyjnych gatunków. Działacze na rzecz parku robią wiele, aby przywrócić wymarłe tam zwierzęta w tym: wielkouchy z rodziny Thylacomyidae, skalniaka czarnostopego (Petrogale lateralis) czy nogala prążkowanego (Leipoa ocellata). Turyści mogą spotkać nadal np. krety workowate z rodziny Notoryctidae i pytona żóltogłowego (Aspidites ramsayi).

W Uluru-Kata Tjuta doliczono się ponadto 7 gatunków nietoperzy, aż 73 gatunków gadów (w tym waranów, np. warana wielkiego), 178 gatunków ptaków i 4 gatunków żab.

Do obcych gatunków ssaków zaliczamy: mysz domową, kota domowego, psa domowego, króliki (przedstawicieli rodziny zającowatych), lisa i… wielbłąda. Odpowiadają one za redukcję roślinności australijskiej, dlatego władze parku zakazują wprowadzania na jego teren jakichkolwiek zwierząt domowych, z wyjątkiem psów – przewodników lub wpuszczają je za okazaniem specjalnego zezwolenia udzielanego przez dyrektora parków narodowych.

Kata Tjuta

Kata Tjuta, zwane także Olgas, nie odnosi się do jednego obiektu, lecz grupy 36 monolitów – rozmaitych kopulastych formacji skalnych. Znajdują się ponad 360 km na południowy zachód od Alice Springs – 3 największego miasta na Terytorium Północnym. Kata Tjuta to także jeden z dwóch – obok Uluru – głównych punktów orientacyjnych parku.

Formacje skalne zajmują około 35 km². Skały zbudowane są z m.in. z bazaltu i granitu, a ich „cementem” jest piaskowiec.

Najwyższa skała w obrębie Kata Tjuta – Góra Olgi, wznosi się na wysokość 1 066 m n.p.m. i około 546 m nad powierzchnią równiny. Podstawa skalna Kata Tjuta znajduje się natomiast pod ziemią. Szacuje się, że fundament tkwi na głębokości od ok. 2 do 6 km. Obwód całej formacji wynosi około 24 km.

Alternatywna nazwa pasma (i najwyższego szczytu) – Olga – odnosi się do córki cara Mikołaja I, żony króla Karola Wirtemberskiego. Nazwę tę, na rozkaz barona Ferdynanda Muellera, nadał Ernest Giles. Rok przed nadaniem nazwy król i królowa Wirtembergii nadali Muellerowi tytuł barona (co uczyniło go von Muellerem). Na znak wdzięczności baron postanowił więc nadać australijskiej górze imię królowej.

„Wiele głów”

Kata Tjuta tłumaczy się jako „Wiele głów”. Wypukłe twory skalne przypominają zatem wystające z ziemi głowy, które w zależności od kąta padania słońca, zmieniają kolor „skóry”. W ciągu dnia wydają się mieć kolor jasnobrązowy, jednak o wschodzie i zachodzie słońca nabierają intensywnej, pomarańczowej barwy. Między „głowami” spacerować można jednym z dwóch opracowanych szlaków: 6-kilometrową Doliną Wichrów lub 2-kilometrowym Wąwozem Góry Olgi.

Uluru

Drugim, obok Kata Tjuta, znakiem rozpoznawczym parku narodowego jest Uluru, nazywane często Ayers Rock lub Oolora. W tym przypadku mamy do czynienia z jedną wysoką górą stworzoną z piaskowca podobnego (ale nie identycznego) do tego, z którego zbudowane jest Kata Tjuta.

Wysokość Uluru wynosi 863 m n.p.m., 348 m nad powierzchnią równiny, a jego obwód przekracza 9 km. Podstawa skały ulokowana jest około 2 km pod ziemią.

W zależności od pory dnia i roku, Uluru zmienia swą barwę. Skała ma kolor szary, jednak w rezultacie utleniania żelaza, jej powierzchnia nabiera ceglastego odcienia. W czasie wschodów i zachodów słońca nabiera intensywnego odcienia pomarańczy, czerwieni a nawet złota. Jeśli spadł deszcz, Uluru staje się jasnoszare lub srebrzyste. Ponadto w czasie ulew na bardzo stromych zboczach góry (o kącie nachylenia bliskim 80^o) tworzą się głośne, imponujące wodospady.

Uluru, inaczej Ayers Rock

Nazwa oryginalna ma swoje korzenie w języku aborygeńskim, zwanym Yankunytjatjara. Uluru nie oznacza niczego konkretnego, nie da się więc nazwy przetłumaczyć na inny język. Słowa Uluru Aborygeni używają raczej do określenia terenu otaczającego szczyt.

