Piraniowate, piranie, piraje (Serrasalmidae)
Drapieżne ryby
Na myśl o piraniach niejeden z nas dostaje gęsiej skórki Mają one bowiem opinię wyjątkowo agresywnych drapieżników, które mogą zabić nawet człowieka. Czy rzeczywiście zasługują one na taką opinię?
Klasyfikacja
- Gromada: promieniopłetwe (Actinopterygii)
- Rząd: kąsaczokształtne (Characidae)
- Rodzina: piraniowate (Serrasalmidae)
Dalsza klasyfikacja umieszcza piranie w podrodzinie Serrasalaminae, która obejmuje gatunki ryb wszystkożernych, takich jak pirapitinga (Piaractus brachypomus. Tradycyjnie do piranii zalicza się jedynie cztery rozpoznane rodzaje: Pristobrycon, Pygocentrus, Pygopristis i Serrasalmus, ze względu na ich charakterystyczne uzębienie. Współcześnie jednak ta klasyfikacja ulega zmianie i staje się coraz bardziej skomplikowana – zaliczanych jest do nich aż 16 gatunków żyjących i jeden wymarły.
Całkowita liczba gatunków piranii pozostaje nieznana i cały czas jest kwestią sporną. Szacuje się, że jest ich od 30 do 60, jednak nowe gatunki cały czas są dopisywane do klasyfikacji.
Występowanie
Piranie to ryby rodzime dla dorzecza Amazonki. Występują w zlewisku rzek Orinko i La Plata, a także systemie rzeki São Francisco. Niektóre gatunki mają jednak bardzo szeroki zasięg geograficzny i występują w więcej niż jednym z wyżej wymienionych miejsc, podczas gdy inne zajmują bardzo ograniczone terytorium.
Piranie zostały także wprowadzone do części wód Stanów Zjednoczonych, sporadycznie występują w rzece Potomak, Lake of the Ozarks w stanie Missouri, a także daleko na północy jeziorze Winnebago w Wisconsin, gdzie jednak ciężko im przeżyć mroźne zimy.
Piranie zaobserwowano też jeziorze Kaptai w południowo-wschodnim Bangladeszu, a także rzece Lijiang w Chinach. Naukowcy wciąż badają, jak udało im się przebyć tak duże odległości.
Cechy charakterystyczne
Cztery rodzaje piranii, czyli Pristobrycon, Pygocentrus, Pygopristis i Serrasalmus, które uwzględnia tradycyjna klasyfikacja, najłatwiej rozpoznać po charakterystycznych zębach. Piranie mają bowiem pojedynczy ich rząd w obu szczękach. Zęby są bardzo silnie osadzone, a co za tym idzie przystosowane do szybkiego przebijania i ścinania. Zazwyczaj zęby piranii mają ostry, trójkątny kształt.
Piranie mają silnie, boczne spłaszczone ciało. Ich głowa jest duża o tępo ściętym pysku. Otwór gębowy otaczają grube wargi, spod których widać jedynie szczyty zębów.
Ubarwienie piranii to zazwyczaj szarość z odblaskowymi elementami koloru czerwonego, które umiejscowione jest w zależności od gatunku.
Dieta
Piranie są rybami mięsożernymi, ale kiedy w otoczeniu brakuje tego pokarmu żywią się także roślinami. Zjadają przede wszystkim owady, ślimaki i osłabione ryby. Kiedy jednak jakiś kręgowiec dostanie się do wody, bez problemu uczynią z niego swój posiłek.
Wśród piranii znane są także przypadki kanibalizmu. Do takich ataków na inne piranie dochodzi jednak tylko w momencie, gdy brakuje pożywienia i zjedzenie jakiegokolwiek mięsa staje się warunkiem przetrwania.
Czy wszystkie piranie są drapieżne?
Cóż, może to dziwnie zabrzmi, ale tak nie jest. Istnieją piranie zaliczane do rodzaju Tometes camunani, które spożywają wyłącznie pokarm roślinny. Istnieją zatem roślinożerne piranie 🙂
Polowanie
Piranie mają opinię dzikich drapieżników polujących na swoje ofiary w bardzo dużych grupach. Najnowsze badania wskazują jednak, iż piranie są nieśmiałe, a ich agresja wynika z faktu, że już od urodzenia starsze osobniki szkolą je do obrony przez innymi drapieżcami, polującymi na piranie jak delfiny rzeczne czy krokodyle.
Piranie można opisać więc jako „zwykłe” ryby z zębami.
Najbardziej agresywne stają się w okresie rozrodu. Bardzo niebezpieczne są także w porze suchej, gdy gromadzą się dużymi grupami w wyschniętych częściowo zbiornikach.
Młode piranie polują zazwyczaj w ciągu dnia, a dorosłe o świcie i zachodzie słońca.
Do ataku piranie prowokuje zapach krwi.
