Wilk workowaty, tygrys tasmański

Wilk workowaty, Tygrys tasmański, Wilk tasmański (Thylacinus cynocephalus)

Torbacz, który bardziej przypominał wilka. Dzisiaj już nikt nie zobaczy go na własne oczy, ale pozostało kilka filmów ukazujących zachowania tego niezwykłego stworzenia, jak również wiele opisów jego zwyczajów. Duch wilka workowatego jest nadal żywy. Niestety tylko duch…

Dziś wybierzemy się w podróż do niedalekiej przeszłości, na drugą półkulę. Wylądujemy podobnie jak pierwsi osadnicy w Australii i na Tasmanii. Obejrzymy sporo nostalgicznych czarno-białych fotografii i poznamy zwierzę, które żyło jeszcze, kiedy nasi dziadkowie byli mali.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Nadrząd: torbacze
• Rząd: niełazokształtne
• Rodzina: Thylacinidae
• Rodzaj: Thylacinus
• Gatunek: wilk workowaty
  

Występowanie

Naturalnym miejscem występowania była Australia, Tasmania i Nowa Gwinea, po przybyciu osadników z Europy i rozprzestrzenieniu się psa dingo (Canis lupus dingo), wilk workowaty uchował się wyłącznie na Tasmanii, ale i tam niestety nie przetrwał.

Niewiele wiemy o jego trybie życie i siedliskach na wolności. Kilka wniosków wysnuto na podstawie osobników w niewoli. Z reguły obserwowano go za dnia, ale nie było to zgodne z jego naturą, bowiem ten drapieżny torbacz stawał się aktywny dopiero nocą.

Niektóre zwyczaje zostały mu raczej „przydzielone” od najbliższego krewnego – diabła tasmańskiego (Sarcophilus harrisii).

Prawdopodobnie przebywał w lasach eukaliptusowych, na bagnach i łąkach całej Australii. Na Tasmanii preferował nadmorskie wrzosowiska, które stały się głównym celem brytyjskich osadników, poszukujących pastwisk dla swoich zwierząt hodowlanych.

Charakterystyka

Do złudzenia przypominał dużego psa o krótkiej sierści i długim, sztywnym ogonie, który wydawał się wydłużonym kręgosłupem, jak ma to miejsce u kangurów. Wielu osadników porównywało go do hieny ze względu na podobny sposób poruszania się i ogólny zarys sylwetki.

Sierść

Sierść miała żółto-brązowy odcień, ozdabiało ją od 13 do 21 charakterystycznych ciemnych, poprzecznych pręg od połowy grzbietu, po zad i podstawę ogona. Pasy na ciele przyczyniły się do określenia go mianem „tygrysa”. Najbardziej widoczne były u osobników młodych, z wiekiem – zanikały. Jeden z pasów przedłużał się do zewnętrznej strony uda.

Futro odznaczało się gęstością i miękkością, uszy były sterczące, a w kształcie – zaokrąglone, osiągające 8 cm długości, pokryte krótką sierścią. Ubarwienie raczej zróżnicowane: od jasnego do ciemnego brązu, brzuch był kremowy.

Torba

Samice posiadały torby (worki, kieszenie) wyposażone w 4 sutki, ale – w przeciwieństwie do wielu innych torbaczy – wejście mieściło się z tyłu ciała, nie na brzuchu.

Samce posiadały worki mosznowe, co – jak na australijskie torbacze – było niezwykłe.

Szczęki

Szczęka wyposażona w 46 zębów była dobrze umięśniona, ale słaba. Rozwarcie paszczy wilka workowatego dochodziło do 120^o. To największe rozwarcie wśród ssaków. Większe miały tylko tygrysy szablozębne – patrz: smilodon.

Łapy

Ślady pozostawione przez wilka workowatego łatwo można było odróżnić od śladów innych zwierząt, ponieważ tylne stopy były bardzo duże. Tylne i przednie i łapy wyglądały podobnie, ale tylne kończyny posiadały 4 palce, natomiast przednie – 5, a pazury nie chowały się.

