„Struś” Emu

Emu (Dromaiidae)

Emu – rodzina nielotnych ptaków, należących obok strusia afrykańskiego i kazuarów do największych ptaków świata. Do dzisiaj pozostał tylko jeden przedstawiciel rodziny – emu zwyczajne (Dromaius novaehollandiae). Zamieszkuje daleką Australię, w której jest tak powszechny, jak w Polsce… kury. Ogromny, szybki, czasem niebezpieczny. Emu to ptak, który świetnie dostosował się do „chodzonego” trybu życia.

Choć powszechnie nazywany strusiem emu, należny do rodziny kazuarowych (Casuariiformes) i nie jest strusiem.

Klasyfikacja

• Gromada: ptaki
• Podgromada: Neornithes
• Nadrząd: paleognatyczne
• Rząd: kazuarowe
• Rodzaj: Dromaius
• Rodzina: emu

Wyodrębniono 3 gatunki rodzaju Dromaius:

• Emu zwyczajne (Dromaius novaehollandiae)
• Emu czarne (†Dromaius aterr/Dromaius novaehollandiae ater) – wymarłe
• Emu małe (†Dromaius baudinianus/Dromaius novaehollandiae baudinianus) – wymarłe
  

Występowanie

Emu jest ptakiem licznie występującym na kontynencie australijskim, ale unika zaludnionych miejsc, gęstych lasów i suchych terenów (poza porą deszczową). Przebywa z reguły w australijskim buszu, zwanym skrub lub w tzw. lasach zawsze zielonych twardolistnych (obszar podobny do skrub). W Australii Zachodniej zauważono, że emu przemieszcza się cyklicznie – w lecie na północ, w zimie na południe. Na wschodnim wybrzeżu nie zauważono takich wędrówek.

Szacuje się, że na całym kontynencie przebywa od 625 000 do 725 000 tych nielotów, w tym ok. 100 000 – 200 000 w Australii Zachodniej, reszta natomiast zamieszkuje głównie Queensland i Nową Południową Walię.

Charakterystyka

Wygląd i zachowanie

Samice są w niewielkim stopniu większe od samców, są za to znacznie szersze w zadzie. Emu posiada szczątkowe skrzydła o długości ok. 20 cm. Emu trzepocze nimi, kiedy się porusza. Uważa się, że jest to forma stabilizatora, dzięki któremu ptak się nie przewraca. Dziób jest mały (ok. 5 – 6 cm długości) i delikatny – dostosowany do grzebania w miękkiej ziemi. Szyja i nogi są bardzo długie. Stopy wyposażone są w 3 palce zakończone pazurami. Nogi są pozbawione piór, a podeszwy stóp są wyściełane grubymi, miękkimi opuszkami/poduszkami.

Szyja jest bladoniebieska. Kudłate pióra mają odcień zszarzałego brązu. Końce piór są czarne. Promienie słoneczne są pochłaniane przez czubki piór oraz ich wewnętrzną warstwę. Dzięki temu skóra nie nagrzewa się, a emu może być aktywne nawet w upalne dni. Wewnętrzna warstwa piór przypomina futro, natomiast zewnętrzna jest nieco włosowata, trawiasta. Upierzenie zmienia kolor pod wpływem środowiska, aby ptak był lepiej zakamuflowany – w warunkach wilgotnych osobniki są ciemniejsze.

Podobnie jak kazuary, również emu posiada ostre pazury u nóg, które są jego mieczem i tarczą jednocześnie. Wykorzystuje je podczas obrony, kopiąc przeciwnika. Łączna długość palca i pazura wynosi ok. 15 cm.

Emu posiada świetny wzrok i słuch, dzięki którym szybko wykrywa zagrożenia. Ma jedne z najsilniejszych nóg w królestwie zwierząt.

 Oczy przysłaniane są migawką, która chroni gałkę oczną przed zanieczyszczeniami: pyłem, piaskiem. Ponadto, posiada również tchawiczny woreczek, uwidaczniający się w okresie godowym. Jest używany w trakcie zalotów. Przypuszcza się, że woreczek ten wykorzystywany jest do ogólnej komunikacji. Jego wielkość szacuje się na ponad 30 cm, jest szeroki, posiada cienkie ścianki. Otwiera się na szerokość ok. 8 cm. Dzięki niemu samica wydaje głośniejsze dźwięki od samca mimo, iż obie płcie posiadają woreczek.

Podczas gorących dni emu dyszy, aby utrzymać stałą temperaturę ciała.

Nawoływania emu są bardzo głośne – można je usłyszeć z odległości 2 km. Na wokalizacje składa się „buczenie”, chrząkanie, dudnienie. Każda płeć ma swoje odgłosy. Głośne pomruki są dewizą samca.

