Gawial, gawial gangesowy (Gavialis gangeticus)
Jeden z najdłuższych, a zarazem najdziwniejszych przedstawicieli krokodyli, nie tylko pod względem wyglądu, ale i usposobienia. Niestety, z powodu m.in. nieprzemyślanych technik połowu ryb uskutecznianych w siedliskach gawiala, jego przetrwanie stoi pod znakiem zapytania.
Klasyfikacja
Występowanie i siedliska
Przeszłość
W przeszłości populacja gawiala obejmowała wszystkie główne systemy rzeczne subkontynentu indyjskiego od rzeki Indus w Pakistanie, przez Ganges, po rzekę Irawadi w Birmie. Dzisiaj nie występuje ani w Indusie, ani w Brahmaputrze (Bhutan, Bangladesz), ani w Irawadi…
… i teraźniejszość
W Indiach małe populacje obecne są w rzekach Narodowego Sanktuarium Ćambal, Sanktuarium Dzikiej Przyrody Katarniaghat, Sanktuarium Syna Rzeki i w lasach deszczowych nad rzeką Mahanadi w Sanktuarium Satkosia Gorge oraz w stanie Orisa, gdzie, prawdopodobnie, nie rozmnaża się.
W Nepalu przebywa w rzekach dorzecza Gangesu, np. w Kali Gandaki i Rapti (Park Narodowy Chitwan) oraz w Ghaghra (Park Narodowy Bardia).
Tereny występowania dzieli z krokodylem błotnym (Crocodylus palustris), dawniej również z krokodylem różańcowym (Crocodylus porosus) w delcie rzeki Irawadi.
W 1977 roku odnaleziono 4 gniazda w rzece Girwa (Sanktuarium Dzikiej Przyrody Katarniaghat), z których do 2006 roku przyszło na świat 909 gawiali. W 2006 roku w tym samym miejscu znaleziono już 20 gniazd, czyli 16 gniazdujących samic, co jest wynikiem trwającej 30 lat introdukcji. Wydawać by się zatem mogło, że „sukces” to za duże słowo, jednak badacze widzą w tym ogromny postęp warty zainwestowania ogromnych ilości pieniędzy i wysiłku.
W roku 1978 odnaleziono 12 gniazd w rzece Ćambal mieszczących się w Sanktuarium o tej samej nazwie. Do tego czasu liczebność gniazdowisk w tamtym obszarze wzrosła aż o 500%, pojawiło się bowiem 68 gniazd, ale spośród wyklutych tylko 2% stanowiły samice. Niestety, samo wyklucie się to za mało dla przetrwania gatunku, bowiem nowo narodzone młode są bardzo narażone na śmierć spowodowaną rokrocznymi powodziami monsunowymi zalewającymi gniazda.
Siedliska – preferencje
Gawial wybiera spokojniejsze, ale stosunkowo głębokie i szybko płynące rzeki. Większość czasu spędza bowiem w wodzie, ponieważ nie jest dobrze przystosowany do lądowego trybu życia ze względu na krótkie i słabe kończyny.
Charakterystyka
Wygląd
Gawial wyraźnie różni się od swych kuzynów długim i wąskim pyskiem dostosowanym wybitnie do łapania ryb.
Umaszczenie
Umaszczenie z reguły ciemne lub jasnooliwkowe. Na głowie, grzbiecie i ogonie występują prawie czarne tarczki i wypustki. Grzbiet staje się ciemny, szaro-czarny w ok. 20 roku życia, skóra na brzuchu jest natomiast żółtawo-biała.
Ponieważ gawiale są duże, ich szyja jest masywna, szeroka i dosyć długa. Przez środek grzbietu przebiegają liczne zgrubienia skórne (płyty), palce są bardzo krótkie, przez co zwierzę często zaplątuje się w sieci.
Nosy samców a wydawane dźwięki
Na czubku nosa dojrzałego samca wyrasta charakterystyczna bulwa, której konstrukcja ma za zadanie modulację i wzmocnienie odgłosów emitowanych przez nozdrza znajdujące się pod bulwą. Uzyskane dźwięki są słyszalne na odległość ok. 1 km.
Gawial jako jeden z nielicznych gatunków krokodyli (obok krokodyla różańcowego), przejawia wyraźny dymorfizm płciowy w postaci wspomnianej bulwy nosowej obecnej tylko u samców. I, choć funkcja tego niezwykłego narządu nie została dobrze poznana, uważa się, że jest używany jako znak rozpoznawczy samców, rezonator, narząd „bąbelkotwórczy” lub element zachowań seksualnych.
Wielkość
Średni rozmiar dojrzałych gawiali mieści się między 3,5 – 4,5 m. Największy odnotowany osobnik mierzył 7 m długości (zastrzelony w 1924 roku), młode osiągają natomiast ok. 37 cm, a po ok. 18 miesiącach mierzą już ok. 1 m. Zwierzę waży przeważnie od 159 do 250 kg (rekord 977 kg).
