Moloch straszliwy (Moloch horridus)

Moloch straszliwy (Moloch horridus)

Prawdziwy potwór australijskich pustyń, odstraszający swym wyglądem wielkich i małych drapieżników. Brzmi groźnie, prawda? Mowa jednak nie o smoku rodem z tolkienowskich dzieł, a o 20-centymetrowej, rogatej jaszczurce, której największą bronią jest oszukiwanie intruzów. Poznajmy bliżej molocha straszliwego.

Klasyfikacja

• Gromada: gady
• Rząd: łuskonośne
• Rodzina: agamowate
• Rodzaj: Moloch
• Gatunek: moloch straszliwy

Nazwa

Nazwa jaszczurki odzwierciedla jej fizjonomię: dwa rogi na czubku spłaszczonej głowy nadają jej smoczego wyglądu. W przeszłości Molochem określano bóstwa starożytnego Bliskiego Wschodu, którym w ofierze miano składać dzieci. Z czasem jednak zaczęto wykorzystywać ją w demonologii jako nazwę upadłego anioła, księcia piekieł.

Zwierzę to po raz pierwszy opisano w roku 1841; dokonał tego biolog John Edward Gray. Choć jaszczurka ta jest jedynym przedstawicielem rodzaju Moloch niektórzy naukowcy poszukują jego najbliższych krewnych. Prawdopodobnie jego dalekim kuzynem są północnoamerykańskie jaszczurki z rodzaju Phrynosoma, należące do rodziny frynosomowatych. Uważa się jednak, że podobieństwo między tymi gadami wynika raczej z ewolucji zbieżnej.

Występowanie

Występuje wyłącznie na kontynencie australijskim. Większość populacji zamieszkuje Australię Centralną i Zachodnią. Na swe siedliska wybiera busz i pustynie, które obejmują większość środkowej Australii. Moloch dosyć często spotykany jest wśród traw Triodia oraz w obszarze biogeograficznym Malee na zachodzie kraju.

Wydaje się, że moloch straszliwy nie wybiera siedliska pod względem klimatu, ale raczej pod względem rodzaju gleby – najczęściej występuje na piaszczystych, suchych terenach.

Charakterystyka

Wygląd

Mimo niepokojącej nazwy moloch straszliwy to małe zwierzę, wyróżniające się jednak na tle pozostałych mieszkańców australijskich pustyń. Mierzy średnio 20 cm długości i waży tyle, ile średniej wielkości mysz.

Jaszczurka ta znana jest z kolczastej zbroi przypominającej smoka lub… diabła.

Najdłuższe kolce wyrastają na głowie i tułowiu, na kończynach i brzuchu zauważyć można nieco mniejsze twory skórne. Ciało molocha jest mocno utwardzone i przez to sztywne, dlatego porusza się powoli. Dzięki specyficznej budowie pancerza może pobierać wodę deszczową, która spada między kolce i spływa specjalnymi kanalikami do kącików ust. Dzięki językowi gad może ją swobodnie zlizywać.

Tak jak w przypadku wielu innych jaszczurek, samice molocha są większe od samców, mają również jaśniejszy pancerz. Na ciele samców często dominuje natomiast rdzawa czerwień. W ciepłe dni skóra ma zazwyczaj kolor bladożółty lub czerwony. O chłodnym poranku pancerz nasycony jest szarościami, brudną zielenią i bielą.

Zmiana barwy i fałszywa… głowa

Niezależnie jednak od płci ciało gada blednie na słońcu i ciemnieje, gdy chłodzi się w cieniu lub gdy jest zaniepokojony. Na karku, z tyłu głowy, widoczna jest tzw. fałszywa głowa, której zadaniem jest dekoncentrowanie drapieżnika. Gdy moloch zauważy intruza, opuszcza prawdziwą głowę między przednie łapy, aby pokazać tę z tyłu i, tym samym, skupić uwagę przeciwnika na „atrapie”. Dzięki temu, w przypadku ataku, zwierzę może uratować swoją prawdziwą głowę. Cóż każdy ma swój sposób na głowę – struś chowa ją np. w piasek 🙂

W obronie przed drapieżcami pomagają mu również kolce oraz specyficzny, powolny chód, podczas którego zwierzę na zmianę kołyszę się w przód i w tył, po czym zastyga. Kolce zniechęcają napastnika do ataku, ponieważ ofiarę tego rodzaju trudno przełknąć. Mimo to moloch pada ofiarą ptaków drapieżnych i australijskich waranów.

Tryb życia

Dieta

Moloch straszliwy jest wyspecjalizowany w łapaniu mrówek, głównie z rodzaju Iridomyrmex i Ochetellus. W ciągu jednego dnia może zjeść ich kilka tysięcy. Poluje na nie za dnia, kiedy są najbardziej aktywne. Sam nie jest zbyt aktywnym łowcą – po prostu czeka, aż na miejscu żerowania pojawią się te owady, po czym chwyta je lepkim językiem. Zęby molocha są przystosowane do miażdżenia twardych, chitynowych pancerzy. Często jednak w charakterystycznych odchodach tej jaszczurki widać małe szkielety mrówek.

Poza jedzeniem moloch musi zdobywać wodę. Nie jest to jednak dla niego problem, ponieważ na całym ciele, między kolcami, występują specjalne kanaliki, które odprowadzają wodę deszczową lub gruntową do otworu gębowego. Nocą zbiera wodę z rosy, dlatego nie ma problemów z deficytem życiodajnego płynu nawet na terenach pustynnych.

Rozmnażanie

Lęgi odbywają się wiosną oraz latem, czyli od września do grudnia. W tym czasie samice składają 3-10 jaj w norach ulokowanych ok. 30 cm pod ziemią. Młode wykluwają się po 3-4 miesiącach i mierzą ok. 4 cm długości.

Szczegółowe dane i wymiary

Moloch straszliwy (Moloch horridus)

• Długość ciała: 15-20 cm (samice są większe od samców)
• Waga: 70-95 g (samice są cięższe od samców)
• Długość życia: 15-20 lat

Moloch straszliwy – ciekawostki

• Moloch straszliwy potrafi nadąć swoje ciało, aby powiększyć rozmiary. Dzięki temu drapieżnik ma problemy z połknięciem go.
• Choć moloch straszliwy żyje na pustyniach, nie lubi ekstremalnych temperatur. W czasie największych upałów (styczeń – luty) i mrozów (czerwiec – lipiec) jest praktycznie nieaktywny – większość czasu spędza w podziemnej norze.
• Kanaliki magazynujące wodę na ciele molocha są higroskopijne. Oznacza to, że są one podatne na wchłanianie wilgoci z różnych źródeł, np. porannej mgły, rosy czy deszczu.
• Choć molocha straszliwego można hodować w terrarium jest to niezwykle trudne zadanie ze względu na m.in. potrzeby żywieniowe. Ponadto, zwierzę to jest praktycznie nie do zdobycia poza Australią.

Polecamy:

• Gady
• Jaszczurki