Ośmiornice (Octopoda) – głowonogi o ośmiu kończynach
Ośmiornice bardzo często mylone są z kałamarnicami. Choć rzeczywiście obaj przedstawiciele głowonogów są do siebie podobni, występują między nimi pewne różnice. Ośmiornice są przede wszystkim mniejsze, mają równe ramiona, a ich długość życia jest znacznie krótsza.
Klasyfikacja
- Typ: mięczaki
- Gromada: głowonogi
- Podgromada: płaszczoobrosłe
- Rząd: ośmiornice
- Podrząd: ośmiornice właściwe
- Rodzina: ośmiornicowate
Oficjalna klasyfikacja zawiera około 300 rozpoznanych gatunków ośmiornic, co stanowi ponad 1/3 wszystkich dotąd opisanych gatunków głowonogów.
Rząd ośmiornic można dzielić na dwa podrzędy:
- Frędzlikowce (Cirrata)
- Ośmiornice właściwe (Incirrata)
Frędzlikowce (Cirrata)
Ich ciała mają zazwyczaj kilkadziesiąt centymetrów średnicy i swoim kształtem przypominają rozłożony parasol.
Ośmiornice właściwe (Incirrata)
Przedstawicielami tego rzędu są m.in. ośmiornica zwyczajna (Octopus vulgaris) i ośmiornica olbrzymia (Enteroctopus dofleini) – to jeden z największych przedstawicieli ośmiornic osiągający długość ciała wynoszącą nawet kilka metrów.
Występowanie
Ośmiornice występują w wodach ciepłych oraz gorących. Można je spotkać głównie w strefach przybrzeżnych, rafach koralowych, wodach pelagicznych, ale także na dnie oceanów.
Jako swoje środowisko naturalne ośmiornice wybierają jedynie wody pełnosłone.
Cechy charakterystyczne
Kończyny – 8 ramion
Najbardziej charakterystyczna cecha ośmiornic to oczywiście posiadanie ośmiu ramion o zbliżonej do siebie budowie i długości. Wyjątek stanowią tu samce, które mają hektokotylusa – jedno z ramion trzeciej pary przekształcone zostało w narząd kopulacyjny. Ich podstawy spięte są ze sobą specjalną błoną, której głębokość różni się w zależności od pary ramion.
Kończyny pokryte są jednym lub dwoma rzędami miękkich przyssawek – każda z nich posiada mięśnie umożliwiające obrót o 360 stopni względem ciała oraz dwa rodzaje receptorów: chemoreceptory, pozwalające odróżniać substancje chemiczne oraz proprioreceptory, reagujące na procesy zachodzące wewnątrz ciała.
Ciało
W odróżnieniu od innych głowonogów, np. kałamarnic – ośmiornice mają prawie całkowicie miękkie ciała, bez właściwego szkieletu. Jedyną twardą częścią ich ciała są dwie szczęki zbudowane z chityny, które swoim kształtem przypominają dziób papugi. Dzięki nim ośmiornice mogą rozgryzać osłony innych mięczaków. Gruczoły ślinowe wydzielają silnie toksyczny jad. Takie ukąszenie może być groźne dla ludzi.
Przedstawiciele podrzędu frędzlikowców mają na ramionach oprócz przyssawek czułkowate wyrostki, a płaszcz formuje z tyłu ciała dwie płetwy o nieznacznej wielkości. Elementy te nie występują u ośmiornic właściwych.
Ciało ośmiornic jest zwarte, masywne i krótkie, a otwór gębowy otaczają ramiona.
Układ krwionośny i nerwowy
Ośmiornice posiadają aż trzy serca – jedno w worku osierdziowych oraz dwa skrzelowe, które pomagają wtłaczać krew do skrzeli.
Ich układ krwionośny jest prawie zamknięty, a krew krąży w dwóch obiegach – serce-ciało-serce oraz serce-skrzela-serce. Krew ośmiornic, podobnie jak u kałamarnic, ma niebieską barwę.
Układ nerwowy tych głowonogów jest bardzo silnie scentralizowany. Mózg ośmiornic osiąga sprawność równą mózgom niektórych ssaków i ptaków.
Zmysły
Ośmiornice mają najprawdopodobniej ograniczony słuch, ale za to doskonale rozwinięty zmysł wzroku. Podobnie jak inne głowonogi, w tym kałamarnice, potrafią rozróżnić polaryzację światła.
Niektóre gatunki ośmiornic mogą nawet widzieć w kolorze, jak Octopus aegina.
Oprócz tego ośmiornica ma bardzo dobry zmysł dotyku – głównie dzięki chemoreceptorom. Nie istnieje jednak dobre połączenie między mózgiem a ramionami. Ośmiornica nie jest w stanie ocenić ich położenia, a o tym czy wykonały one polecenie płynące z mózgu, zwierzę dowiaduje się jedynie z obserwacji wizualnych.
Lokomocja
Ośmiornice to bardzo słabi pływacy – niektóre gatunki w ogóle nie posiadają takiej zdolności i tylko unoszą się biernie na wodzie. Głowonogi te poruszają się ruchem odpychającym, ale bardzo rzadko – zazwyczaj, gdy polują lub same uciekają przed drapieżnikiem.