Ayers Rock (Skała Ayersa) to nazwa nadana ku pamięci sir Henry’ego Ayersa – ósmego premiera Południowej Australii.

Zabójcze piękno

Wejście na Uluru okazuje się dużym wyzwaniem dla turystów. Jak już wcześniej wspomnieliśmy, zbocza góry są bardzo strome, a przez to niebezpieczne. Tylko jedno podejście nadaje się w pewnym stopniu do wspinaczki. Zostało ono jednak dodatkowo zabezpieczone łańcuchami. Mimo to do dzisiaj sporo osób ginie co roku w czasie próby zdobycia szczytu.

Głównym problemem nie jest wysokość Uluru, lecz warunki atmosferyczne, a dokładnie bardzo wysokie temperatury w okresie letnim, dochodzące do +50^oC. Upał, w połączeniu z silnym wiatrem i brawurą człowieka tworzą zabójczą mieszankę, której skutkiem może być nie tyle upadek z góry, co wyczerpanie organizmu prowadzące do ataku serca. Władze parku wprowadziły więc zakaz wspinaczki na Uluru w czasie niekorzystnych warunków atmosferycznych.

Święte miejsce

Oficjalny zakaz wspinania się na Uluru nie obejmuje kluczowej dla Aborygenów kwestii. Według plemienia Anangu – właścicieli parku – Uluru to święta góra, na którą wspinać się mogą tylko niektórzy mężczyźni z plemienia. Inne źródła podają również, że nawet Aborygeni nie wchodzą na Uluru, oddając w ten sposób cześć jej świętości.

Anangu nie zakazują turystom wspinaczki na Uluru, jednak proszą, aby tego nie robić ze względu na szacunek do kultury aborygeńskiej. Okazuje się jednak, że wielu turystów nie ma pojęcia o tym niepisanym prawie. Wielu z nich pokonuje setki, a nawet tysiące kilometrów głównie po to, aby wejść na Uluru. W Sieci jednak aż roi się od informacji na temat aborygeńskiego „kodeksu”. Dlatego, drogi Czytelniku, jeśli zamierzasz udać się do Parku Narodowego Uluru-Kata Tjuta, postaraj się uszanować prośbę gospodarzy miejsca, w którym Ty będziesz jedynie gościem.

Na terenie parku istnieje kilka miejsc niedostępnych dla ciekawskich spojrzeń. To tam odbywają się różnego rodzaju obrzędy i rytuały. Karą za naruszenie prywatności i świętości owych miejsc jest nakładanie bardzo wysokich „mandatów”, wynoszących 2000-5000 dolarów australijskich (ok. 5 800-14 500 zł).

Szczegółowe dane

Park Narodowy Uluru-Kata Tjuta

• Powierzchnia: 1326 km²
• Rok założenia: 1958 (od roku 1985 w rękach Aborygenów i instytucji Parks Australia)
• Największe atrakcje: monolit Uluru i grupa monolitów Kata Tjuta

Kata Tjuta

• Liczba szczytów: 36
• Najwyższy szczyt: Góra Olgi
• Wysokość nad poziomem morza: 1066 m (Góra Olgi)
• Wysokość nad pow. równiny: 546 m (jw.)
• Całkowity obwód pasma: 24 km

Uluru / Ayers Rock / Oolora

• Wysokość nad poziomem morza: 863 m
• Wysokość nad powierzchnią równiny: 348 m
• Obwód: 9,4 km

Park Narodowy Uluru-Kata Tjuta – ciekawostki

• Park narodowy znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.
• Formacje Uluru i Kata Tjuta powstały na Ziemi ok. 300-500 mln lat temu.
• W Uluru-Kata Tjuta występuje jeden z najbardziej znaczących pustynnych ekosystemów na świecie.
• Uluru jest wyższe od Wieży Eiffla i nowojorskiego wieżowca Chrysler Building.
• Bilet wstępu na teren parku kosztuje 25 dolarów australijskich dla dorosłych i młodzieży od lat 16. Opłata umożliwia zwiedzanie parku przez 3 dni, od świtu do zmierzchu. Po każdym dniu park należy opuścić, bowiem na jego obszarze panuje zakaz kempingowania.
• „Uluru” to tytuł piosenki polskiego zespołu Wilki. W utworze usłyszeć także można odniesienie do Czasu Snu – mitologii i systemu wierzeń Aborygenów.

Polecamy

• Australia
• Fauna Australii