Wilk straszny (Canis dirus)

Wilk straszny (Canis dirus / Aenocyon dirus)

Ten największy przedstawiciel rodzaju Canis przebywał wieki temu na terenach Ameryki Północnej i Południowej. Bliski krewny wilka szarego, z którym w pewnym momencie tworzył jedną niszę ekologiczną. Był drapieżnikiem silnym i groźnym, jednak nie niezniszczalnym. Świadczy o tym choćby fakt, że dzisiaj nie spotkamy go już nigdzie poza muzeum.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: drapieżne
• Rodzina: psowate
• Rodzaj: Canis / †Aenocyon
  
• Gatunek: Canis dirus / Aenocyon dirus
  
• Podgatunki:
  • †Aenocyon dirus dirus / †Canis dirus dirus
    
  • †Aenocyon dirus guildayi / †Canis dirus guildayi
    

Występowanie i datowanie

Pierwotnie występował na terenach Ameryki Północnej, ale z czasem rozprzestrzenił się w Ameryce Południowej. Uważa się, że żył ok. 125 000 – 9 500 lat temu, w czasach panowania wielkich drapieżników i roślinożerców.

Wilk straszny zamieszkiwał rozmaite siedliska. W Ameryce Północnej były to łąki, równiny i zalesione tereny górskie, w Ameryce Południowej natomiast suche sawanny.

Na podstawie szczątków znalezionych na obszarze od prowincji Alberta (Kanada) do miasta Tarija (Boliwia) ustalono, że wilk straszny zajmował wysokości od poziomu morza do 2255 metrów n.p.m. Niewykluczone również, że migrował na północne tereny Kanady, jednak tamtejsze szczątki i inne ślady mogły zostać zniszczone przez działania lodowca.

Anatomia

Mierzył ok. 1,5 m długości i ważył 50-79 kg. Z powodu jednak specyficznej budowy kończyn u osobników znalezionych w asfaltowych jeziorach Rancho La Brea, trudno porównywać wielkości wilków strasznych z różnych populacji.

Szacuje się jedynie, że był o ok. 8% niższy od wilka kanadyjskiego (Canis lupus occidentalis), ale równie wysoki jak przeciętny wilk szary (Canis lupus), choć mocniej od niego zbudowany. Wydaje się również, że w obrębie gatunku nie występował wyraźny dymorfizm płciowy, chociaż w niektórych skupiskach szczątków kły samców były o wiele większe od kłów samic. Uważa się zatem, że w grupach, w których samce posiadały mniejsze kły, nie występowała agresywna rywalizacja o samice, natomiast w stadach samców z dużymi kłami mogło dochodzić do aktów agresji na tym tle.

Mimo dużego podobieństwa do wilka szarego, obydwa gatunki znacznie różniły się od siebie pod względem genetycznym, co wpływało na rozbieżności morfologiczne. Dzisiejsze największe wilki szare były podobne wielkością do średnich wilków strasznych, a najwięksi przedstawiciele Canis dirus byli znacznie więksi od współczesnych eurazjatyckich krewnych.

Szacuje się, że wilk straszny był cięższy od współczesnego Canis lupus o ok. 25%. Większa masa i bardziej muskularna sylwetka przystosowane zostały do walki i polowania na zwierzęta megafauny plejstoceńskiej. Kończyny musiały być zatem proporcjonalnie krótsze, ale silniejsze niż u wilka szarego.

Zęby i dieta

Zęby były podobne do zębów wilka szarego, choć niewiele większe. Ich budowa wskazuje na mięsożerność, ale niewykluczone, że w małym procencie ten psowaty był wszystkożercą.

Łamacze wilka strasznego miały większe rozmiary od współczesnych krewnych, dlatego mogły generować silniejszy uścisk. Oznacza to, że mógł zabijać sprawniej i szybciej niż wilk szary. Szerokie łuki jarzmowe wskazują na obecność dużych mięśni skroniowych, które przyczyniały się do generowania silnych ukąszeń. Dzięki sporym zębom i silnym mięśniom czaszkowym mógł zatem przytrzymywać i powalać na dużą zdobycz. Niektórzy naukowcy odkryli jednak, że budową mięśni i czaszki nie różnił się zbytnio od innych psowatych, takich jak kojoty czy likaony. Oznaczałoby to, że wilk straszny prowadził podobną do nich dietę i strategię polowania.

Silna czaszka pozwala przypuszczać, że polował na dużą zdobycz lub żywił się padliną. Wydaje się jednak, że zęby były słabiej przystosowane do kruszenia kości, niż u wilka szarego. Prawdopodobnie żywił się dzikimi końmi (†Equus occidentali), bizonami, czasem mastodontami i olbrzymi leniwcami naziemnymi. Mniejsza zdobycz była dla niego mało pożywna, dlatego raczej jej unikał. Wymieranie potężnych roślinożerców, które były podstawą jego diety oraz związany z tym przymus jedzenia małych zwierząt w znacznym stopniu przyczyniły się do wymarcia gatunku.