Emu sypia w nocy, zbiera się do snu o zachodzie słońca, ale nie śpi nieprzerwanie przez całą noc. Potrafi budzić się do 8 razu na dobę, aby się pożywić lub oddać kał. Przed zaśnięciem emu kuca i wprowadza się w stan uśpienia. Szyja zbliża się do ciała, powieki zamykają się. Korpus dotyka ziemi, nogi są złożone. Pióra kierują się ku dołowi. Pozycja do spania pełni również rolę kamuflażu. Emu szybko się wybudza pod wpływem dźwięku lub ruchu.

Dieta

Dieta emu zależy od pory roku. Zjada wiele lokalnych i wprowadzonych gatunków roślin, ponadto, spożywa owady (koniki polne, świerszcze, biedronkowate, larwy ciem, mrówki, gąsienice). W zachodniej Australii, w trakcie podróży emu zjada nasiona akacji z mulgi.

Po opadach deszczu żywi się świeżymi pędami i gąsienicami. W zimie natomiast preferuje suche liście. Lubi także spożywać owoce sandałowca (Santalum acuminatum). Uprawy pszenicy, dostępne owoce i rośliny również nie są mu obce.

Emu jest w stanie wspiąć się na wysokie ogrodzenie w celu zdobycia ulubionego przysmaku. Po spożyciu owoców, ich nasiona są wydalane razem z kałem, co sprzyja rozsiewaniu ważnych roślin na obszarze Australii.

Emu musi spożywać średnie i małe kamyki, aby pomóc sobie w trawieniu materiału roślinnego. Za jednym razem w żołądku zmieścić się może ok. 140 g kamieni. Poza tym, emu zjada węgiel, ale nie wiadomo, w jakim celu. Zdarza się, że te nieloty połykają odłamki szkła, marmur, kluczyki samochodowe, nakrętki, śruby i biżuterię.

Emu pije rzadko, ale za jednym zamachem pochłania duże ilości wody. Zwykle pije raz dziennie chyba, że odczuwa większą potrzebę. Woli pić samotnie, bez towarzystwa innych zwierząt. Zwykle poi się, kucając, ale kiedy czuje się zagrożony, pije na stojąco.

Rozmnażanie

Pary kojarzą się w grudniu i styczniu. Mogą pozostać razem nawet do 5 miesięcy. W tym okresie wędrują po obszarze kliku kilometrów kwadratowych. Prawdopodobnie szukają wtedy dobrego miejsca do zniesienia jaj. Samiec i samica w okresie godowym stają się ciężsi, ale waga spada w okresie inkubacji jaj. Gody mają miejsce w miesiącach chłodniejszych (maj-czerwiec). Dokładny czas jest uzależniony od klimatu.

U samic dziób staje się turkusowoniebieski, a pióra nieco ciemnieją.

Samica krąży wokół samca, strosząc pióra i wydając niski, monosylabiczny dźwięk porównywalny do bębnów. Odgłos ten jest używany, gdy upatrzony samotny samiec stoi dalej niż 50 m od samicy. Gdy samiec zwraca uwagę na samicę, ta podchodzi do niego na odległość 10 – 40 m, kręcąc szyją i nadstawiając kuper. Pasywny samiec nie zmienia koloru upierzenia, ale na skórze występują niebieskie plamy. Są to jednak różnice na tyle subtelne, że „nienaukowiec” miałby problem z odróżnieniem płci.

Jeśli samiec nadal wykazuje zainteresowanie, samica stopniowo się przybliża, stale paradując. Samice często walczą między sobą o zdobycie partnera. Walki samic stanowiły ponad 50% wszystkich aktów przemocy w okresie godowym. Gdy samica zainteresuje się zajętym samcem, jego partnerka robi wszystko, aby zniechęcić rywalkę. Walki między samicami mogą trwać nawet do 5 godzin, w tym czasie gonią się i wzajemnie kopią.

Kiedy dochodzi do kopulacji, partnerzy ocierają się o siebie. Następnie samica zniża się, uwydatniając kuper.

Samica znosi jaja w 2-3-dniowych odstępach czasu. Średnio składa od 1 do 11 (czasem nawet 20) bardzo dużych, ciemnozielonych jaj. Jedno jajo waży od 700 do 900 g, a mierzy od 89 do 134 mm.

Samiec zajmuje się jajami. Przez cały okres inkubacji (ok. 8 tygodni) nie je, nie pije, nie oddaje kału. Pilnuje jaj, obracając je ok. 10 razy dziennie. Czasami odchodzi od nich w nocy. Samice nie należą do wiernych, zatem samiec może „wychowywać” nie swoje potomstwo.