Rozmnażanie i rozwój
Piranie składają ikrę w specjalnie wykopanych dołach i pływają wokół niej, aby ją chronić, co jest wyjątkiem wśród kąsaczokształtnych (Characiformes). Następnie także opiekują się swoimi młodymi, które karmione są głównie zooplanktonem. Piranie mogą żyć nawet 25 lat.
Znaczenie w ekosystemie
Piranie maja ogromne znaczenie w ekosystemie, w którym żyją. Dzięki temu, że są mięsożerne oczyszczają zamieszkiwane przez siebie wody z osłabionych ryb i innych odpadków. Stąd też ich największe zagęszczenie można zobaczyć m.in. w wodach w okolicach rzeźni.
Piranie i ludzie
Piranie są bardzo popularne jako forma żywności. Ich mięso bez problemu można spotkać na targach i sklepach, w rejonach, w których występują. W ostatnich dziesięcioleciach na rynku pojawiły się także suszone okazy tych ryb sprzedawanych jako pamiątki z wakacji.
Zdarza się, że piranie ugryzą plażowicza lub pływaka, ale jest to bardziej efekt niedbalstwa ludzi. Ryby te są jednak o wiele większą uciążliwością dla rybaków sportowych i komercyjnych, ponieważ bardzo często kradną przynęty, okaleczają połowy oraz sieci.
Wiele gatunków piranii można hodować także w akwarium, jednak jest to nielegalne w wielu częściach Stanów Zjednoczonych, a importowanie piranii do Filipin może skończyć się nawet… karą pozbawienia wolności na cztery lata.
Ataki na ludzi
Piranie mogą być jednak bardzo niebezpieczne – także dla człowieka. Przy niektórych ich siedliskach umieszczane są nawet znaki ostrzegawcze dotyczące śmiercionośnych piranii. W pierwszej połowie 2007 roku odnotowano aż 190 ataków piranii. W 2011 roku pijany osiemnastolatek zginął w wyniku ataku tych ryb. Do podobnego przypadku doszło rok później, gdy śmierć w wyniku ataku piranii odniosła pięcioletnia dziewczynka z Brazylii.
Biolodzy i eksperci ostrzegają więc, aby nie wchodzić do nieznanych rzek. Wbrew powszechnej opinii piranie mogą występować bowiem na całym obszarze Brazylii – rzekach, jeziorach i obszarach przybrzeżnych.
Wymiary
Pirania ma zwykle długość od 14 do 26 centymetrów, jednak obserwowano również osobniki, u których wynosiła ona aż 43 centymetry.
Oko w oko z piranią
Poniżej krótki film przedstawiający piranie na żywo.
Piranie – ciekawostki
- Plemiona żyjące w pobliżu siedlisk piranii używają ich zębów jako broni.
- Pirania pojawiła się w filmie o Jamesie Bondzie „Żyje się tylko dwa razy” z 1964 roku, a także stała się głównym bohaterem horroru „Pirania” z 1978 roku.
Polecamy
super ryba
wygryzacz twarzy
a będzie artykuł o pacu
Pacu – „ryba obcinaczka jąder” :)? Pacu to krewniak piranii, ta sama rodzina. Pacu są nieco mniej agresywne niż piranie, choć oczywiście medialnie stały się sławne po swoim wyczynie 😉 Pomyślimy nad takim artykułem, choć w sumie on niewiele będzie się różnił od opisu piranii.
a jakie egzotyczne zwierzęta są w Rybniku oprócz piranii i pacu?
Jak ratować mojego karpia!? kupiłem dzisiaj karpia, ale okazało się, że ma ranę na boku. Teraz pływa na boku. pomocy!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Zjedz go na kolację i kup sobie nowego karpia, też masz problem 🙂
nie wtrącaj się idioto!
Patryk ty powalony debilu
Karp już się lepiej czuje. Odkaziłem mu rankę. Teraz zaczął powoli się podnosić do pozycji naturalnej i oddychać regularniej, poza tym zaczął pływać na pół boku.
Dałem mu imię Chlapuś.
Zaaklimatyzuje się i będzie dobrze. To karp do tego oczka wodnego, o które pytałeś?
nie, ten karp nie jest do tego akurat oczka. Mam dobre wieści. CHLAPUŚ czuje się już bardzo dobrze!!!!!!!!! hura!
To dobrze 🙂
@wiktor Co ty taki wrażliwy jesteś, to tylko ryba. Nie jadasz karpi na Boże Narodzenie?
Jadam człowieka i się nie przejmuje, to tylko człowiek! ha ha ha, jesteś następny!
jak nie lubisz zwierząt, to po co wchodzisz na tą stronę?
Podobno istnieją takie wydry które normalnie wpływają sobie do rzek i jedzą pirannie na obiad.
To Amazońskie Wydry olbrzymie-Ariranie Amazońskie ?