Park Narodowy Bizona Leśnego

Wood Buffalo National Park

Latem można do niego dojechać asfaltową drogą, ale zimą – wyłącznie po ubitym śniegu lub lodzie. Przyciąga zarówno amatorów dzikiej przyrody, jak i osoby, które lubią obserwować nocne niebo. Kanadyjski Park Narodowy Bizona Leśnego oferuje wiele zapierających dech w piersiach widoków – i nic dziwnego, skoro zajmuje powierzchnię większą niż Szwajcaria.

Park Narodowy Bizona Leśnego mieści się w zachodniej Kanadzie, w prowincji Alberta, niedaleko granicy z Terytorium Północno-Zachodnim. Przy powierzchni 44 807 km² jest największym parkiem narodowym tego kraju. Założono go w celu ochrony największej ocalałej populacji bizona leśnego.

Dzisiaj jest też miejscem gniazdowania jedynej dziko żyjącej populacji żurawia krzykliwego. Obejmuje także jedną z największych delt rzecznych na świecie, utworzonych przez ujścia rzek Peace i Athabasca. Siedziba władz Parku mieści się w Fort Smith – małej osadzie leżącej blisko miasta Fort Chipewyan. W 1983 r. obszar Parku został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako wyjątkowo cenny dla ochrony bioróżnorodności.

Historia parku

Park Narodowy Bizona Leśnego zajmuje tereny, które ludzie zamieszkiwali od czasu ustąpienia ostatniego lodowca. Znaleziska świadczą o tym, że żyły tu społeczności prezentujące rozmaite sposoby życia – zajmowały się głownie łowiectwem i łowieniem ryb. Przez teren obecnego parku narodowego przepływają trzy wielkie rzeki – Athabasca, Peace River (Rzeka Pokoju) i Slave River (Rzeka Niewolników). Dlatego tereny te przez tysiąclecia były uważane za doskonałe tereny łowieckie, gdyż łatwo było się tutaj dostać za pomocą łodzi; poza tym przebiegały tędy ważne ówcześnie szlaki handlowe łączące odległe nieraz plemiona.

W czasach historycznych, uwiecznione już przez europejskich badaczy, żyły tutaj trzy plemiona określające siebie same wspólnym mianem Dene. Zamieszkiwały ziemie północnej i zachodniej części obecnego parku narodowego. Prowadziły okazjonalne spory o ziemie, ale po tym, jak w 1781 r. przez ten rejon przetoczyła się epidemia ospy, ci członkowie plemion, którzy przetrwali, powzięli decyzję o zakończeniu sporów i wypaliły symboliczną fajkę pokoju nad rzeką, która na pamiątkę tego wydarzenia nosi dzisiaj nazwę Peace River.

Pierwszym przybyszem z Europy, który przemierzył te tereny, był podróżnik Peter Pond – trafił tutaj w 1785 r. Za nim przybyli tutaj kolejni przybysze, którzy – widząc tereny bogate w zwierzynę, zwłaszcza bobry – widzieli szansę na wzbogacenie się na handlu futrem. Przybyszów było tylu, że założyli osadę, która dała początek dzisiejszemu miastu Fort Chipewyan. Łowcy ci włączyli się do sieci dróg canoe będącej podstawowym środkiem komunikacji w północnej części kontynentu. W Kanadzie o tym okresie opowiada się z wielkim szacunkiem, a canoe jest tam uważane za ważny historyczny symbol, podobnie jak słynne kryte wozy osadników są symbolem „Dzikiego Zachodu”.

W 1896 r. rząd Kanady dopuścił do eksploatacji tych terenów na skalę przemysłową. Okazało się, że rolnictwo jest praktycznie niemożliwe z powodu surowego klimatu, natomiast można tu pozyskiwać futra i skóry zwierząt. Później, wraz z początkiem „gorączki złota” rozpoczęto eksploatację złóż minerałów. Po ich wyeksploatowaniu wiele osób opuściło ten rejon, który został uznany przez władze za obszar o specjalnym znaczeniu kulturowym. Często budziło to spory z rdzennymi mieszkańcami, które zostały zażegnane po podpisaniu porozumienia 21 czerwca 1899 r.

