Długoszpar – rekin olbrzymi

Długoszpar (Cetorhinus maximus) – rekin olbrzymi, żarłacz olbrzymi, rekin gigantyczny, rekin słoneczny

Żarłacz olbrzymi to druga, pod względem wielkości, żyjąca obecnie ryba – zaraz po rekinie wielorybim. Pomimo swoich rozmiarów i przynależności do rekinów, jest bardzo łagodny, żywi się głównie planktonem i niewielkimi rybami. Często można zaobserwować go na powierzchni wody, skąd pochodzi jego angielska nazwa, którą można tłumaczyć jako „wygrzewający się rekin”.

Klasyfikacja

• Gromada: chrzęstnoszkieletowe (Chondrichthyes)
• Rodzina: długoszparowate (Cetorhinidae)
• Rodzaj: Cetorhinus
• Gatunek: długoszpar (Cetorhinus maximus)

Występowanie i środowisko naturalne

Długoszpar, czyli inaczej rekin żarłacz olbrzymi, to gatunek kosmopolityczny, występujący prawie na całym świecie. Lubi wody umiarkowane i ciepłe, najlepiej o temperaturze od 8 do 14 stopni Celsjusza, ale ostatnio został zaobserwowanych w o wiele cieplejszych wodach w okolicach równika.

Charakterystyczna dla tego gatunku, podobnie jak dla rekina tygrysiego i rekina młota, jest migracja – zimą w okolice cieplejszych wód.

Charakterystyka

Budowa ciała długoszparów jest typowa dla rekinów – długa, wrzecionowata i masywna, dlatego bardzo łatwo pomylić je z rekinami ludojadami. Element odróżniający żarłacze olbrzymie od tego gatunku to ogromna szczęka, otwierająca się na szerokość nawet jednego metra. Oprócz tego długoszpary – na co wskazuje ich nazwa – mają bardzo długie szczeliny skrzelowe zachodzące aż na brzuch. Łuki skrzelowe mają specjalne, 10-14 centymetrowe wyrostki filtracyjne – po tysiąc na każdym łuku. Ich funkcja to filtrowanie planktonu.

Płetwy tego rekina są także podobne do tych występujących u innych gatunków – trójkątna płetwa grzbietowa, proste boczne oraz ogonowa o sierpowatym kształcie.

Ubarwienie żarłaczy olbrzymich jest bardzo zróżnicowane i zależy najprawdopodobniej od sposobów obserwacji rekina oraz kondycji poszczególnych osobników. Najczęściej są one ciemnobrązowe lub ciemnoszare na grzbiecie i jaśniejsze na brzuchu, ale niektóre okazany są całe ciemne.

Niezwykła u rekina długoszpara jest wielkość jego wątroby – stanowi ona od 20 do 25 procent całkowitej masy ciała i rozciąga się przez całą długość jamy brzusznej. Uważa się, że odgrywa ona ważną rolę w regulacji pływalności oraz długotrwałego przechowywania energii.  Zawiera ona 60% tłuszczu, co umożliwia utrzymywanie się długoszpara praktycznie na powierzchni wody.

Dieta

Mimo swoich dużych rozmiarów żarłacz olbrzymi nie jest aktywnym drapieżnikiem. Odżywia się głównie planktonem, a pokarm zdobywa filtrując wodę za pomocą długich bocznych szczelin. Potrafi on przefiltrować nawet 1800 ton wody na godzinę.

Migracja

Obserwacje satelitarne potwierdziły, że rekiny potrafią poruszać się na bardzo dalekie odległości – w zimowych miesiącach nawet tysiące kilometrów w kierunku równika, szukając miejsc zakwitu planktonu. Migracja długoszparów może być związana nie tylko ze zdobywaniem jedzenia, ale także z reprodukcją.

Żarłacze olbrzymie należą do ryb poruszających się bardzo wolno. Zazwyczaj ich prędkość nie przekracza 3,7 kilometra na godzinę. Mimo tego potrafią pływać o wiele szybciej, a nawet całkowicie wyskakiwać z wody. Cel takiego zachowania jest na razie trudny do określenia. Naukowcy podejrzewają, że może to pomagać rekinom pozbyć się żerujących na nich pasożytów.

Zachowania społeczne

Długoszpary są rybami dość społecznymi. Tworzą one grupy „szkółki”, których członkowie dobierani są ze względu na płeć. Zazwyczaj liczą one kilka osobników, ale ich wielkość może dochodzić nawet do 100 rekinów.

Dorosłe żarłacze olbrzymie pływają w parach lub samotnie.

Rozmnażanie i rozwój

Żarłacze olbrzymie należą do gatunku ryb jajożyworodnych. Wciąż jednak niewiele wiadomo na temat szczegółów dotyczących rozmnażania się długoszparów. U samic działa najprawdopodobniej tylko jeden – prawy – jajnik. Ciąża może trwać od roku do nawet trzech lat, a młode, zazwyczaj 1 lub 2, przychodzą na świat w pełni rozwinięte i mają długość od 1,5 do 2 metrów.

Dokładna długość życia żarłacza olbrzymiego nie jest znana, ale badacze szacują, że może ona wynosić nawet 50 lat.

Naturalnie wrogowie

Ze względu na swój rozmiar żarłacze olbrzymie nie mają wielu naturalnych drapieżników – jednymi z nich są orki. Zaobserwowano także rekiny ludojady, które żerowały na szczątkach długoszparów.

Długoszpary i ludzie

W dawnych czasach żarłacze olbrzymie często padały ofiarą rybaków – głównie przez swoje powolne pływanie oraz zupełnie nieagresywne zachowanie. Komercyjnie mają one bardzo wiele zastosowań – od mięsa, przez olej z wątroby, zawierający dużo cennych kwasów i witamin, aż po płetwy. W Japonii, elementy takie jak chrząstki, są uważane za afrodyzjak.

Ze względu na spadek populacji został o objęty całkowitą ochroną w niektórych częściach świata, jak, np. Wielkiej Brytanii, na Malcie i w Nowej Zelandii.

Dane/Wymiary

Długoszpar (Cetorhinus maximus)

• Długość ciała: od 6 do 8 metrów (rekord potwierdzony – 12,27 m, niepotwierdzony – 13,7 m)
• Waga: przeciętna – około 5,2 tony (rekord 19 ton)
• Młode po urodzeniu: 1,5-2 m długości
• Długość życia: ok. 50 lat.

Długoszpar – ciekawostki

• Badania przeprowadzone w 2003 roku wykazały, że żarłacze olbrzymie nie poddają się procesowi hibernacji, ale są aktywne przez cały rok. Zimą zagłębiają się nawet na 900 metrów w głąb wody, aby żywić się występującym tam planktonem.
• Pomimo olbrzymich rozmiarów długoszpar ma wyjątkowo łagodne usposobienie i zazwyczaj jest niegroźny dla człowieka, chyba, że zostanie sprowokowany do ataku. Zdarza się, iż podpływa do łodzi i nurków nie robiąc im krzywdy.

Polecamy:

• Morskie
• Rekiny
• Ryby
• Rekin żarłacz biały – rekin ludojad
• Rekin tygrysi
• Rekin wielorybi
• Rekin młot
• Rekiny zabójcy z oceanów
• Manta – diabeł morski
• Orki
• Wieloryby
• Kałamarnice