Orłosępy (Gypaetinae) – orłosęp brodaty (Gypaetus barbatus)
Bardziej urodziwe od sępów, ale w większości padlinożerne. Każdy gatunek posiada odrębny system polowania, a niektórzy przedstawiciele podrodziny nie opierają swojej diety wyłącznie na padlinie.
Klasyfikacja
- Gromada: ptaki
- Rząd: szponiaste
- Rodzina: jastrzębiowate
- Podrodzina: orłosępy
Występowanie
Ponieważ gatunków orłosępa jest bardzo dużo, zamieszkuje wszystkie kontynenty, poza Arktyką i Antarktydą. Preferuje klimat tropikalny, subtropikalny i umiarkowany.
Orłosęp, orłosęp brodaty (Gypaetus barbatus)
Przebywa w europejskich górach (Pireneje, Alpy), w Azji (Kaukaz, Góry Zagros, Ałtaj, Elburs (pasmo górskie w Iranie), Himalaje) i Afryce (m.in. Góry Atlas, Wyżyna Abisyńska, Zair północno-wschodni, Kenia, północna Tanzania). Gatunek ściśle związany z górami, ostańcami, kanionami, urwiskami i wąwozami. Często spotykany również na alpejskich halach i wrzosowiskach. Preferuje obszary, w których nietrudno o kości, czyli tam, gdzie występuje sporo drapieżników, np. wilki czy orzeł przedni. W Etiopii przebywa na obrzeżach małych wiosek i miasteczek. Rzadko pojawia się poniżej 1000 m n.p.m., zazwyczaj żyje na wysokościach powyżej 2000 m n.p.m.
Charakterystyka
Wygląd
Zauważono, że orłosępy z Himalajów są większe od osobników żyjących w innych pasmach górskich. W ogólnej populacji samice są większe od samców. Od sępów odróżnia go upierzona głowa i gruba, mocna szyja. Sylwetka smukła, nogi duże, silne, chód kaczkowaty. Dorosłe osobniki są z reguły ciemnoszare, białawe lub rdzawe, twarz może być niebiesko-szara lub szaro-czarna.
Czoło białe, kontrastuje z dwiema czarnymi pręgami biegnącymi od oczu do podstawy dzioba, tworząc wokół niego swoistą brodę (stąd nazwa gatunkowa). Ubarwienie głowy, piersi i nóg zmienia się na rdzawy, ale jest to wywołane pyłem i kurzem, w którym czasem się „tarza”.
Pióra na ogonie i skrzydłach są szare. Osobniki niedojrzałe są czarno-brązowe na prawie całej powierzchni ciała, „dorosłych” kolorów nabierają po 5 latach. Jest ptakiem cichym, jedynie w gnieździe i podczas rywalizacji o samicę wydaje z siebie piskliwe dźwięki.
Sposób zdobywania pokarmu
Padlinożerca, którego gusta dietetyczne są skierowane na spożywanie szpiku kostnego. Kości połyka w całości lub rozgryza na mniejsze (ale bynajmniej nie małe) kawałki. Jego mocny układ trawienny jest wręcz stworzony do takiej diety. Jeśli kość jest zbyt duża, zrzuca ją w locie na skały z wysokości 50 – 150 m. Z rozbitej kości łatwiej wyssać odżywczy szpik. W przypadku, gdy kość nie rozłupała się na dostatecznie małe kawałki, orłosęp powtarza rytuał. Ta praktyka wymaga ogromnej wprawy, opanowanie jej wymaga ok. 7 lat intensywnych ćwiczeń!
Poluje również na żywe zwierzęta, o wiele częściej niż czynią to sępy. Upodobał sobie żółwie, które zrzuca z wysokości, aby skorupa pękła. Pozostałe zwierzęta, jakie chętnie pożera to: zające, świstaki, góralki przylądkowe, koziorożce, kozice, stenboki. Zabija przez odcięcie ofierze drogi ucieczki, zmuszając ją do rzucenia się w przepaść, ale niektóre sytuacje tego typu mogą okazać się nieszczęśliwym zbiegiem okoliczności, kiedy to przerażony ssak ucieka przed pojawiającym się znienacka orłosępem.
Rozmnażanie
Okres godowy zmienia się w zależności od regionu: w Eurazji trwa od września do grudnia, na subkontynencie indyjskim – od maja do czerwca, w Etiopii – od maja do października, od maja do stycznia w Afryce południowej. Na ogół prowadzi samotniczy tryb życia, ale w okresie lęgowym tworzy głębokie relacje. Samiec pokazuje swoje możliwości w powietrzu i prezentuje szpony.
Samica znosi 1 – 2 jaja, rzadko zdarzają się 3. Inkubacja trwa 53 – 60 dni, po wykluciu pisklęta spędzają w gnieździe 100 – 130 dni. Niezależne stają się po ok. 2 latach, przez ten czas rodzice dostarczają potomstwu pożywienie. Gniazda buduje przeważnie w jaskiniach, na stromych ścianach skalnych, więc dostęp innych drapieżników nie należy do łatwych.
Dane/Wymiary
Orłosęp, orłosęp brodaty (Gypaetus barbatus)
- Długość ciała: 94 – 125 cm
- Rozpiętość skrzydeł: 2,31 – 2,83 m
- Masa: 4,5 – 7,8 kg
Gatunek nie jest narażony na wyginięcie.
Orłosępy – ciekawostki
- Orłosępy brodate z Himalajów mogą zamieszkiwać obszary powyżej 7500 m n.p.m. i latać na wysokości powyżej 7 km.
- Orłosęp brodaty jest jedynym żyjącym ptakiem wyspecjalizowanym w zdobywaniu szpiku kostnego.
- Jest w stanie latać z kością o średnicy 10 cm i masie powyżej 4 kg lub równej swojej masie ciała.
- Populacja orłosępa brodatego z Wyżyny Abisyńskiej (Etiopia) przystosowała się do spożywania śmieci produkowanych przez ludzi.
- Stężenie kwasu żołądkowego wynosi ok. 1 pH, co oznacza, że duże kości są trawione w ciągu 24 godzin.
Polecamy:
Na fotce orłosęp przepędza młodego orłosępa.
„Preferuje obszary, w których nietrudno o kości…W Etiopii przebywa na obrzeżach małych wiosek i miasteczek” – chyba trochę niefortunne sformułowanie.
„Preferuje obszary, w których nietrudno o kości, czyli tam, gdzie występuje sporo drapieżników, np. wilki czy orzeł przedni” – to celowe sformułowanie. Istotnym elementem diety orłosępa jest bowiem szpik kostny. Zdanie dotyczące Etiopii jest niezależne. Nie za bardzo dostrzegamy tę niefortunność, ale jesteśmy zawsze otwarci na korektę, jeśli cokolwiek wymaga poprawy.
ciekawe kto by wygral w walce-orlosęp czy kondor
Jest tylko jeden gatunek orłosępa a dużo to jest podgatunków. Poprawcie to… 😉
Ciekawe
Orłosępy to podrodzina ptaków z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). W jej ramach występują dwa plemiona: Pernini oraz Gypaetini. W ramach każdego z plemion mamy wiele gatunków.