Zęby
W długim i niebywale wąskim pysku rośnie ok. 110 ostrych, wygiętych zębów, które z wiekiem stają się krótsze i grubsze. W górnej szczęce rośnie ich 27-29, w dolnej – 25-26 po każdej stronie. Pierwsze, drugie i trzecie zęby żuchwy pasują do specjalnych wyżłobień w szczęce górnej. Zęby umieszczone z przodu są największe.
Ogon i nogi – świetny pływak
Dobrze rozwinięty, spłaszczony bocznie ogon i płetwiaste tylne nogi zapewniają niespotykaną zwrotność podczas pływania na sporych głębokościach. Na lądzie jednak atrybuty te stają się przeszkodą, dlatego też zwierzę może się jedynie odpychać tylnymi kończynami, sunąc brzuchem po podłożu. Inną przyczyną niezgrabnego poruszania się poza środowiskiem wodnym są słabe nogi, które nie są w stanie unieść ciężkiego ciała.
Ogon przydaje się zarówno do przemieszczania, jak i do ataku. Innymi cechami przystosowawczymi do efektywnego pływania i podwodnych polowań jest cylindryczny kształt ciała w porównaniu do szerokiej i masywnej sylwetki krokodyla różańcowego lub krokodyla nilowego (Crocodylus niloticus), których budowa przystosowana jest do chwytania ofiar na brzegach zbiorników wodnych.
Dieta i sposób polowania
Wydłużony, wąski pysk gawiala zmniejsza opór wody podczas łapania ryb, a niebywale ostre zęby świetnie przytrzymują ofiarę. Młode osobniki mają jednak inne preferencje żywieniowe, wolą bowiem owady, kijanki, małe ryby i żaby.
Dorosłe gawiale odżywiają się natomiast rybami i skorupiakami – z większą ofiarą nie dałby sobie rady ze względu na stosunkowo delikatne i cienkie szczęki.
Gawial poluje poprzez zasadzkę – czeka na nadpływającą zdobycz, którą następnie łapie w szczęki kręcąc przy tym głową na boki. Kiedy znad brzegu usłyszy nadpływającą ofiarę, oszałamia ją uderzając pyskiem o wodę. Złapanego posiłku nie gryzie, ale połyka w całości.
Gawial ludojad?
Gawiale nie zabijają, ani tym bardziej, nie jedzą ludzi (wyjątek – obrona siedlisk). Źródłem tego krzywdzącego poglądu jest znaleziona biżuteria w brzuchu zwierzęcia, przez co okrzyknięto go ludojadem.
Możliwe, że połknięta biżuteria miała spełniać rolę gastrolitów stosowanych podczas trawienia lub obciążania ciała w celu zanurzenia bądź utrzymania równowagi w wodzie.
Gawial poluje samotnie, nie musi bowiem bać się ataku ze strony innych zwierząt – ze względu na gabaryty nie posiada naturalnych wrogów poza człowiekiem ( i może krokodylem różańcowym). Nie poluje na ludzi, a agresję w stosunku do innych krokodyli (krokodyla różańcowego), przejawia tylko wtedy, gdy broni swego terenu. Oczywiście w starciu z krokodylem różańcowym gawial nie ma większych szans…
Rozmnażanie
Zaloty
Samiec przywołuje samice sycząc i „brzęcząc” tak, jak podczas patrolowania terytorium. Na areale zamieszkuje bowiem harem samic, którego „właściciel” zaciekle broni przed rywalami. Partnerki sygnalizują gotowość do kopulacji poprzez podniesienie nosa, następnie para pociera się wzajemnie głowami i pyskami.
Łączenie w pary odbywa się w grudniu i styczniu. W Indiach gniazda budowane są w marcu i kwietniu w porze suchej, kiedy poziom wód jest najniższy, a muliste podłoże zostaje odsłonięte.
Młode
Samica składa 20 – 95 jaj w gnieździe głębokim na 50 – 60 cm, wykopanym nad brzegiem rzeki w mule, ok. 1,5 m od linii wody. Po 71 – 93 dniach inkubacji, w okolicach lipca, czyli tuż przed porą monsunową, na świat przychodzą młode.
Płeć potomstwa
Jak u wszystkich krokodyli, znaczący wpływ na płeć potomstwa ma temperatura otoczenia w okresie wysiadywania.
Gdy matka usłyszy nawoływanie wykluwających się młodych, wykopuje je z gniazda, ale nie pomaga w dojściu do wody, jak czynią to np. krokodyle różańcowe. Nie oznacza to jednak, że zapomina o dzieciach, wprost przeciwnie – będzie się nimi opiekować przez kilka dni.
Ewolucja
Pochodzenie gawiala zostało dosyć dobrze poznane; najwcześniejsi jego przodkowie żyli w późnej kredzie. Najbardziej charakterystyczną cechą tej grupy jest oczywiście bardzo długi i wąski pysk, przystosowany do łapania małych ryb. Mimo, iż gawiale utraciły dużą wytrzymałość czaszki i szczęk na urazy mechaniczne, stały się lżejsze zapewniając sobie sprawne podwodne polowania na szybko poruszające się ryby.
