Paka – „królewski szczur”

Paki (Cuniculus)

Słowo „paka” wywodzi się z języka tupi, którym posługiwali się rdzenni mieszkańcy Brazylii. Pierwotnie słowo to oznaczało tyle co „obudzony”, „czujny”. W meksykańskim języku nahuatl, zwierzęta te określano mianem Tepezcuintle – „górski pies”. Dzisiaj paki nazywa się czasem szczurami królewskimi.

Choć z psami i szczurami mają pod względem wyglądu niewiele wspólnego, paki to z pewnością bardzo czujni i sprytni mieszkańcy egzotycznych krajów Ameryki Południowej oraz Środkowej. Gdyby było inaczej, nie przetrwałyby w dzikim i niejednokrotnie bezlitosnym środowisku, pełnym pięknych i śmiertelnie niebezpiecznych drapieżników.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: gryzonie
• Rodzina: pakowate (Cuniculidae)
• Rodzaj: Cuniculus
• Gatunki:
  • paka górska (Cuniculus taczanowskii)
  • paka nizinna (Cuniculus paca)
  • (Nomen nudum) paka kordylierska (Cuniculus hernandezi)

Występowanie

Paka górska

Paka górska żyje w górskich lasach Ameryki Południowej. Spotykana w Andach wenezuelskich, kolumbijskich, peruwiańskich, ekwadorskich i boliwijskich.

Paka nizinna

Paka nizinna zamieszkuje tropikalne i subtropikalne rejony Ameryki Południowej, od środkowo-wschodniego Meksyku do północnej Argentyny. Sztucznie wprowadzono ją na Kubę, Bahamy, Haiti i Jamajkę.

Paka kordylierska

Paka kordylierska to z kolei endemiczny gatunek centralnych Andów (Kordyliery Środkowej), znajdujących się na terenie Kolumbii. Gatunek ten jest bardzo podobny do paki górskiej, ale badania DNA wykazały, że jest to odrębny gatunek. W 2014 roku Héctor Ramírez-Chaves i Sergio Solari nadali nazwie łacińskiej status Nomen nudum – „nazwy nagiej”, niezgodnej z wymogami nomenklatury zoologicznej.

Siedliska

Żyją głównie w lasach deszczowych, w pobliżu strumieni. Można na nie natrafić także na bagnach, w lasach galeriowych (rosnących wzdłuż brzegów rzek), blisko wód, a nawet w parkach. Obserwowano je na maksymalnej wysokości 2000-3500 m n.p.m.

Charakterystyka

Wygląd

Sylwetka sprawia wrażenie ciężkiej i krępej. Wsparta jest ona na, z pozoru, nieproporcjonalnie długich i szczupłych kończynach, zakończonych grubymi pazurami przypominającymi kopyta.

W pewnych aspektach paki przypominają nieco kawie (potocznie zwane świnkami morskimi) – mają pękate sylwetki, małe uszy, klinowate głowy i niemal niewidoczne ogony.

Tylne kończyny są duże i pięciopalczaste, natomiast przednie są mniejsze i czteropalczaste. Kończyny swym kształtem przypominają te u egzotycznych parzystokopytnych kanczyli (Tragulidae). Po bokach ciała widzimy od 4 do 7 poziomych rzędów jasnych plamek, zdobiących ciemnobrązowe tło. Obie płcie są do siebie podobne pod względem umaszczenia i wielkości.

Dieta

Najchętniej żywią się opadłymi owocami, ale smakują im też liście, pąki, grzyby i owady. Za pomocą przednich łap mogą manipulować owocem, nie są więc skazane na rozłupywanie pokarmu jedynie przy użyciu zębów.

Paki odgrywają ważną rolę w rozsiewaniu nasion. W trakcie jedzenia rozrzucają je po ściółce, przyczyniając się do rozrostu leśnej roślinności.

