Królestwo zwierząt – Owady, insekty (Insecta)

Zachowania społeczne

Owady społeczne, takie jak termity, mrówki, większość pszczół i os są najbardziej znanymi zwierzętami eusocjalnymi – tworzącymi trwałe, co najmniej dwupokoleniowe kolonie. Kolonie niektórych gatunków mogą być tak dobrze zintegrowane, a jej członkowie tak bliscy sobie genetycznie, że nazywa się je superorganizmem. Według licznych specjalistów pszczoły to jedyne bezkręgowce, i jedne z nielicznych istot poza ludźmi, które rozwinęły komunikację symboliczną, abstrakcyjną. Ma ona na celu przekazywanie informacji o środowisku. Ten system łączności, zwany tańcem, opiera się na kącie padania promieni słonecznych (pszczoły ustawiają się zgodnie z ułożeniem naszej Gwiazdy).

Owady kolonialne wykazują dużą zdolność orientacji w przestrzeni, dzięki czemu bezbłędnie trafiają do jednego z tysiąca otworów ulokowanych blisko siebie. Zjawisko to zwie się filopatrią, objawia się ono nawet u owadów poddających się hibernacji, które nie odwiedzały danego obszaru nawet przez rok. Kilka innych gatunków uskutecznia sezonowe migracje na bardzo duże odległości (np. zmieniający zimowiska motyl – danił wędrowny (Danaus plexippus)).

Rozmnażanie

Większość owadów wykluwa się z jaj. Zapłodnienie i rozwój odbywa się wewnątrz jaja otoczonego skorupką składającą się z tkanki matki. W przeciwieństwie do jaj innych stawonogów, jaja owadów są odporne na suszę, a wszystko dzięki specjalnej budowie skorupki i błonie wydzielającej substancję bogatą w chitynę chroniącą zarodek przed wysuszeniem. U niektórych owadów błona ta nie rozwija się, dlatego jaja muszą składać w wilgotnych miejscach, np. gnijącej materii organicznej (np. niektóre gatunki muchówek).

Inne, np. muchy tse-tse, mszyce czy karaczan z gatunku Blaptica dubia są jajożyworodne. Spotyka się także gatunki żyworodne oraz poliembrionalne – pojedyncza zapłodniona komórka jajowa dzieli się na wiele (czasem kilka tysięcy) embrionów. Zależnie od gatunku owady mogą rozmnażać się 1-2 lub wiele razy w ciągu roku. Do innych wariantów rozwojowych zalicza się polimorfizm, haplodiploidalność, neotenię, dymorfizm płciowy, partenogenezę (rozmnażanie bezpłciowe), hermafrodytyzm.

Przeobrażenia

W obrębie gromady spotyka się przeobrażenie:

• niezupełne
• zupełne

Przeobrażenie niepełne

Przeobrażenie niepełne zwane hemimetabolią, to stopniowe przeobrażanie młodego osobnika w postać dorosłą za pomocą serii wylinek. Oznacza to, że na żadnym etapie rozwoju owad nie ma postaci poczwarki. Rosnący owad nie mieści się w pancerzu, dlatego musi z niego wyjść. Pod starym pancerzem rozwija się już nowy, ale większy. Stare „opakowanie” odrywa się od ciała, zwierzę zaczyna rozrastać się. Niedojrzałe owady przechodzące metamorfozę niezupełną nazywane są nimfami. Nimfy to osobniki bardzo podobne do postaci dorosłej z wyjątkiem występowania skrzydeł, które u dojrzałych owadów zanikają. Z każdą wylinką nimfy są co raz większe i bardziej podobne do swych rodziców.

Przeobrażenie zupełne

Przeobrażenie zupełne nazywane jest holometabolią. W tej postaci rozwoju mamy do czynienia z czterema etapami: etapem jaja/zarodka, larwy, poczwarki oraz postaci dorosłej – imago. Rosnąca larwa z czasem staje się poczwarką. Na tym etapie zwierzę bardzo rzadko się porusza, ponieważ często zamknięte jest w charakterystycznym kokonie. W tym stadium owady ulegają największym zmianom, potem z kokonu wydostaje się dorosły osobnik. Dobrym przykładem metamorfozy zupełnej są motyle, Holometabola, muchówki i błonoskrzydłe. Ta forma rozwojowa jest unikalna dla owadów – nie spotyka się jej u innych stawonogów.