ORANGUTAN – LEŚNY CZŁOWIEK

ORANGUTAN (PONGO) – LEŚNY CZŁOWIEK

Malajskie słowo „orangutan” (Orang Hutan) oznacza dosłownie „człowieka z lasu”. Okazuje się, że nazwa ta jest bardzo trafna, ponieważ te długowłose, pomarańczowo ubarwione i wyjątkowo inteligentne naczelne mają o wiele więcej wspólnych cech z człowiekiem niż mogłoby się wydawać. Co więc warto wiedzieć o naszych leśnych kuzynach, używających dużych liści drzew, jako parasolki?

Klasyfikacja

• Rząd: naczelne (primates)
• Rodzina: człowiekowate (hominidae)
• Podrodzina: orangowate (Ponginae)
• Rodzaj: Pongo

Gatunki i miejsce występowania

Orangutany można spotkać wyłącznie na Sumatrze i Borneo. Dwie niewielkie utrzymywane tam gromady traktowane były kiedyś, jako podgatunki, dziś natomiast są to dwa odmienne rodzaje orangutanów:

• orangutan sumatrzański (Pongo abelii)
• orangutan borneański (Pongo pygmaeus)

W 2017 roku jako odrębny gatunek opisano orangutana Tapanuli (Pongo tapanuliensis). Orangutany Tapanuli oddzieliły się od orangutanów borneańskich około 674 000 lat temu. Obecnie to najrzadsze małpy człekokształtne na Ziemi, ich populacja to około 800 osobników.

Charakterystyka

Anatomia i fizjologia

Orangutan ma duży, masywny korpus, grubą szyję, bardzo długie i silne ramiona oraz krótkie, ugięte nogi. W przeciwieństwie do niektórych gatunków małp nie posiada ogona (co jest typowe dla małp człekokształtnych). Większość jego ciała pokrywają długie, rudo-brązowe włosy. Wyjątek stanowi twarz, która tylko u nielicznych samców pokrywa się niewielkim owłosieniem, przypominającym brodę i wąsy.

Ręce i stopy

Ręce orangutanów są zbudowane w bardzo podobny sposób jak człowieka. Dłonie składają się z czterech palców i przeciwstawnego kciuka. Tak samo wyglądają stopy orangutanów, które również mają cztery zaokrąglone palce i przeciwstawny paluch. Dzięki takiej budowie orangutany mogą chwytać przedmioty rękami oraz stopami. Ułatwia im to także chodzenie po drzewach, gdzie spędzają większość czasu.

Tryb życia

Orangutany większość dnia spędzają na drzewach, czego nie można zaobserwować u żadnych innych małp człekokształtnych. Spotyka się je także na górskich i nizinnych terenach bagiennych. Inne siedliska orangutanów to m.in. łąki, pola uprawne czy ogrody.

Głównym wrogiem orangutanów są tygrysy, stąd o wiele łatwiej na nizinach spotkać orangutana borneańskiego, ponieważ na Borneo ten gatunek drapieżników nie występuje.

Większość swojego czasu te wielkie małpy przeznaczają na poszukiwaniu żywienia, odpoczynku i podróży. Godzinny poranne to zazwyczaj czas na jedzenie, popołudnie na relaks, a wieczór na przemieszczanie się (jak my im zazdrościmy :)).

Dieta

Orangutany są wszystkożerne, ale odżywiają się głównie roślinami. Orangutany jedzą:

• owoce
• liście
• nasiona
• pędy roślin
• kwiaty
• owady
• małe ssaki

Społeczność orangutanów

Orangutany prowadzą bardziej samotny tryb życia niż inne gatunki wielkich małp. Zależność ta dotyczy głównie samców oraz niezależną młodzież. Najsilniejsze więzi występują między samicami, a ich młodymi, które pozostają pod opieką matki nawet do 8 lat.

Ojciec nie odgrywa praktycznie żadnej roli w wychowaniu małych orangutanów, a samica odpowiedzialna jest za stworzenie rodziny.

Komunikacja czy zdolności lingwistyczne?

Orangutany komunikują się za pomocą różnych dźwięków. Samce mogą prowadzić długie rozmowy w celu zwabienia samicy lub poprawieniu swojej pozycji wśród innych mężczyzn. Obie płcie próbują przestraszyć przeciwnika za pomocą niskich gardłowych dźwięków. Złość wyrażana jest wciąganiem powietrza przez zaciśnięte usta.

Orangutany przejawiają także pewne zdolności lingwistyczne. Efektem badań nad tym zagadnieniem w latach 80.XX było nauczenie samicy pochodzącej z tego gatunku 30 symbolicznych znaków służących do komunikowania się.

Wybitna inteligencja

Orangutany należą do bardzo inteligentnych gatunków zwierząt. W latach 90. ubiegłego wieku odkryto, że potrafią one posługiwać się narzędziami podczas zdobywania jedzenia. Potrafią także wykorzystywać przedmioty w kreatywny sposób, jak w przypadku używania liści w roli parasola.

Zagrożenie wyginięciem

Niestety, ten niezwykły rodzaj wielkich małp, jest gatunkiem bardzo zagrożonym. Szczególnie zła sytuacja panuje na Sumatrze, gdzie żyje wyłączenie 7 300 pongo abelii. Trochę lepiej ma się orangutan borneański, którego populacja wynosi około 69 tysięcy.

Oprócz tego powszechna jest polowanie na małe orangutany, w celu ich sprzedaży, co często równoznaczne jest z zabiciem broniącej młodych dorosłej samicy.

Orangutan (Pongo)

Wymiary, waga i długość życia

Wśród orangutanów występuje znaczny dymorfizm płciowy – samice są mniejsze nawet o 50 centymetrów i lżejsze nawet o 75 kilogramów.

samiec/samica

• Wzrost: 175-180cm/127-130cm
• Waga: 120kg/45kg

Rozpiętość ramion dorosłego samca może osiągać nawet 2 metry, czyli więcej niż wysokość ciała. Rekord to 225 cm
Orangutany należą do długowiecznych gatunków zwierząt. Na wolności żyją około 40 lat, a w niewoli osiągają  sędziwy wiek nawet 60 lat.

Orangutan – ciekawostki. Czy wiesz, że…

• Orangutany należą do najbardziej przyjaznych i łagodnych małp człekokształtnych
• Samce, które z natury są samotnikami, aby odstraszyć wszystkie żywe istoty w okolicy, potrafią wydać dźwięk słyszalny na odległość nawet 2 kilometrów.
• Orangutany mają tak długie ręce, że praktycznie dotykają ziemi, gdy zwierzę stoi w pozycji wyprostowanej.
• Orangutany nie potrafią pływać, ale kiedyś zostały zaobserwowane podczas brodzenia w wodzie.
• Zmysły orangutanów są bardzo zbliżone do ludzkich. Jest to wzrok, słuch, węch, smak i dotyk.
• Orangutany są zwierzętami bardzo empatycznymi. Dzikie osobniki nierzadko podchodzą do ośrodków dla osieroconych młodych, prowadzonych przez ludzi, nawiązując kontakt z małymi orangutanami. W ten sposób pomagają im przystosować się do życia na wolności.
• Orangutany są najmniej agresywnymi małpami pośród naczelnych. Charakteryzują się przyjaznym nastawieniem.
• Wrogiem orangutanów są tygrysy sumatrzańskie.

Polecamy:

• Goryle
• Goryl – największa małpa człekokształtna
• Szympans
• Szympansy z lasy Bili
• Pawian
• Małpy
• Tygrys – wróg orangutanów