Gadożer zwyczajny, krótkoszpon (Circaetus gallicus)
Zapalony łowca węży i jaszczurek, którego trudno pomylić z innymi drapieżnym ptakiem. Gadożer to jeden z gości przylatujących do Europy, i choć w Polsce rzadki, niektórym szczęśliwcom udało się go zobaczyć na własne oczy.
Klasyfikacja
- Gromada: ptaki
- Rząd: szponiaste
- Rodzina: jastrzębiowate
- Podrodzina: jastrzębie / gadożery
- Plemię: Circaetini
- Rodzaj: Circaetus
- Gatunek: gadożer zwyczajny (Circaetus gallicus)
Występowanie i siedlisko
Ptak Starego Świata, przebywa w całym basenie Morza Śródziemnego, aż do Rosji i Bliskiego Wschodu, głównie na Półwyspie Indyjskim, a także na niektórych indonezyjskich wyspach. Populacje z północnego wybrzeża Morza Śródziemnego i innych części Europy migrują do Afryki Subsaharyjskiej, na północ od Równika. Wylatują we wrześniu lub październiku, wracają między kwietniem, a majem. Osobniki z Bliskiego i Dalekiego Wschodu rezydują przez cały rok w jednym miejscu.
Najliczniejsza europejska populacja znajduje się w Hiszpanii, gdzie ptak ten uznawany jest za gatunek powszechny, ale na innych terenach występowania jest gatunkiem wręcz rzadkim – wielkim wydarzeniem było znalezienie gadożera na terytorium archipelagu Scilly (Wielka Brytania) w październiku 1999 roku.
Preferuje otwarte równiny, suche, liściaste tereny, pogórza i półpustynie. Do gniazdowania niezbędne są mu drzewa. Ptak najlepiej odnajduje się w siedlisku mieszanym, które łączy w sobie obszary otwarte bogate w gady i w skupiska drzew potrzebnych do stworzenia gniazda.
Charakterystyka
Wielkość
Dorosły ptak mierzy 62 – 67 cm długości, waży 1,2 – 2,3 kg, a rozpiętość skrzydeł dochodzi do 170 – 185 cm.
Wygląd
Spodnia część ciała jasna, wręcz biała, pióra na grzbiecie i skrzydłach szaro-brązowe, natomiast pierś, podgardle w kolorze bieli i ziemistego brązu, na ogonie widnieją 3-4 pasy. Dziób stosunkowo niewielki, nogi długie, nagie. Upierzenie w zakresie gatunku jest dosyć zmienne, ale zwykle przeważa brąz i biel. Spód ciała pokrywają ciemne i jasne plamki lub pasy. Lotki zazwyczaj ciemne.
Samce i samice są do siebie podobne z tym, że panie są cięższe i mają nieco dłuższy ogon. Głowa zaokrąglona jak u sów, oczy jaskrawo żółte. Osobniki niedojrzałe również przypominają dorosłe ptaki.
Jako zapalony lotnik często korzysta ze zboczy wzgórz i tzw. kominów powietrznych, dzięki którym może latać na wysokości nawet 500 m w poszukiwaniu zdobyczy. W sezonie lęgowym dość głośny, emituje bowiem szereg wokalizacji; od płaczliwych zawodzeń, przez melancholijne „punktowania” po delikatne „gdakanie”.
Dieta
Jak sugeruje sama nazwa gadożer specjalizuje się w polowaniu na gady, zwłaszcza węże z rodziny połozowatych czy zaskrońca zwyczajnego (Natrix natrix). Łapie okazy dochodzące do 150 cm długości, a nawet dłuższe, spożywa je zazwyczaj w całości zaczynając od głowy. Choć zdarza mu się złapać węża jadowitego np. z rodziny żmijowatych (np. żmije zygzakowate), woli gatunki niejadowite.
