Królestwo zwierząt – skorupiaki (Crustacea)

Skorupiaki (Crustacea)

Przedstawione w DinoAnimals kraby to jedynie ułamek różnorodnej grupy skorupiaków. Spotyka się bowiem zarówno małe osobniki, widoczne dopiero pod mikroskopem (0.1 mm), jak i stworzenia o niebotycznie długich odnóżach (japoński krab pacyficzny (Macrocheira kaempferi) – rozpiętość do 3,8 m). Zapraszamy do świata cichych i niezwykłych zwierząt o twardym pancerzu, których dotychczas sklasyfikowano ponad 67 tysięcy gatunków.

Klasyfikacja

• Królestwo: zwierzęta
• Typ: stawonogi
• Podtyp: skorupiaki
• Gromady:
  • Pancerzowce, skorupiaki wyższe (Malacostraca)
  • Skrzelonogi (Branchiopoda)
  • Łopatonogi (Remipedia)
  • Podkowiastogłowe (Cephalocarida)
  • Małżoraczki (Ostracoda)
  • Maxillopoda
  • Trylobity (Trilobita) – wymarłe

Występowanie

Większość skorupiaków to zwierzęta wodne, żyjące w morzach, oceanach, ale też wodach słodkich. Kilka grup przystosowało się jednak do lądowego trybu życia, np. niektóre równonogi, krab palmowy (Birgus latro) lub pustelniki z rodzaju Coenobita.

Większość porusza się aktywnie, ale spora część to pasożyty przyczepione do swych żywicieli. Zaliczają się do nich wrzęchy, obunogi z rodziny Cyamidae (żyją na skórze waleni) oraz widłonogi z rodziny Caligidae.

Przedstawiciele wąsonogów nie mogą poruszać się samodzielnie, osiadają na podwodnych obiektach, takich jak skały, muszle mięczaków, a nawet urządzenia.

Anatomia

Ciało skorupiaków składa się z 3 segmentów: głowowego, tułowiowego i odwłoka. Głowa i tułów mogą tworzyć jedną całość zwaną głowotułowiem. Z tyłu ciała widoczny jest telson – ostatni odcinek odwłoka w kształcie wydłużonej, klinowatej płyty.

Zwierzę chronione jest egzoszkieletem (szkieletem zewnętrznym), który co jakiś czas zostaje zrzucany na rzecz nowego (tzw. wylinka). Każdy segment wyposażony jest w odnóża (przydatki):

• Na głowie występują 2 pary czułków oraz 3 pary odnóży gębowych (2 pary szczęk oraz żuwaczki).
• Tułów i odwłok posiadają liczne odnóża, które mogą być przystosowane do chodzenia, chwytania pokarmu oraz oddychania.

U dziesięcionogów pierwsza i druga para pleopodów (odnóży odwłokowych) wyspecjalizowana jest w przenoszeniu plemników. Ilość i rodzaj odnóży są zmienne w zależności od grupy.

Skorupiaki wodne oddychają za pomocą blaszkowatych skrzeli, lądowe natomiast posiadają płuca odwłokowe. Małe gatunki oddychają całą powierzchnią ciała.

Skorupiaki posiadają otwarty układ krążenia, w którym krew miesza się z płynami jam ciała. Mieszanka taka nazywana jest hemolimfą i jest ona transportowana do serca ulokowanego blisko grzbietu. W układzie krwionośnym pancerzowców występuje barwnik krwi zwany hemocyjaniną, natomiast u skrzelonogów, wąsonogów i małżoraczków występuje hemoglobina.

Na układ pokarmowy składa się otwór gębowy, gardziel, przełyk żołądek, jelito i odbyt. Żołądek wyposażony jest w część trawiącą i żującą. Jego zadaniem jest zatem mielenie pokarmu, który następnie zostaje wchłonięty przez gruczoły trawienne.