Tryb życia

Na podstawie znalezionych kości wykazano, że wilk straszny mógł podróżować w dużych stadach. Nie zaliczał się jednak do wyspecjalizowanych myśliwych – mógł polować na zwierzęta, których w danym miejscu i czasie było najwięcej.

W wielu znalezionych szczątkach zaobserwowano złamania zębów, które miały miejsce za życia zwierzęcia. Możliwe więc, że u starszych osobników szybciej się one zużywały lub nie były stworzone do jedzenia twardych pokarmów, takich jak kości czy padlina. Niewykluczone również, że złamania i pęknięcia zębów były wynikiem silnej konkurencji między różnymi mięsożercami. Zmuszałoby to wilki do zjadania pokarmu w takich ilościach i z taką szybkością, jak to tylko możliwe.

Wyginięcie

Wilk straszny wyginął ok. 10 000 lat temu wraz z innymi przedstawicielami północnoamerykańskiej megafauny plejstocenu.

Około 300 000 lat temu wilk szary przekroczył most lądowy Beringa i zaczął konkurować z wilkiem strasznym o terytorium i pożywienie. Prawie identyczna nisza ekologiczna, jaką wypełniały oba gatunki, zakończenie ostatniego zlodowacenia ok. 16 000 lat temu oraz przybycie człowieka do Ameryki Północnej były prawdopodobnie głównymi przyczynami wyginięcia gatunku Canis dirus.

Podejrzewa się, że jednym z głównych powodów wymarcia wilka strasznego była również zmiana klimatu i działalność człowieka. Nie ma jednak dostatecznie dużo informacji potwierdzających te hipotezy. Ponadto nie poznano do tej pory zasięgu biogeograficznego, wielkości populacji, poziomu konkurencji i interakcji z innymi zwierzętami. Póki co nie ma zatem jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, dlaczego wilk straszny wyginął.

Propozycja zmiany klasyfikacji

Badania DNA przeprowadzone w 2021 roku przez naukowców z Uniwersytetu w Adelajdzie wykazały, że wilki straszne były tak różne od innych gatunków psowatych, takich jak kojoty i wilki szare, że nie mogły się ze sobą rozmnażać. Wcześniejsze analizy, oparte wyłącznie na morfologii, doprowadziły naukowców do przekonania, że wilki straszne były blisko spokrewnione z wilkami szarymi.

Międzynarodowy zespół zsekwencjonował DNA pięciu skamieniałości wilka strasznego z Wyoming, Idaho, Ohio i Tennessee, datowane na ponad 50 000 lat. Ich analizy wykazały, że wilki straszne i wilki szare były w rzeczywistości bardzo odległymi kuzynami.

Jak efekt swych badań zespół zasugerował, że wyraźna rozbieżność ewolucyjna wilków strasznych z wilkami szarymi pozwala je umieścić w zupełnie innym rodzaju – Aenocyon dirus („straszny wilk”) – który po raz pierwszy zaproponował paleontolog John Campbell Merriam ponad 100 lat temu.

Szczegółowe dane / wymiary

Wilk straszny (Canis dirus / Aenocyon dirus)

• Długość ciała: 1,2-1,5 m (wilk szary ok. 1-1,3 m)
• Wysokość w kłębie: 80 cm (wilk szary 60-85 cm)
• Waga: 49-79 kg (wilk szary 30-60 kg)
  • Podgatunek A. d. guildayi przeciętnie 60 kg
  • Podgatunek A. d. dirus przeciętnie 68 kg

Wilk straszny – ciekawostki

• Nazwa naukowa Canis dirus oznacza „straszny / przerażający pies”.
• Najwięcej szczątków należących do wilka strasznego znaleziono w asfaltowych jeziorach Rancho La Brea w Kalifornii. Odkryto tam ok. 200 000 fragmentów kości należących do ponad 4000 osobników.
• Wilk straszny jest największym znanym przedstawicielem rodzaju Canis.
• Ugryzienie wilka strasznego było o ok. 129% mocniejsze od ugryzienia współczesnych wilków szarych.
• Najstarsze odnalezione skamieniałości wilka strasznego datuje się na 252 000 lat temu.
• Choć wilk straszny jest blisko spokrewniony z wilkiem szarym, prawdopodobnie nie jest on przodkiem żadnych współczesnych psowatych.

Polecamy

• Zwierzęta wymarłe
• Masowe wymierania gatunków
• Historia wymierania gatunków
• Zwierzęta wymarłe w XX wieku
• Zwierzęta wymarłe w XXI wieku