Zmysły

Badania naukowców sugerują, że wilk workowaty miał wyostrzony węch pozwalający na śledzenie ofiary, jednak analiza mózgu wykazała, że opuszki węchowe nie były dobrze rozwinięte. Możliwe zatem, że w trakcie polowania opierał się na wzroku i słuchu.

Woń

Istnieją także doniesienia o wydzielanym przez niego silnym zapachu, inni świadkowie twierdzili, że zwierzę pachniało delikatnym, „krystalicznym”, zwierzęcym zapachem, istnieje również grupa osób twierdzących, że torbacz ten nie pachniał w ogóle.

W związku z tym uznano, że – podobnie do diabła tasmańskiego – wydzielał mocną woń w sytuacji zagrożenia.

Skoki

Potrafił również wykonywać dwunożne skoki w sposób podobny do kangurów. Przypuszcza się, że dzięki temu szybciej się przemieszczał, gdy poczuł się osaczony, ponieważ w trakcie zwykłego chodu był raczej powolny i niezdarny.

Wokalizacje (dźwięki)

Obserwatorzy tych zwierząt na wolności zauważyli, że wydają kilka rodzajów odgłosów: warczały, syczały i szeroko otwierały paszczę, kiedy były niezadowolone lub rozzłoszczone. Podczas polowania wydawały gardłowe odgłosy, przypominające kaszel, prawdopodobnie pełniące funkcję komunikacyjną między członkami rodziny. Potrafiły także piszczeć w celu identyfikacji na odległość. Wydawały również niskie, nosowe dźwięki używane do porozumiewania się z członkami stada.

Dieta

Cechowała go mięsożerność. Żołądek był przystosowany do przyjmowania jednorazowo dużych ilości pokarmu – potrafił się rozciągać. Takie przystosowanie organizmu mogło łączyć z długimi okresami nieudanych polowań i rzadkich okazji do jedzenia. Przypuszcza się, że mógł polować w małych grupach rodzinnych zasadzając się na ofiarę i atakując ją z zaskoczenia.

Niewiele wiadomo o preferencjach żywieniowych wilka workowatego i sposobie jedzenia. Specjaliści uważają, że żywił się kangurami, walabiami (kangury Bennetta), wombatami, ptakami i mniejszymi ssakami.

W niewoli karmiono go martwymi królikami, walabiami, wołowiną, baraniną, koniną, czasami drobiem.

Jeden z przyrodników – Michael Sharland – opublikował artykuł w 1957 roku, w którym stwierdził, że wilki workowate w niewoli nie chciały jadać martwych walabii, ale ostatecznie „przekonały” się do padliny przez zapach krwi świeżo zabitego zwierzęcia. Wilki workowate stały się natomiast ofiarą psów dingo i lisów przywiezionych przez europejskich osadników.

Zachowanie

Prowadził zmierzchowo-nocny tryb życia, a dnie spędzał w małych jaskiniach lub pustych pniach drzew, w których tworzył legowiska. W ciągu dnia przebywał w lasach i na wzgórzach, natomiast nocą polował na otwartych wrzosowiskach. Wczesne obserwacje wykazały, że zwierzęta te były raczej nieśmiałe i płochliwe, bowiem zdawały sobie sprawę z obecności ludzi i unikały ich jak ognia, ale czasem – z ciekawości – zbliżały się do osad. W tym czasie jednak miały niepochlebną opinię bezwzględnych łowców dziesiątkujących bydło.

Rozród

Udowodniono, że wilk workowaty był zdolny do rozrodu przez cały rok. Dowodami są upolowane w różnych porach roku samice, które miały w swych torbach młode. Szczyt rozrodczy przypadał na miesiące zimowe i wiosenne. W jednym miocie pojawiały się maksymalnie 4 młode (zwykle 2-3). Matka nosiła je w torbie przez ok. 3 miesiące, opiekowała się nimi do momentu, gdy osiągnęły co najmniej połowę dorosłych rozmiarów. Nowo narodzone wilki workowate były łyse i ślepe, ale oczy miały otwarte. Opuszczając torbę matki porastała je już gęsta sierść.

Kiedy wyginął wilk tasmański?