Rozród

Większość skorupiaków jest rozdzielnopłciowa, choć wiele z nich to hermafrodyci (obojnacy), np. łopatonogi, podkowiastogłowe i wąsonogi. Istnieją też takie, które w ciągu życia zmieniają swoją płeć. Spotyka się również zjawisko dzieworództwa (rozwój młodych z niezapłodnionych komórek jajowych). Dotyczy ono niektórych skrzelonogów, małżoraczków, równonogów a nawet kilku skorupiaków wyższych, w tym raka marmurkowego.

Z reguły zapłodnione jaja są uwalniane do wody, jednak niektóre skorupiaki opracowały szereg mechanizmów umożliwiających przetrzymywanie jaj aż do wyklucia młodych. Większość dziesięcionogów transportuje jaja przytwierdzone do pleopodów, natomiast tarczowce, bezpancerzowce, nieliczne pancerzowce i wiele równonogów tworzy z pancerza tzw. marsupium (in. torbę). Duża część szczętek i cienkopancerzowców nosi jaja między odnóżami piersiowymi. Kilka widłonogów transportuje potomstwo w specjalnych, cienkościennych workach, podczas gdy inne są połączone z lęgiem długimi, splątanymi nićmi. Samice tarczenic (Branchiura) nie opiekują się jajami, ale przytwierdzają je szeregowo do skał i innych obiektów.

Spotyka się wiele form larwalnych, spośród których najwcześniejsza to pływik. Wyposażony jest w 3 pary odnóży. U większości skorupiaków istnieje druga forma – żywik, który jest już wyposażony w odnóża piersiowe umożliwiające pływanie. U wielu dziesięcionogów, ze względu na przyspieszony rozwój, stadium larwalne rozpoczyna się od żywika.

Szczegółowe dane/wymiary

Skorupiaki (Crustacea)

Największy stawonóg

Japoński krab pacyficzny (Macrocheira kaempferi) – rozpiętość jego odnóży może osiągać 3,8 m, długość głowotułowia 40 cm, a jego waga dochodzi do 19 kg. To największy krab i stawonóg na świecie.

Największy stawonóg lądowy

Krab palmowy (Birgus latro) – rozpiętość jego odnóży może dochodzić do 100 cm, długość głowotułowia do 40 cm, a jego waga do 4 kg. Jest to największy stawonóg i krab lądowy.

Najmniejszy stawonóg

Stygotantulus stocki – 0.1 mm

Wybrani przedstawiciele:

• Widłonóg z gatunku Pennella balaenopterae – może osiągać 32 cm długości.
• Wąsonóg z gatunku Balanus nubilus – osiąga ok. 7 cm średnicy i prawie 13 cm wysokości.
• Bezpancerzowiec z gatunku Branchinecta gigas – osiąga maksymalnie 86 mm długości.
• Małżoraczek z gatunku Gigantocypris australis – może mierzyć maksymalnie 3 cm długości.
• Równonóg z gatunku Bathynomus pergiganteus – osiąga długość 45 cm i ciężar 1,7 kg.
• Trylobity – niektóre z tych wymarłych wodnych skorupiaków mogły mierzyć ok. 60 cm długości, choć gatunek Isoletus rex mógł osiągać nawet 70 cm.

Skorupiaki – ciekawostki

• Krab palmowy uznawany jest za największego żyjącego lądowego stawonoga na świecie.
• Japoński krab pacyficzny uznawany jest za największego kraba na świecie.
• Najmniejszym znanym skorupiakiem jest Stygotantulus stocki. Może osiągać długość 0,1 mm.
• Niektóre skorupiaki uznawane są za gatunki inwazyjne, np. azjatycki krab wełnistoszczypcy (Eriocheir sinensis) i Hemigrapsus sanguineus. Pierwszy z nich występuje także w Polsce.
• Dotychczas sklasyfikowano ponad 67 tysięcy gatunków stawonogów.
• Wiele skorupiaków wchodzi w skład planktonu.
• Na zdjęciu głównym przedstawiony został krab Kiwa hirsuta – tzw. krab yeti (ang. yeti crab).

Polecamy

• Mięczaki
• Kraby
• Raki
• Ośmiornice
• Kałamarnice
• Plankton
• Ustonogi – zabójcze krewetki
• Kryl
• Jeżowce
• Ryby