Poza pełzającymi gadami wybiera również jaszczurki, okazjonalnie płazy, małe ssaki, bardzo rzadko ptaki lub bezkręgowce. Większość polowań odbywa się na otwartych przestrzeniach, ptak krąży w powietrzu, nierzadko na dużych wysokościach; gdy ujrzy zdobycz, przez chwilę „wisi” nad nią, aby następnie szybko ją schwytać.
Wbrew powszechnemu przekonaniu, gadożer nie jest odporny na jad węży.
Rozmnażanie
Zachodnie populacje rozmnażają się od kwietnia do października, natomiast na Subkontynencie Indyjskim od grudnia do maja.
Gniazdo
Gniazdo jest stosunkowo niewielkie jak dla tak dużego ptaka; zwierzę buduje je z patyków i ulistnionych gałęzi oraz trawy. Co roku gadożer tworzy nowe gniazdo, chociaż para przejmuje czasem stare lęgowisko innego gatunku. Konstrukcja z reguły powstaje na drzewie, rzadko na półce skalnej.
Samica składa 1 jajo, a inkubacja trwa 45 – 47 dni. Pisklę opierza się po 60 – 80 dniach, ale przenosi się z gniazda na sąsiednią gałąź ok. 10 – 15 dni przed zakończeniem tego procesu. Niedługo po opierzeniu młode staje się niezależne, ale dojrzałość płciową osiągnie dopiero po ok. 5 latach.
Szczegółowe dane i wymiary
Gadożer zwyczajny, gadożer, krótkoszpon (Circaetus gallicus)
- Długość: 62 – 67 cm
- Rozpiętość skrzydeł: 170 – 185 cm
- Masa: 1,2 – 2,3 kg
- Długość życia: ok. 17 lat (max. 30 lat)
Gadożer zwyczajny, krótkoszpon – ciekawostki
- Gadożer to wspaniały lotnik spędzający więcej czasu w powietrzu niż większość członków jego rodziny.
- Gadożera zwyczajnego można odróżnić od gadożera prążkowanego (Circaetus beaudouini) i gadożera białobrzuchego (Circaetus piersiowego), głównie dzięki jaśniejszemu upierzeniu.
- Nierzadko podczas polowania dochodzi do imponujących walk między gadożerem a wężem. W większości tego typu starć gadożer zamęcza węża na śmierć.
- W przeszłości gadożery gniazdowały dosyć licznie również w Polsce, dzisiaj jednak istnieje ok. 10 – 15 par lęgowych, na dodatek wyłącznie we wschodnich regionach kraju, przeważnie w puszczach. Najliczniejsza populacja polska znajduje się na Lubelszczyźnie, w Puszczy Solskiej.
- Gadożer buduje gniazda na wys. 6 – 7 m.
- Wbrew powszechnemu przekonaniu, gadożer nie jest odporny na jad węży.
- W niektórych miejscach Europy ptak ten został sklasyfikowany jako gatunek wymarły, np. w Niemczech hodowano je jeszcze 100 lat temu, choć i tak w małych populacjach. Dzisiaj gadożery są tam rzadkim gościem w miesiącach letnich.
Polecamy
czy w najbliższym czasie będzie artykuł o tygrysie indochińskim
Bartek/Adam – odpowiedź na Twoje pytanie znajduje się przy artykule o słoniu indyjskim. Nie ma potrzeby zadawania tego pytania przy każdym artykule.
To trochę dziwne bo surykatki polują na węże a są odporne na jad a on też poluje i nie jest odporny.
Z tą odpornością surykatek, nie do końca jest tak. Wprawdzie Josh Clark w książce „Are meerkats immune to poison?” z 2008 roku twierdzi, iż mają one podwyższoną odporność na jad niektórych węży i skorpionów, to jednak mogą umrzeć w wyniku ugryzienia/użądlenie. Część biologów twierdzi jedna, iż surykatki nauczyły się jedynie sposobów zabijania węży i skorpionów, które chronią je przed jadem i nie są na jad odporne.