Na Tasmanii wilk workowaty przetrwał do 1930 roku, jednak – przypisując mu zabijanie owiec – zaczęto polować na niego, co doprowadziło do całkowitego wyginięcia gatunku. Innymi przyczynami wymarcia na pozostałym obszarze występowania był inwazyjny pies dingo, choroby i utrata siedlisk wywołana przybyciem bydła, które wypasano w miejscach, w których wilk workowaty żył i polował.

Ostatnie osobniki na wolności widziane były w 1932 roku. Ostatni wilk tasmański w niewoli padł w roku 1936 w ogrodzie zoologicznym w Hobart (stolica Tasmanii).

Podobno mała populacja przeżyła w stanie dzikim do lat 60 XX wieku, ale nie ma na to dowodów. Gatunek uważany jest oficjalnie za wymarły od 1986 roku.

Szczegółowe dane i wymiary

Wilk workowaty/Tygrys tasmański/Wilk tasmański  (Thylacinus cynocephalus)

• Długość: 100 – 130 cm
• Długość ogona: 50 – 65 cm
• Wysokość w kłębie: ok. 60 cm
• Masa: 20 – 30 kg
• Długość życia: 5 – 7 lat na wolności, do 9 lat w niewoli

U wilka workowatego występował delikatny dymorfizm płciowy – samce były nieznacznie większe od samic.

Wilk workowaty – ciekawostki

• Pierwszy szczegółowy opis naukowy wilka workowatego stworzył George Harris w 1808 roku, 5 lat po przybyciu pierwszych osadników.
• Malowidła naskalne z Parku Narodowego Kakadu wyraźnie pokazują, że wilk workowaty był obiektem polowań ze strony pierwotnych ludzi.
• Dzięki malowidłom naskalnym rdzennych mieszkańców Australii, odkrytym w 1990 roku w jaskini położonej w Nullarbor Plain udało się ustalić, że wilk workowaty przebywał na całym kontynencie oraz na Nowej Gwinei. Dzięki datowaniu radiowęglowemu wykazano, że malowidła mają 3300 lat.
• Europejscy osadnicy wierzyli, że wilk workowaty poluje na owce i drób. Przez prawie cały wiek XX opisywano go jako zwierzę pijące krew swych ofiar.
• Możliwe, że pręgi na tylnej części grzbietu były dobrym kamuflażem pośród gęstych formacji leśnych, ale mógł to być również system identyfikacji wewnątrzgatunkowej.
• Wilk workowaty potrafił stać na tylnych łapach, w pozycji wyprostowanej.
• Budowa szkieletu i obserwacja w niewoli doprowadziła do wniosku, że wilk workowaty czyhał na konkretne gatunki zwierząt, na które polował i poszukiwał ich dopóki ich „zapas” nie wyczerpał się.
• Jedną z ofiar wilka workowatego był tasmański gatunek emu, duży ptak wybity w ok. 1850 r.
• Wilk workowaty miał zaskakująco słabe szczęki. Potencjalnie mógł polować na zwierzęta swoich rozmiarów, ale osobnik 30-kilogramowy okazałby się niezdolny do zdobycia zwierzęcia przekraczającego 5 kg masy.
• W 2011 roku naukowcy stwierdzili, że wilk workowaty jadł tylko małe zwierzęta, co świadczyłoby o konkurowaniu z diabłem tasmańskim i niełazem wielkim (Dasyurus maculatus), a to prowadzi do wniosku, że wilk workowaty był podatny na wyginięcie z powodu nierównowagi w ekosystemie.
• Po dokładnych badaniach wykazano, że jego bliższym od diabła tasmańskiego krewnym może być mrówkożer workowaty (Myrmecobius fasciatus).
• Wilk workowaty jest symbolem Tasmanii – jego wizerunek widnieje na herbie tego państwa/stanu.

Polecamy:

• Australia
• Lew workowaty
• Drzewiak Goodfellowa
• Koala
• Kangury
• Pies dingo
• Kolczatka australijska
• „Struś” emu
• Kazuary
• Kiwi
• Diabeł tasmański