Brak szkieletu umożliwia im chowanie się w bardzo wąskich szczelinach skalnych, co też bardzo chętnie robią.
Polowanie i dieta
Ośmiornice żywią się głównie krabami, robakami i mięczakami, np. małżami. Ich posiłkiem stają się często także krewetki, ryby oraz inne gatunki głowonogów.
Ośmiornice swoją ofiarę paraliżują najpierw za pomocą trującej śliny, a następnie zabijają ją silnymi szczękami.
Podobno niektóre ośmiornice potrafią złapać nawet ptaki, które siedzą bardzo blisko powierzchni wody. Wyciągają one wówczas macki nad wodę i wciągają ofiarę w głąb. Podobnie ja mityczny Kraken wciągał okręty…Choć pierwowzorem Krakena była jednak kałamarnica.
Rozmnażanie
Po okresie godowym, który obfituje w tańce oraz prezentację barw, samica składa około 200 000 tysięcy jaj. Większość pozostawia je w szczelinach skalnych, część nosi na swoich ramionach. Długość wykluwania się młodych i ich rozwój zależy od gatunku ośmiornicy.
Kopulacja jest śmiertelna dla samców, które żyją po niej jeszcze tylko kilka miesięcy.
Stąd też o wiele krótsza długość życia ośmiornic wynosząca od 6 miesięcy do 3 lat (choć ośmiornica olbrzymia może dożywać nawet 5 lat). U kałamarnic jest to o wiele dłużej – od 9 miesięcy do 5 lat.
Ośmiornice i człowiek
Ośmiornice w niektórych regionach świata mają bardzo duże znaczenie gospodarcze, m.in. na obszarze krajów leżących nad Oceanem Spokojnym. Zalicza się je do owoców morza, a wydzielany przez nie barwnik – sepia, służy do wyrobu farb.
Dane/wymiary
- Długość: od 1,5 cm do 15 metrów
- Waga: od 1 grama do 272 kg
- Rozpiętość ramion: do 9 metrów
- Długość życia: od 6 miesięcy do 3 lat (rekordowo do 5 lat)
Największa ośmiornica – Ośmiornica olbrzymia (Enteroctopus dofleini)
Za największy gatunek ośmiornicy uważana jest ośmiornica olbrzymia (Enteroctopus dofleini). Są doniesienia o osobniku mającym rozpiętość ramion równą 9 metrów i wadze 272 kilogramów. Największy osobnik, którego dane potwierdzono w sposób naukowy ważył 71 kg. Średnie dorosłe osobniki tego gatunku osiągają 4,3 metry i ważą 15 kilogramów.
Siedmioramienna ośmiornica (Haliphron atlanticus)
Pretendentem do tytułu największej ośmiornicy jest również …siedmioramienna ośmiornica (Haliphron atlanticus). Jej całkowita długość to 4 metry, a największa zanotowana waga to 75 kg.
Najmniejsza ośmiornica – Octopus wolfi
Najmniejszym przedstawicielem ośmiornic jest Octopus wolfi o długości 1,5 centymetra i wadze 1 grama.
Ośmiornice – ciekawostki
- Ośmiornice mogą przemieszczać się na dnie morskim tylko za pomocą dwóch ramion.
- Duże ośmiornice mogą nawet złapać i zjeść niektóre gatunki rekinów.
- Ośmiornice są bardzo inteligentne – w warunkach laboratoryjnych nauczyły się otwierać słoik. Potrafią także zastawiać pułapki na swoje ofiary. Najpierw zabijają niewielką rybę, a później czekają, aż na zdobycz skusi się ich przysmak – krab.
Polecamy:
Ciekawe
Taka ciekawostka apropos ośmiornic. Badaczom „nie pasuje” niezwykła inteligencja ośmiornic. Na dodatek aż 10 proc. ich genów diametralnie różni się od genów innych zwierząt. Niektórzy „naukowcy” przypuszczają, że mogły to wywołać czynniki pozaziemskie. Chander Wickramasinghe, brytyjski matematyk, fizyk, astronom i astrobiolog, uważa, że ośmiornice przybyły z kosmosu. Zamrożone jaja (sic!) miałyby trafić na Ziemię dzięki kometom. Eksperci odrzucili tę teorię, uznając ją za zwykłą spekulację. Co ciekawe, również w 2015 roku pojawiły się podobne głosy – m.in. tak uważał prof. Clifton Ragsdale, neurobiolog z Uniwersytetu Chicago.
Jak się nazywa ta niebiesko żółta ośmiornica i czy to najbardziej jadowita ośmiornica jeśli nie to jaka ma najbardziej toksyczna ślinę
Sporo brakuje – z najnowszych badań. Np. nie jest prawdą, że układ nerwowy jest ,,silnie scentralizowany” wręcz przeciwnie. Ośmiornice, to przykład tego, że można osiągnąć sukces właśnie dzięki decentralizacji układu nerwowego. Rolę drugiego, poza mózgiem, ośrodka nerwowego pełnią bardzo silnie unerwione ramiona i łączący je pierścień nerwowy. Jest to system na tyle wydajny, że działania poszczególnych ramion nie wymagają koordynacji mózgu.
czm, płetwy nie występują o ośmiornic??
Nie, ośmiornice nie maja płetw. Mają 8 ramion, za pomocą których się poruszają.