Inkubacja trwa ok. 52 dni. Podczas inkubacji, zarodki są ektotermiczne, ale muszą rozwijać endotermiczne zachowanie w trakcie wykluwania się. Świeżo wyklute pisklęta są aktywne i mogą opuścić gniazdo w ciągu kilku dni. Mierzą ok. 12 cm wysokości i ważą ok. 0,5 kg. Mają pasiaste upierzenie, utrzymane w odcieniach brązu i beżu, które zmieni się po ok. 3 miesiącach. Ojciec zajmuje się młodymi przez ok. 7 miesięcy, ucząc je zdobywania pożywienia. Małe emu są w pełni rozwinięte w 5 – 6 miesiącu życia.

Emu zwyczajne (Dromaius novaehollandiae)

Emu zwyczajne zamieszkuje praktycznie cały kontynent australijski. Ten gatunek emu ma brązowe, puszyste pióra, osiąga maksymalnie do 2 metrów wysokości. Ma długą, cienką szyję i nogi. Potrafi przemierzać duże odległości kłusując. Rozwija prędkość do 50 km/h. Długość kroku dochodzi do 275 cm.

Pokonuje duże odległości w poszukiwaniu pokarmu, a żywi się przeważnie roślinami, owadami. Potrafi również pływać, lubi obserwować inne zwierzęta i ludzi. Jest to jedyny żyjący gatunek z rodzaju Dromaius. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Emu czarne (Dromaius ater / Dromaius novaehollandiae ater)

Ten wymarły, endemiczny gatunek emu zamieszkiwał Wyspę King, znajdującą się w Cieśninie Bassa, między Australią a Tasmanią. Jego niewielkie rozmiary są przykładem karłowacenia wyspowego (osobniki wyspiarskie, wywodzące się z gatunku kontynentalnego, są mniejsze od swych stałolądowych krewnych).

Był to najmniejszy gatunek emu (jego wymiary stanowiły ok. 50% wymiarów emu lądowych). Posiadał czarno-brązowe upierzenie, również na niebieskiej szyi oraz na głowie. Stopy i dziób miały bardzo ciemny kolor.

Emu czarne zostało odkryte przez Europejczyków w 1802 roku w czasie pierwszych wypraw na Wyspę King. Polowania i pożar wywołany przez pierwszych osadników spowodowały zagładę tych małych nielotów w roku 1805. Dwa osobniki, uznawane za ostatnich przedstawicieli gatunku, padły w 1822 roku w niewoli w Paryżu.

Emu małe (Dromaius baudinianus / Dromaius novaehollandiae baudinianus)

Obecnie wymarły gatunek emu. Zamieszkiwał Wyspę Kangura i południową Australię. Uważa się, że przebywał w głębi lasów, w przeciwieństwie do emu zwyczajnego, które takich obszarów unika. Nie poznano dobrze trybu życia tych nielotów. Na pewno zamieszkiwały niedostępne dla ludzi formacje leśne, wieczorami pojawiały się na wybrzeżu. Miał podobne rozmiary do emu czarnego. Informacje o nim zdobyto od obserwatorów oraz ze znalezionych kości, przechowywanych do dzisiaj w South Australia Museum w Adelaide.

Uznaje się, że emu małe wyginęło w 1827 roku, w wyniku pożarów lasów i polowań.

Szczegółowe dane/wymiary

Emu zwyczajne (Dromaius novaehollandiae)

• Wysokość: 150 – 190 cm (do czubka głowy), 100 – 130 cm (w kłębie)
• Długość od dzioba do ogona: 139 – 164 cm (zazwyczaj samce do 149 cm, samice do 156 cm)
• Waga: 18-60 kg; średnio ok. 31 kg (samce), ok. 36,9 kg (samice)
• Palec wraz z pazurem: 15 cm
• Długość kroku: podczas spaceru – do 100 cm; w trakcie biegu – do 275 cm
• Długość życia: 10 – 20 lat
  

Emu czarne (Dromaius ater / Dromaius novaehollandiae ater)

• Wysokość: ok. 87 cm (rekordowe emu czarne mierzyło 137 cm)
• Waga: 20 – 23 kg
  

Emu – ciekawostki

• Spacerujące emu zwyczajne stawia kroki o długości 100 cm, w biegu długość ta dochodzi do 275 cm.
• Emu zwyczajne potrafi rozwinąć prędkość do 50 km/h.
• Dzięki swoim silnym nogom jest w stanie zburzyć ogrodzenie z drutu metalowego.
• Emu zwyczajne śpi ok. 7 godzin dziennie.
• Emu jest bardzo ostrożne względem innych zwierząt. Chowa się w krzakach dopóki nieznajomy nie oddali się.
• W okresie godowym samice są o wiele agresywniejsze od samców.
• Samiec zajmujący się jajami traci ok. 1/3 wagi swojego ciała.

Polecamy:

• Australia
• Kazuar
• Dziobak
• Pies dingo
• Koala
• Kangury
• Największe ptaki świata