W 1922 r. rząd Kanady objął te tereny ochroną, gdyż stwierdzono tam istnienie dużej populacji bizonów leśnych, a była to wówczas ostatnia duża grupa tych zwierząt w kraju; przy okazji zapewniono ochronę żyjącym tam rdzennym Amerykanom. Niestety stwierdzono też, że tereny Parku świetnie nadają się jako miejsce introdukowania bizonów amerykańskich – przewieziono ich tam aż sześć tysięcy. Doszło przy tym do zakażenia populacji zarazkami, które zdziesiątkowały oba podgatunki bizona. W 1957 r. odkryto 200 sztuk bizonów leśnych wonnych od zarazków, które odizolowano od pozostałych. Posunięcie to ocaliło bizony leśne od zagłady, lecz stało się przyczyną ich niskiej różnorodności genetycznej.

Mimo wszystko bizony zaczęły się szybko rozmnażać, skutkiem czego pojawił się problem nadmiernego ich pogłowia. Tylko do 1967 r. odstrzelono aż 4000 sztuk zwierząt. W późniejszych latach kontynuowano odstrzał do czasu, gdy okazało się, że liczebność bizonów w wystarczającym stopniu regulują wilki. Od czasów protestów ekologów w 1990 nie prowadzi się już odstrzału.

28 czerwca 2013 r. Królewskie Towarzystwo Astronomiczne Kanady uznało ten obszar za park ciemnego nieba – obszar, na którym nie ma tzw. zanieczyszczenia światłem, czyli sztucznego oświetlenia. To oznacza, że panują tutaj doskonałe warunki do obserwacji astronomicznych; nawet gołym okiem można tu zobaczyć wiele ciał niebieskich, w innych warunkach niewidocznych nawet przez lornetkę. Poza dużym znaczeniem dla astronomii park ciemnego nieba służy również przyrodzie – umożliwia niezakłócone sztucznym światłem funkcjonowanie licznych gatunków prowadzących nocny tryb życia: nietoperzom, sowom i lelkom.

Klimat i geografia

Park znajduje się na dość wysokiej szerokości geograficznej, a przy tym leży w oddaleniu od oceanu. Leży więc w strefie klimatu umiarkowanego zimnego, w odmianie kontynentalnej. Lato jest tu krótkie, mimo że dni są długie. Temperatury są wówczas bardzo zmienne i wahają się w zakresie 10–30°C. Letnie dni są zwykle suche, opady zdarzają się rzadko, ale są bardzo intensywne. Lato szybko przechodzi w chłodną, również suchą, a przy tym bardzo wietrzną jesień. Pierwszy śnieg pada zazwyczaj w październiku. Zimy są bardzo mroźne; najchłodniejsze miesiące to styczeń i luty – temperatury spadają wówczas nawet do –40°C.

Park Bizona jest porośnięty w większości roślinnością typową dla tajgi – przeważają tam lasy iglaste. W okolicach rzek przeważają mokradła. W północnej części Parku znajdują się góry zwane Caribou Mountains. Można ta napotkać liczne leje krasowe oraz wodospady – największe w tej części kraju.

Fauna

Za symbol Parku uznano największe zwierzę zamieszkujące ten obszar. Jest nim bizon leśny – podgatunek bizona amerykańskiego, żyjący w północnej części kontynentu. Bizon leśny jest nieco większy znanego z filmów od bizona preriowego i ma nieco inną sylwetkę (jego kłąb znajduje się przed kończynami przednimi, a nie nad nimi). Jego rogi są większe, sierść ma ciemniejszą barwę, a włosy tworzące charakterystyczną „brodę” są krótsze. Na terenie Parku żyje około 5 tys. bizonów leśnych i jest to największa na świecie dzika populacja tych zwierząt.

