Nandu (Rheidae) – struś amerykański i struś Darwina
Nandu, strusie amerykańskie, strusie pampasowe
Są jedynymi przedstawicielami rodziny Rheidae, zamieszkującymi Amerykę Południową. Nandu to ptak, któremu natura odebrała umiejętność latania, ale dała talent do dostosowania się do życia naziemnego. Jako typowy ptak nielotny często porównywany ze strusiem, emu i kazuarem.
Klasyfikacja
- Gromada: ptaki
- Rząd: nandu
- Rodzina: Rheidae
Do rzędu nandu należą dwa gatunki:
- Nandu szare, struś amerykański, struś pampasowy (Rhea americana)
- Nandu plamiste, nandu Darwina, struś Darwina (Rhea pennata)
Występowanie
Na wolności spotkamy nandu wyłącznie w Ameryce Południowej, m.in. w Argentynie, Brazylii, Peru, Boliwii, Paragwaju i Urugwaju. Obydwa gatunki: nandu plamiste (Rhea pennata) i nandu szare (Rhea americana) preferują otwarte tereny. Pierwszy z nich wybiera łąki, busz, a nawet solne pustynie. Zamieszkuje obszary na wysokości nieprzekraczającej 4500 m.n.p.m. Drugi gatunek lubi otwarte łąki, pampę; najchętniej przebywa w pobliżu wody, najczęściej na obszarach nizinnych, rzadko przekracza 1200 m.n.p.m.
Wygląd ogólny
Nandu to duży nielot o szaro-brązowym upierzeniu, długiej szyi, stojący na długich nogach. Bardzo podobny do strusia północnoafrykańskiego (Struthio camelus). Nandu plamiste jest nieco mniejsze od nandu szarego. W trakcie chodzenia ptak rozkłada skrzydła, które spełniają rolę żagli. W przeciwieństwie do większości ptaków, nandu posiada tylko po 3 palce u nóg. Mocz jest magazynowany w oddzielnym organie, poza kloaką, w której gromadzi się masa kałowa.
Dieta
Nandu to wszystkożercy preferujący liście, nasiona, korzenie, owoce, jak również małe gryzonie, gady i owady.
Rozmnażanie
Typowi poligamiści – samiec odbywa gody z 2 – 12 samicami w jednym okresie godowym. Po kopulacji buduje gniazdo, w którym każda samica składa jaja. Wewnątrz wyłożone jest gałęziami, liśćmi i trawą. Ojciec wysiaduje od 10 do 60 jaj, w międzyczasie samice powracają do działań godowych. Wysiadujący samiec bywa bardzo agresywny w stosunku do innych nandu (zwłaszcza samic) i ludzi. Ptaki te nie rozmnażają się do 2 roku życia.
Charakterystyka gatunków
Nandu plamiste (Rhea pennata)
Zamieszkuje płaskowyż Altiplano oraz Patagonię. Preferuje łąki, busz i mokradła.
Zbudowany podobnie do strusia czerwonoskórego: ma małą głowę i dziób, jednak wrażenie robi długa szyja i nogi. Ma największe skrzydła spośród wszystkich bezgrzebieniowców, dzięki którym potrafi bardzo szybko się poruszać, przez co wiele drapieżników nie jest w stanie go upolować. Skuteczną bronią są ostre pazury zostawiające dotkliwe rany. Upierzenie w kolorze biało-brązowym, górna część nóg również pokryta włochatymi piórami.
Ptak głównie roślinożerny, ale chętnie wzbogaci menu o jaszczurkę, chrząszcza czy konika polnego. Ze świata roślin wybiera owoce, kaktusy i trawy.
Nandu plamiste jest ptakiem raczej spokojnym i cichym, z wyjątkiem hałaśliwych piskląt i samców szukających partnerek. Samce są ponadto bardzo agresywne w czasie wysiadywania jaj, z tego też powodu samice „podkładają” przyszłe potomstwo obok gniazda, nie bezpośrednio do niego. Ojciec przenosi większość jaj do gniazda, ale niektóre zostają poza nim, co skutkuje ich gniciem przyciągającym muchy. Okres inkubacji trwa 30 – 44 dni, w jednym lęgu pojawia się od 5 do 55 zielono-żółtych jaj wielkości 87 – 126 mm. Pisklęta osiągają pełną dojrzałość w 3 roku życia.
Wymiary:
- Wysokość: 92 – 100 cm
- Długość dzioba: 6,2 – 9,2 cm
- Masa: 15 – 28,6 kg
Gatunek bliski zagrożenia wyginięciem.
