Kuropatwa zwyczajna (Perdix perdix)

Kuropatwa zwyczajna, kuropatwa (Perdix perdix)

W Polsce kuropatwa to jeden z pospolitych gatunków, który spotkać można w praktycznie każdym regionie kraju. Z tego też powodu wiele osób z pewnością widziało kuropatwę na własne oczy. Wiadomo jednak, że to, co powszechne przestaje ciekawić. Czy w przypadku opisywanego ptaka twierdzenie to jest zasadne?

Klasyfikacja

• Gromada: ptaki
• Rząd: grzebiące
• Rodzina: kurowate, bażantowate
• Rodzaj: Perdix
• Gatunek: kuropatwa zwyczajna

Podgatunki:

• Perdix perdix amoricana – występuje we Francji.
• p. canescens – przebywa na terenach od wschodniej Turcji do południowego Kaukazu i północno–zachodniego Iranu.
• p. hispaniensis – żyje w centralnych Pirenejach do północno–wschodniej Portugalii.
• p. italica – jak sama nazwa wskazuje, podgatunek ten żyje we Włoszech.
• p. lucida – spotykana od wschodniej Finlandii do Uralu, a także na południu Morza Czarnego i w północnym Kaukazie.
• p. perdix – żyje na Wyspach Brytyjskich, oraz od południowych rejonów Skandynawii aż po Bałkany i Włochy.
• p. robusta – zajmuje tereny od Gór Ural po południowo–zachodnią Syberię, a także Chiny północno–zachodnie.
• p. sphagnetorum – wybiera wrzosowiska północnej Holandii oraz północno–zachodnich Niemiec.

Kuropatwa zwyczajna to zatem gatunek rodzimy Eurazji, ale jej sztucznie wprowadzone populacje występują również w Kanadzie, USA, południowej Afryce, Nowej Zelandii i Australii.

Siedliska

Ptak ten przebywa najczęściej na polach uprawnych, ale spotykany jest również na pustych równinach. Stara się za to unikać terenów podmokłych.

Dorosłe kuropatwy często spacerują po otwartych terenach zielonych, ale w czasie opieki nad pisklętami wybierają pola uprawne bogate w zboża, gdzie młode mogą polować na bezkręgowce niezbędne w ich rozwoju.

Charakterystyka

Wygląd

Kształtem ciała przypomina nieco kurę domową lecz jest od niej mniejsza. Ma małą głowę i okrągłą, pękatą sylwetkę. Długość ciała mieści się w przedziale 28-32 cm. Na grzbiecie i skrzydłach rosną długie, brązowe pióra, natomiast po bokach ciała i na klatce piersiowej widoczne są pióra w kolorach szarości. Brzuch jest biały, zazwyczaj pokryty kasztanowymi oznaczeniami – u samców ma ono często kształt podkowy (podobny wzór pojawia się czasem u starych samic).

Pióra na głowie mają kolor pomarańczowy, podobnie jak szyja. Dziób ma odcień zieleni, a nogi szarości. Samice są podobne do samców pod względem wyglądu, ale letnie upierzenie samic jest nieco ciemniejsze.

Czy kuropatwy latają?

Owszem, kuropatwa potrafi latać. Kuropatwa lata tuż nad ziemią, mocno trzepocząc skrzydłami, od czasu do czasu niestabilnie szybując. Za jednym zamachem pokonuje dystans ok. 2 km. W czasie lotu jest głośna, bowiem machanie skrzydłami generuje charakterystyczny świst. W sytuacji zagrożenia ptak emituje natomiast wysokie, chrypliwe dźwięki.

Dieta i tryb życia

Dorosłe ptaki żywią się głównie ziarnami zbóż, trawami i nasionami, młode natomiast jedzą owady – najlepsze dla nich źródło białka. Dorosłe osobniki dają się skusić małym owadem w okresie godowym. Przez pierwsze 10-14 dni życia kuropatwa spożywa jednak wyłącznie insekty. W tym okresie rodzice prowadzą potomstwo na pola uprawne, gdzie owadów jest najwięcej.