Najwcześniejsze gawiale mogły być spokrewnione z gadami wymarłymi w tym samym okresie, co dinozaury (koniec kredy), ale niektóre przetrwały do wczesnego eocenu.
Współczesna postać tych krokodyli pojawiła się w tym samym czasie, rozwijając się w ujściach rzek i wód przybrzeżnych Afryki, z czasem jednak przekroczyły Atlantyk, by dotrzeć do Ameryki Południowej.
Dowodem na to są odkryte w Portoryko skamieniałości gawiala z rodzaju Aktiogavialis puertorisensis sugerujące, że Karaiby służyły wtedy jako most między oboma kontynentami. Okazuje się, że klad Gavialoidea stał się wówczas bardzo zróżnicowany i liczny, zajmował bowiem Azję i Amerykę aż do pliocenu.
Przodkowie współczesnych gawiali
Wymarły gatunek gawiala – Rhamphosuchus crassidens, zamieszkujący tereny Indii mógł mierzyć 12 m długości i osiągać wagę 3 ton.
Osoby zainteresowane powinny zerknąć również do artykułu na temat sarkozucha, który do złudzenia przypomina dzisiejszego gawiala, tyle tylko, że powiększonego wielokrotnie…
Zagrożenia
Gawial otarł się o wyginięcie w latach ’70-tych, ale długotrwałe próby uratowania gatunku poprawiły liczebność tych zwierząt na przestrzeni kolejnych dziesięcioleci. Radość nie trwała jednak długo – między rokiem 1997, a 2006 dzika populacja gawiala spadła o 58%, czyli z 436 do 182 dorosłych osobników.
Największym problemem jest utrata siedlisk lub ich degradacja, jak również przeludnienie na subkontynencie indyjskim, przez co systemy rzeczne są zakłócane.
Innym zagrożeniem jest wędkarstwo pozbawiające gawiala źródła pożywienia powodując śmierć zarówno gadów, jak i ludzi – zwierzęta te czasem zabijają wędkarzy. Nie chodzi jednak o zemstę, ale o szeroko pojęty „konflikt interesów” – gawiale po prostu bronią swoich terenów i pożywienia.
Niepokojące są również doniesienia o zabieraniu jaj z gniazd, które mają ponoć właściwości lecznicze; w dużym niebezpieczeństwie są także dorosłe samce, na które poluje się ze względu na przekonanie głoszące, że ich narośl na nosie jest afrodyzjakiem…
Jak wiemy takim niby afrodyzjakiem i na dodatek o niby właściwościach leczniczych (co jest mitem) miały być rogi nosorożca, przez które te zwierzęta zostały niemal zupełnie wytępione. Cóż na chciwość i głupotę ludzką nie ma rady…
Szczegółowe dane i wymiary
Gawial, gawial gangesowy (Gavialis gangeticus)
- Długość ciała: samce: 3 – 5 m, samice: 2,7 – 3,75 m (współcześnie rekordowy okaz mierzył 7 m)
- Masa: 159 – 680 kg (rekord 977 kg)
- Długość życia: 20 – 60 lat na wolności
Największe gawiale
Trzy najdłuższe osobniki mierzyły kolejno: 6,5 m (zwierzę zabite w rzece Ghaghra w mieście Faizabad, w sierpniu 1920 r.), 6,2 m (zabity w rzece Cheko w dystrykcie Jalpaiguri w 1934 r.), największy upolowany osobnik mierzył 7 m, został złapany w rzece Kosi (stan Bihar) w styczniu 1924 r. Choć okazy mierzące ponad 6 m nie były w przeszłości rzadkością, dzisiaj raczej już nie występują…
Podobna sytuacja jak wiemy jest w przypadku pozostałych krokodyli.
Gawial, gawial gangesowy – ciekawostki.
- Całkowity współczesny zasięg występowania gawiala stanowi ok. 2% dawnych terenów do niego należących. Szacuje się, że dzika populacja obejmuje 200 – 300 osobników.
- Nazwa Gharial pochodzi od bulwiastej narośli na nosie przypominającej gliniane indyjskie naczynie, nazywane lokalnie ghara. Określenie to może się również opierać na błędzie w pisowni słowa pochodzącego z hindi – ghariyal.
- Gawial jest spokrewniony z innymi dużymi gadami, w tym z kajmanami (Caimaninae) i aligatorami (Alligatorinae), ale za jego najbliższego krewnego uważa się krokodyla różańcowego.
- Gawial znosi największe jaja spośród wszystkich krokodyli; ważą średnio 160 g.
- Długość pyska u dorosłych gawiali jest 3,5 razy większa od szerokości jego podstawy, u młodych aż 5,5 razy większa.
Polecamy
Ale wielgaśne.
zyje 28066777777777778lat
Szkoda że te piękne zwierzęta są krytycznie zagrożone
Teraz ludzie mają ostatni gwizdek na uratowanie tego gatunku.