Oprócz zwierzęcia, które nadało mu nazwę, Park Narodowy Bizona Leśnego jest znany jako ostoja dla wielu zamieszkujących Kanadę gatunków zwierząt. Żyją tu łosie, niedźwiedzie czarne, wilki kanadyjskie, kuny, świstaki, zające amerykańskie, nietoperze i rosomaki. Z ptaków można tu napotkać bieliki amerykańskie, sokoły wędrowne, puszczyki mszarne, cieciorniki, lelki, żurawie krzykliwe oraz żurawie kanadyjskie.

Za wielką atrakcję Parku uważa się węża Thamnopsis elegans znanego tam pod nazwą Garter Snake. Jest to najdalej wysunięta na północ populacja tego gatunku i jedno z najbarwniejszych zwierząt żyjących na tym terenie. Jest to także jedno z najchłodniejszych i najbardziej wysuniętych na północ siedlisk gadów na świecie.

Szczególną troską otoczone są żyjące w Parku żurawie krzykliwe. Gniazduje tutaj jedyna dziko żyjąca populacja tego gatunku. Dla jej ochrony wydzielono na terenie Parku obszar zwany Whooping Crane Summer Range („Whooping Crane” to angielska nazwa tego gatunku), który obejmuje miejsca godów i gniazdowania tych ptaków.

Turystyka

Na Park Narodowy Bizona Leśnego składają się w znacznej mierze tereny podmokłe, a przy tym zamieszkiwane przez zwierzęta rzadkie w tej części kontynentu lub w ogóle na świecie. Niedostępność terenów oraz ich znaczenie sprawiają, ze przebiega tędy niewiele szlaków turystycznych. Dojazd do Parku możliwy jest cały rok dzięki bliskości autostrady nr 5, jednak zimą dotarcie do Fort Chipewyan (a tym samym do Parku) możliwy jest wyłącznie za pomocą tzw. dróg zimowych, czyli tworzonych wprost na ziemi na ubitym śniegu lub na lodzie. Drogi te same z siebie są uważane za atrakcję dla turystów z cieplejszych stron świata.

Z powodu braku dostępu do wielu miejsc Parku popularne są tutaj komercyjne loty nad parkiem. Dozwolone są jedynie przeloty samolotów śmigłowych. Komercyjne loty odrzutowców oraz helikopterów są zakazane ze względu na czyniony przez nie hałas. Warto też dodać, że Park przyciąga nie tylko miłośników przyrody – za sprawą uznania go za strefę ciemnego nieba przyjeżdża tu również wielu pasjonatów astronomii.

Z racji trudnej dostępności i braku dróg, a także za sprawą ścisłej kontroli spowodowanej chęcią monitorowania rzadkich gatunków zwierząt obszar Parku jest praktycznie wolny od zagrożeń typowych dla wielu innych tego typu obiektów na świecie – np. niszczenia roślin czy zaśmiecania. Zbaczanie z wyznaczonych szlaków turystycznych jest tutaj praktycznie niemożliwe. Pewnym problemem może być w przyszłości fakt bliskości terenów roponośnych i chęć ich eksploatacji, jednak na razie nie powoduje to żadnych konfliktów.

Szczegółowe dane

Park Narodowy Bizona Leśnego

• Nazwa angielska: Wood Buffalo National Park
• Rok założenia: 1922
• Powierzchnia: 44 807 km²

Ciekawostki

• Park Narodowy Bizona Leśnego jest drugim największym parkiem narodowym na świecie.
• Jest to największy park ciemnego nieba na świecie.
• W 2007 r. w odkryto tutaj największą na świecie tamę wykonaną przez bobry – mierzyła aż 850 m długości. Znaleziono ją przypadkiem, analizując zdjęcia satelitarne Parku. Można było obserwować ją za pomocą satelitów i z pokładów samolotów aż do lipca 2014 r., kiedy się rozpadła.

Polecamy

• Podróże DinoAnimals
• Parki Narodowe
• Wodospady
• Jeziora
• Góry
• Rzeki
• Morza