Kuropatwy nie migrują i przebywają wyłącznie na lądzie. Poza sezonem lęgowym, w miesiącach jesienno– zimowych, formują jednak stada. Grupy te utrzymują się przez kilka miesięcy. Składa się na nie z reguły para ptaków dorosłych i ich tegoroczne młode. Czasem jednak w takim stadzie znajdują się 2 odrębne rodziny. Kuropatwy przebywające w grupie prowadzą osiadły tryb życia, choć jest to zależne od warunków pogodowych i dostępności pożywienia. Stada rozpadają się wczesną wiosną, a zamiast nich tworzą się pary.

Okres lęgowy

Sezon lęgowy rozpoczyna się w połowie kwietnia i trwa do początku września. W tym stosunkowo długim czasie samice wyprowadzają tylko jeden, ale za to bardzo duży lęg. Składa się on bowiem z 16, a czasem nawet z 20 jaj. Wyjątkiem jest sytuacja, w której samica traci potomstwo – wtedy może pojawić się drugi, „zastępczy” lęg.

Gniazdo buduje na ziemi, ukryte pod gęstymi krzewami, a jego wnętrze wyścielone zostaje trawą i liśćmi. Ulokowane jest zazwyczaj w pobliżu pola uprawnego, najczęściej pszenicy zwyczajnej. Lęgiem opiekuje się zarówno samiec, jak i samica.

Gody i rozród

W czasie zalotów samce rozpościerają skrzydła i ogon, aby pochwalić się samicom swymi wzorzystymi piórami. Kiedy samiec spotyka potencjalną partnerkę, pocierają się wzajemnie głowami i szyjami. Czasem, w ramach zalotów, samiec może gonić samicę.

Kuropatwy preferują monogamię. Łączą się w pary ok. 4 miesiące przed rozrodem, w tym czasie dochodzić może do wymiany partnerów.

Tylko samica wysiaduje jaja. Trwa to 23-25 dni; w tym czasie samiec przebywa w pobliżu gniazda. Młode rodzą się pokryte puchem i są typowymi zagniazdownikami (tuż po wykluciu są zdolne do samodzielnego życia). Po około godzinie od wyklucia wszystkich piskląt rodzina opuszcza gniazdo. Pisklęta są w stanie wykonywać pierwsze krótkie loty po 10-12 dniach, a już po 16-20 dniach latają bardzo sprawnie. Przez kolejne kilka tygodni pozostają pod opieką rodziców, a dojrzałość płciową osiągają po ok. 1 roku.

Szczegółowe dane

Kuropatwa zwyczajna, kuropatwa (Perdix perdix)

• Długość ciała: 28-32 cm
• Rozpiętość skrzydeł: 45-56 cm
• Waga: 385-500 g
• Długość życia: 3-5 lat na wolności

Kuropatwa (Perdix perdix) – ciekawostki

• Ogólna populacja kuropatwy nie jest narażona na wyginięcie, ale na niektórych obszarach skurczyła się o ok. 85% w ciągu ostatnich 25 lat. Powodem takiego stanu rzeczy jest utrata siedlisk i źródeł pożywienia.
• Wielkość populacji kuropatwy zwyczajnej w roku 2004 wynosiła ok. 4 mln osobników. Populacja europejska składa się z 1,6-3,1 mln par lęgowych. Oznacza to, że w Europie znajduje się 25-49% populacji światowej.
• Spośród wszystkich ptaków kuropatwa zwyczajna wyprowadza jeden z największych lęgów pod względem ilości jaj.
• W okresie zimowym stado kuropatw zasypia na otwartym terenie. Przed zaśnięciem ptaki skupiają się w zwartą grupkę, której członkowie zwróceni się głowami na zewnątrz. W ten sposób uformowany pierścień zapewnia wzajemne ogrzewanie, ale również chroni przed atakami intruzów.

Polecamy

• Ptaki
• Głuszec
• Bażant
• Łabędzie
• Flamingi
• Ibisy