Podobnie do królików, paki są również koprofagami – odżywiają się swoimi świeżymi odchodami, w których zawarte są ważne substancje odżywcze.

Tryb życia

Choć zamieszkują tereny ulokowane na sporych wysokościach, lubią siedliska raczej przestrzenne. Przepadają za wodą, w której świetnie się poruszają. W zbiornikach wodnych odnajdują schronienie przed drapieżnikami. Całkowicie zanurzone potrafią wytrzymać nawet 15 minut.

Paki to zwierzęta raczej bierne. W ciągu dnia, głównie rano i po południu wychodzą na żer, choć w obszarach pełnych drapieżników, pożywienia szukają po zachodzie słońca.

Mieszkają w norach głębokich na ok. 3 m. Posiadają one dwa wyjścia zakryte liśćmi, aby intruzi nie mogli ich dostrzec. Szelest gniecionych liści to także rodzaj alarmu informującego o wtargnięciu napastnika. Nory tworzone są w pobliżu wody, ale zawsze powyżej poziomu linii zalewowej. Paki bacznie strzegą swoich nor. O swojej obecności dają znać głośnym warczeniem i sygnałami zapachowymi, zawartymi w moczu.

Największymi wrogami pak, poza ludźmi, są: psy leśne, jaguary, pumy, oceloty, margaje, jaguarundi, kajmany i boa dusiciele.

Rozmnażanie

Zaloty i kopulacja odbywają się w wodzie. Ciąża trwa 114-119 dni, po której na świat przychodzi zaledwie 1 młode, jednak samica rodzić może do 3 razy w roku. Tuż po urodzeniu młode waży 650-710 g. Rodzi się w ciasnej norze, trudno dostępnej dla drapieżników.

Matka karmi potomstwo mlekiem przez około 3 miesiące, choć powolne odstawianie od pokarmu płynnego rozpoczyna się po ok. miesiącu. Od urodzenia do zakończenia laktacji młode nabiera ciała, osiągając ciężar ok. 4 kg. Z matką może przebywać do ok. 1 roku życia. Dojrzałość płciową osiąga po nabraniu odpowiedniej masy: samce po przekroczeniu 7,5 kg, samice – 6,5 kg. Ma to miejsce zazwyczaj w 6-12 miesiącu życia.

Szczegółowe dane / wymiary

Paki (Cuniculus)

• Długość ciała: 50-82 cm
  • paka górska do 70 cm
  • paka nizinna do 60-82 cm
• Waga: 6-14 kg
  • paka nizinna zazwyczaj ok. 10 kg
  • paka górska zazwyczaj ok. 9 kg
• Długość ogona: 2-3 cm
• Długość życia: maksymalnie ok. 12 lat na wolności

Paki (Cuniculus) – ciekawostki

• Paki znajdują się na 6 miejscu w rankingu największych gryzoni świata.
• Przed pierwszym dopuszczeniem do mleka, samica wylizuje młode zmuszając do wypróżnienia się i oddania moczu, które następnie zjada (nie młode oczywiście ;)). W ten sposób jej organizm produkuje odżywczy pokarm dla obojga, a przy okazji matka zaciera ślady zapachowe, przyciągające drapieżników.
• Paki mogą skakać na wysokość 1 m i przebywać w bezruchu przez 45 minut.
• W policzkach pak znajdują się puste przestrzenie, będące swoistego rodzaju rezonatorami. Dzięki tym „wzmacniaczom” warczenie zwierzęcia osiąga częstotliwość ok. 1 kHz. Jest to zaskakująco głośny dźwięk, patrząc na rozmiary tych gryzoni.
• Na ok. 0,2 km² powierzchni mieszkać może nawet 70 dorosłych osobników. Oznacza to, że na niektórych terenach paki stanowią ok. 20% biomasy ssaków lądowych.

Polecamy

• Gryzonie
• Kapibara
• Nutria
• Bobry
• Wiewiórki
• Chomiki
• Świnka morska
• Świstaki