Nandu szare (Rhea americana)
Zamieszkuje Urugwaj, Argentynę, Paragwaj, Boliwię i Brazylię; wybiera tereny otwarte, takie jak łąki, sawanny, busz, pustynie, rozlewiska i makię. Unika wilgotnych lasów tropikalnych i wysokości powyżej 1200 m n.p.m. W sezonie lęgowym (wiosna i lato) pozostaje w pobliżu wody.
Głowa i dziób niewielkich rozmiarów, nogi silne i długie, wyposażone w 3 palce, tylny palec nie występuje. Skrzydła dość długie, nandu korzysta z nich w trakcie chodzenia, aby utrzymać równowagę na ostrych zakrętach. Pióra puszyste przypominające szare lub brązowe włosy. Samce są ciemniejsze i większe od samic. Zdarzają się również osobniki albinotyczne o białych piórach i niebieskich oczach. Pisklęta nandu mają pasiaste upierzenie.
Jest raczej cichy poza okresem godowym. W sezonie rozrodczym łączy się w 10 – 100-osobowe stada, w których samce są agresywne względem osobników tej same płci. Grupy rozpadają się zimą, po zakończeniu sezonu lęgowego. Ścigany ptak ucieka zygzakiem, na przemian podnosząc skrzydła.
Dieta składa się głównie z liści, nasion i owoców sezonowych. Spożywa także owady, skorpiony, małe gady, ptaki i gryzonie. Przepada za awokado i roślinami z rodziny flaszowcowatych. Chętnie żywi się roślinami „trudnymi”, np. ostem. Ponieważ ptak lubi rośliny ciężkostrawne, musi połykać kamienie, aby ułatwić ich rozdrobnienie w żołądku. Czasem zdarza mu się połknąć metalowy lub błyszczący przedmiot.
Samce i samice są poligamistami z tym, że samice zostawiają jaja pod opieką ojców, którzy bardzo dbają o przyszłe potomstwo. Jedno gniazdo może być używane przez kilka samic, które wspólnie znoszą do 80 jaj, w lęgu jednej matki pojawia się od 5 do 10 jaj. Skorupa jest zielono-żółta, ale pod wpływem światła zmienia kolor na kremowy. Okres inkubacji trwa 29 – 43 dni, a wszystkie pisklęta wykluwają się w przeciągu 36 godzin nawet, jeśli poszczególne jaja pojawiły się w gnieździe ojca w 2-tygodniowych odstępach czasowych. Po ok. 3 miesiącach młode są dobrze rozwinięte, natomiast całkowitą dojrzałość osiągają po ok. 14 miesiącach.
Wymiary:
- Długość ciała: 120 – 140 cm
- Długość dzioba: 8 – 10,4 cm
- Wysokość: do 150 cm (rekordowo do 170 cm)
- Rozpiętość skrzydeł: do 250 cm
- Masa: 20 – 27 kg (ciężar samca dochodzi nawet do 40 kg)
Gatunek jest bliski zagrożenia wyginięciem.
Nandu – ciekawostki
- Nandu jest gatunkiem bardzo pożytecznym dla rolników, w szczególności nandu szare, które żywi się owadami szkodzącymi uprawom, m.in. szarańczą, konikami polnymi, karaluchami i pluskwiakami. Nie przepada za zbożami i eukaliptusem.
- Nandu może osiągnąć prędkość 60 km/h.
- Poza sezonem lęgowym nandu plamiste jest bardzo towarzyskim ptakiem, żyje bowiem w grupach liczących od 5 do 30 osobników obu płci, z różnych grup wiekowych.
- Niewielka populacja nandu szarego została założona w Niemczech w Gross Gronau. Trzy pary z hodowli uciekły w sierpniu 2000 r. Ptaki przetrwały zimę, przekroczyły Rzekę Wakenitz i zamieszkały na terenie Meklemburgii – Pomorza Przedniego, w okolicach wsi Thandorf.
- W Ameryce Południowej części ciała nandu są bardzo przydatne w codziennym życiu człowieka: z piór tworzy się miotełki do kurzu, ze skór szyje płaszcze lub kurtki, mięso jest dla wielu przysmakiem.
- Od 1987 roku wizerunek nandu jest wybijany na 1 centavo argentyńskim.
- Ostatnie badania wykazały, że niektóre samce nandu wykorzystują podległych osobników tej samej płci do ochrony i wysiadywania jaj, aby dominatorzy mogli kontynuować gody.
Polecamy
